te VELDE
’t Ypersche
7-7-23
aQboek-Roman uit het laatste offensief
door Lodewijk Arend.
Kunnen afgestaan en in pand
r het recht op herstel bij deze
Doe ons gauw de schuur open dat wij in ’t
strooi liggen kunnen en wat rusten.
Die brave menschen zijn zoozeer verbaasd
dat zij schier niet weten wat gedaan. De
vraag moet nogmaals herhaald worden voor
aleer er gevolg aan gegeven wordt, ’t Regent
buiten en de doodvermoeide mannen vinden
dat die onderhandelingen veel te 'lang duren,
velen hebben zich laten neerzinken op de
straatsteenen of langs den graskant, anderen
liggen reeds voor de schuurdeur te wachten
tot ze open gaat.
,«bev‘
Jicr>
heden,
ai
De arme kerels zijn bijna niet wakker te
krijgen in den morgen als ik ze bij den kraag
pak en schud om koffie te halen.
Na ’t ontbijt opnieuw in ’t gelid en de baan
op. Op den weg naar Oedelem zien wij vele
menschen op hun beste gekleed dorpwaarts
trekken, naar de mis. ’t Is immers Zondag
Ja dubbele Zondag is ’t voor de vrijgemaakte
bevolking sedert zij weer onbelemmerd mo
gen gaan en komen waar zij willen. Maar voor
ons, arme rakkers, is er geen verschil tussckan
Zon-of werkdag dag in dag uit, dag en nacht
dezelfde ongepoetste, zware schoenen aan de
voeten en dezelfde natte en bevuilde plunje
op het lijf.
Aan het dorp gekomen, wordt ons de eer
ste rust gegund, bij eene hofstede langs de
baan.
Op den koer van de hoeve staat een heelen
hoop volk rond een dertigtal gevangen duit-
schers. Vele van die boeren ballen de vuisten
(Zie volgende bladzijde).
winst zoo verzekert de wet aan den koo-
per benevens de terugbetaling van den
koopprijs aan den geteisterde betaald, al de
bijvoeglijke ol afhankelijke kosten, alle uit-
gaven rechtstreeks door den verkoop veroor-
zaakt en zelfs de intresten te rekenen van
den dag der betaling
Dit meent toch wel dat de Staat in geval zij
winstbejag in eene verkooping van geteisterde
eigendommen ziet, zij deze voor haar eigene
rekening van den kooper mag overnemen, mits
de kooper gansch en geheel schadeloos te
stellen van al desommen doorhem uitgegeven;
vermits de Staat enkel en alleen de winsten
door den kooper beoogd, mag betrachten
Welnu neen de tekst zelf van de wet geeft
de opvattingin het verslag uitgedrukt op eene
geheel zonderlinge manier weer en meent het
volgende Dat de Staat zich tegenover eiken
overnemer van een geteisterd goed, ’t zij
voor eigen gebruik of niet, op eenige uitzon
deringen na, door de Rechtbank vast te stel
len kan doen ontlasten van elke verplichting,
door aan deze den werkelijken prijs van den
afstand (koopprijs) terug te betalen met kosten
en intresten De Staat zou dus geenszins
tusschenkomen voor wat den heropbouw
betreft, gedaan of niet gedaan, ’t is te zeggen
weigeren van eene bijkomende vergoeding
van vier maal de waarde 1914 te betalen, noo-
dig of noodig geweest voor den heropbouw
van den eigendom. Alleen deze huizen door
de geteisterde zelf herbouwt, zullen, benevens
eenige uitzonderingen, wederbeleg krijgen
En zeggen dat dit het lot zal wezen van alle
reeds verkochte goederen want volgens dezelf
de nieuwe wet zou de Staat het recht hebben
zich van de betaling van de bij gevoegde vergoe-
ding voor wederbeleg te ontlasten tot twee jaar
na den dag vastgesteld voor de uitbetaling van
de laatste snede; of, indien de uitbetaling reeds
geheel gedaan is, dan tot twee jaren na den
datum dezer volledige betaling
Het is onbeschrijf'ijk welke noodlottige
gevolgen het stemmen van deze wet zal na
zich sleepen Het is een der grootste rampen
die ons kunnen overkomen
En zeggen dat de achtbare heer de Liede-
kerke in een verslag in de Kamer neêrschrijft
Er dienen geen twee soorten van geteisterden
gemaakt te worden
Honderden, ja duizenden menschen zullen
zich geruineerd zien, en den heropbouw 'zal
opnieuw het recht, in de plechtige en
,L verklaringen der geallieerde Mogend-
'aaerkend om te bekomen dat België.geheel
herbond
Art. 55 zegt
^geven worden
^geregeld,
- -
vergoeding1
zen bovem-
Niettege
zijn®
■eenig
fDete gemoetkomingen bij voorraad en de
w voor goed toegekend ter uitvoering
'Staande bepalingen.
