Pé en Fré in ’t Front
door het ontploffen
In
1 een
Kan ihen
lijker
De trein met achthonderd bannenlingen
■verdween....
verlieten het Ge-
ambulances
Pé. Ewel Fré, hoe gaat ’t, en bitje beter
of passeerde weke
Fré. Hoe zou ’t gaan ’t blijft altijd zoo
lang of dat ’t breed is. Voor mijn land te veref
fenen en krijg ik tot nu toe geen sou. En ik
krijge ook geen tweede snede voor mijn huis
t’herbouwen, en ’t'Flijft halfwege te rotten.
Intusschentijd zit ik daar met geheel mijn
familie al meer of vijf jaar in en triestige
barakke. ’t Was wel de moeite dat mijn drij
gasten vier jaar lang wentelden in de tran
chées. En ze geven nu titels dat ge niet kunt
doen uitwisselen. Zeg Pé, is het om wel ge
zind te zijn? Ge zou waarlijk en ongeluk doen.
Pé. Fré, jongen alzoo niet. Ge moogt
den moed niet verloren geven of ’t is toen al
gedaan, ’t Zal misschien beter gaan of dat ge
wel peist. ’t Stond om slecht te zijn de
ministers aten hun woord, verbraken de plech-
tigste verbintenissen, en gingen geheel een
voudig de grootste geteisterden d’eerste slacht
offeren, met hun vonnis te herzien.
Fré. Is dat geen schande
Pé. Ja, maar hun speltje en heeft niet
gelukt. De volksvertegenwoordiger Buyl heelt
zoo wel weten t’antwoorden aan den Eersten
Minister dat een ander Minister al rap zei dat
het een misverstand was en dat de uitbetalin
gen zouden voort gaan. Maar denzelfden dag
gaven ze al van die fameuze titels die niet
uitbetaald worden.
En zeggen dat M. Buyl alleen, geheel alleen
was om hoofd te Xouden... Later nog eens
heeft hij in een meesterlijke rede de rechten
der geteisterden hardnekkig verdedigd... zoo
wel dat geen enkel Minister iets kon weerleg
gen... en dan hebben eenige andere kamer
leden voorzichtjes mede gedaan met M. Buyl.
Fré. - Dienen M. Buyl moet toch nen
man zijn op zijne plaatse
Pé. Ja en zijne plaatse was al rap aan
gewezen hoofdman, opperbevelhebber der
geteisterden. Nu hebben wij ook den Com-
mandement Unique. Ge weet wel van binst
den oorloge
Fré. Ja en ’t heeft toens rechtuit gegaan.
Pé. En ’t zal nu ook gaan. M. Buyl is
onzen opperbevelhebber. Er is een eerste ver
gadering geweest tot Dixmude.
Fré. Machtig vele volk... en goede spre
kers... ’t heeft er gestovên ’t schijnt.
Pé. En ft zal er nog stuiven... Den l3n
April was het t’Yper te doene. Den 29 Mei
was gansch Visé in rep en roer. Te Dinant
komt er ook al beweging. Maar ’t ergste zal
zijn als we ne keer al te gare naar Brussel
zullen optrekken. Daar zullen we laten zien
dat het nu gemeend is... en de Ministers zul
len gewaar worden dat de geteisterden ge
trouwe onderdanen zijn... maar geen onrecht
verdragen, ’t Is en bitje onze schuld, Fré,
dat me geen recht bekomen. Me zijn alzoo
van die goedsullige menschen geweest.
Fré. Ba ja, ne mensch peist altijd ’t
beste, en heeft altijd hope, maar ’t gaat toch,
te verre.
Pé. Een zake Fré ’t is aan ons van onze
rechten te verdedigen.
Fré. ’t Zal aan mij niet liegen... maar
peis je dat me toch zullen winnen.
Pé. Winnen zullen wij indien dat wij wil
len winnen, maar der moet gewrocht worden.
En zelve de Ministers zijn ’t gewaar dat we
ons alzoo niet zullen laten gedoen. Zij hebben
in eene bijzondere en buitengewone vergade
ring de eerste maatregelen genomen.
i°) Met eenparigheid van stemmen hebben
zij besloten hun traitement te ontvangen in
titels die niet uitbetaalbaar zijn.