jnstaandc gaat het Ministerie voort
Staatskommissarissen op te leggen zich
verzetten tegenover het toekennen van
jg coëfficiënt van wederbeleg indien de
looper reeds in het bezit is van een ander
woonhuis alsmede een coefficient 4 in plaats
van 5 toe te staan aan den kooper die voor
zijn eigen gebruik koopt. Dit alles zelfs indien
jekooper, vroeger reeds een tegemoetkoming,
waarvan het coëfficiënt 5 werd aangenomen
.door den Rechter toegestaan en uitbetaald is
Om daartoe te besluiten steunt het Minis
terie zich op art. 17 der wet van io-5-ig dat
-.egt dat de Rechtbanken en Hoven mogen mits
Eenparige stemmen hunner leden, de voordeelen
herbonden aan de wederbelegging, hetzij geheel,
'ïJietsij gedeeltelijk ontzeggen
Welnu de zienswijze van het Ministerie is
Liet het minste in overeenstemming met de
beteekenis welke de wetgevers aan dit art. 17
lebben willen geven (zie Van Bladel,
u's497, 541, 542, 043, 544, 045 en ook de kom-
jnantairen van de wet).
f)e handelwijze van het Ministerie is geheel
tegenstrijdig met de wet, dit onder alle opzich
ten, en zal de gansche heropbouw onzer
gewesten tot een stilstand brengen
Thans komt het Ministerie eene nieuwe wet
voor ie dragen reeds gestemd door den
Senaat.
I Die wet meent in schijn dat de Staat het
recht heeft een aangekochten eigendom voor
lijn eigen rekening over te nemen, mits de
:ooper schadeloos te stellen en aan den over-
icmer al de uitgegevene sommen terug te
letalen. Het verslag der kommissie spreekt
wlzeker van wederaankoop door den Staat
\rachat par l’État en zegt betreffende art. 5
§5 «Het is noodzakelijk den kooper gansch
hngeheel schadeloos te stellen en de Staat
fonkel toe te laten zich in zijne plaats te stel-
|”ien zonder hem eenige andere berooving te
^oorzaken dan deze van eene gebeurtelijke
41
Zoodra het teeken gegeven wordt om eeni
ge minuten rust te nemen, vliegt al ’t gewicht
van de schouders en de mannen zinken er
naast op den grond. De straten zijn vuil, de
wegen zijn vol modder, maar wat maakt ons
dat. Geen tijd om een gemakkelijk en droog
plaatsje te zoeken, geen zin om noodeloos
rond te loopen, en te moe om eene behoorlijke
plaats te kiezen. Alleen de wil houdt het lij
nog recht, zoodra hij lost zakt het lichaam
ter aarde. Tien minuten rust na elk uur gaans
tien minuten die zoo eindeloos schijnen langs
de baan en zoo onnoemlijk kort voor de rust.
Een nieuw gefluit en kreunend en kermend,
zelfs vloekend, wordt het zware juk weer aan
gepakt en verder gesleept een gaan zonder
einde.
Laat in den nacht, na ondenkbare omwegen,
wordt er nabij Oedelem halt gemaakt en een
kantonnement aangewezen.
Ik ga met den adjudant aankloppen waar
ik heen gewezen wierd een laag huisje, bezij
den den weg, met eene schuur langs achter.
Zoodra wij kloppen, roert het in huis en eene
vrouwenstem vraagt
Bitte schön
Wij zijn Belgen, doe open a. u. b.
De deur gaat open en een meisje verschijnt
met eene lamp in de hand twee geelverlichte
gezichten van oudjes zijn achter haar zicht
baar in de klaarte der lamp.
Ach, güte Leute, wir haben nur eine
Stube, wir...
Tut, tut-tut, dochtertje, gij hebt met
geen moffen meer te doen, wij zijn Belgen.
om zoo te zeggen totaal stil vallen 1 En dit
alles geschiedt onder voorwendsel de geteisterden
te beschermen en het winstbejag te beletten
Wij zijn hier vier jaren midden in het ver
nield gewest en kunnen beter oordeelen dan.
in de bureelen van het ministerie over den
gang der zaken in de verwoeste streek. Merkt
wel op, dat in Dixmude bijvoorbeeld de
groote helft van het getal der vroegere inwo
ners verdwenen zijn, overleden of elders
gehuisvest Wie moet in hunne plaats her
bouwen??? Het is hoogst noodzakelijk dat
nieuwe ingezetenen zich hier komen vestigen,
dat het aan inboorlingen, die vroeger huur
ders waren en er aan houden hier terug te
komen, toegelaten weze indien zij het middel
vinden, een huis te koopen en den heropbouw
er van te verwezenlijken
Het Koning A Ibert Fonds heeft wel het recht
oorlogsschade aan te koopen. en met de waar
de 1914 verhoogd door een bijkomende
vergoeding van 4 maal de waarde elders en
buiten de verwoeste gewesten te gaan bou
wen, en hier openingen in onze straten te
laten die aldus moeilijk zullen ingevuld wor
den. Dat is onaanneembaar.
Toen het Parlement de wet op de oorlogs
schade stemde welk was het bijzonderste doel
beoogd Was het de geteisterde schadeloos
stellen^ In het geheel nietWant dan ware
het voldoende geweest aan hem of aan zijne
erfgenamen de waarde te betalen van het jaar
1914 der vernielde goederen. Het is dus niet
alleen dat wat- men gewild heeftDe ekono-
mische belangen van het land behartigen, dat
was de hoofdzaak
Ministerie van CEkonomische Zaken zie
daar de naam aan het Ministerie gegeven, dat
met dit doel gevormd werd. Het was den
heropbouw onzer steden en dorpen, dat men
eischte en betrachtte. Hewel dan, het weze
de geteisterde, het weze zijne erfgenamen of
een overnemer die zich met den heropbouw
van den vernielden eigendom gelastte, is het
niet hetzelfde
Zal zulks een cent meer kosten aan den
Staat? Zeker neen Maar waarom deze ver
volgen, die soms al wat ze bezitten in de
schaal werpen om ons hier te komen helpen,
en wien wij gelukkig zijn hier onze voor altoos
verdwenen medeburgers te zien vervangen.
Wij rekenen op uwe doorzichtigheid en
toegenegenheid, heer Volksvertegenwoordi-
wij reeds weken
1 op den rug
gesnoerd om eene
af te leggen. Wij moeten
Een ^Ul geraken vandaag.
Van de v l?e^ÜOze nacht en de vermoeidheid
i^fking nge dagen doen spoedig hunne uit
let einde^s''.i°e^'W' ^ock blagen baat niet en
s«hept ge]u<]Jl.nl’..nOc^ans n’et nabij. Iedereen
r«n afgeie,Anieuwen moed daar iede-
S'eten, een 00 kdometer> zonder bloedver-
2°°veelvadc.?aie zegePraai as> en iedermaal
Eren on j’r'dschen grond veroverd wordt.
^r’ngen de le<1 Wordt er gegaan. Snijdend
■.^eesch, niiD "?'nen 8<:eeds in ’t schouder-
j611 tegen dP "r en scburend wrijven de schoe-
■Hoe en °e' e'de voeten, de lenden wor-
B drukt; nee!'OoPe'nd zweet schuurt on-
°Otl en open"8 Vatl den kraaë den hals bloed
(vervolg)
XVIII.
Duitsche Lafheid.
schijnt voor goed te wijken en
kdsvast^r1816 "eei VriJ tC kri-jgen groeit
to,..], ZWaar gewicht dat
|tik]eUren’ WOrdt andermaal
1'enden
L dagmarsch
e Oedelem geraken vandaag.
vorige d;
lnS gevoeld
lnde schijnt
te
Hpt aai‘‘