Fré. Waar gaan me dat schrijven
Pé.20) De leden der Société des Nations
zouden betaald worden niet meer in franks-
goud, maar in belgisch geld gelijk alle andere
Belgen. Zij zelve vragen dit zoo.
Fré. Natuurlijk dat moest maar een
slechten indruk maken op de buitenlanden dat
die mannen met ons geld niet content waren.
Ft'. 3°) Al die Inspecteurs-Généraux die
daar alzoo een zacht karotje trekken al ter
zelfder tijde Directeur-Général spelen van
’t eene of ’t andere van de Economische
Zaken zouden aan de tweede vergoeding ver
zaken om maar een jaarwedde meer op te
strijken.
Fré. Ze vinden bijgevolge zelve dat ’t en
bitje te verre ging.
Pé. 40) Al de leden van de Commissie
van Récupératie die niet meer in werke zijn
sinds meer dan zes maanden zouden verzocht
worden hun ontslag te geven.
Fré. Zeg, achter zes maanden ’t kan al
beginnen gaan.
Pé. 5“) Al de vet betaalde postjes die
geheel en al nutteloos zijn, of maar bestaan
op ’t papier zouden afgeschaft worden.
Fré. ’k Geloove dat er alzoo vele zijn.
Pé. - De Dienstoversten en Bestuurders
in ’t algemeen zouden maar recht hebben aan
zes tot hoogstens acht dactylootjes. Deze
Zullen moeten eenen uniform dragen. Waar
schijnlijk zal men dezen napoetsen van den
Armée du Salut, maar den hoed met afhan
gende boorden, om ze te beletten zoo werk
zaam te zijn aan hun chichis en ook om
min den patron te verstrooien.
Fré. ’t Zal hun nog varen.
Pé. Voor de openbare werken zullen ook
bijzondere maatregels getroffen worden.
Alzoo zal er op aangedrongen worden
opdat de mannen met de autos en autocamions
en in ’t algemeen al deze die rond rijden voor
den Staat ten minste zoovele uren zouden doen
voor den dienst als voor hun plezier.
Bij ’t uitvoeren der werken voor den Staat
zullen de heeren Bestuurders moeten trachten
dat het getal surveillanten, schachten en an
dere achterloopers zoo weinig mogelijk ’t ge
tal werklieden onder hun commande overtreft.
Fré. ’t Is.tijd, .’t is tijd 1 Maar beter laat
of nooit.
Pé. Wanneer een dienst op zijn einde
gaat of zelfs afgeschaft is zal men geen nieuw
personeel meer aanveerden, gelijk het nu gaat
in Matadi. Voor ’t Albertsfonds in ’t bijzon
der zal men trachten wat besparingen of
liever wat min geldverkwistingen te doen.
Voor ’t af breken van een barakke die in dui
gen valt zal men trachten dat de onkosten
daarvan niet meer dan tienmaal de weerde
van verkoop overtreffen. De algemeene di-
gezin van tegen Roeselaere vader, moeder
en vier kinderen. Die menschen waren gevlucht
zonder iets. Medelijdende soldaten hadden
hen elk twee dekens gegeven ’t was geheel
hun bezit Zij waren zoo uitgeput en zoo
zwak dat een weinig melksoep hen nog te
zwaar viel
Met de weinige middelen waarover men
beschikte werden de vluchtelingen naar het
Hospitaal vervoerd, verzorgd en dan naar
Veurne verzonden.
Den eersten avond sliepen er ongeveer
vijl en zestig van die nu arme menschen op
een zacht bed.
Na vijf dagen moest dat werk gestaakt wor
den, want de middelen van vervoer en de
plaatsen van bestemming ontbraken. Honderd
vijf en twintig vluchtelingen werden vervoerd.
De zieken en bijzonderlijk de gekwetsten
namen hier hunne plaats in.
Het eerste slachtoffer, wiens dood te be
treuren viel, was een oud vrouwtje, ’t Was
wel droevig Het lijk werd in een laken ge
naaid.... hout voor eene kist was er niet... de
lijkbidders (krysschers) van de stad kwamen
met een steekkarretje en trokken met hun
droevigen last weer de stad in, naar het kerk
hof. Een der mannen, Jozef Rwerd op
weg door een stuk schrapnel aan het been ge
kwetst en zelf naar het Hospitaal gevoerd
Gedurende die 20 dagen tot aan het bom
bardement waren er een en twintig zieken en
acht en veertig gekwetsten.
{Vervolg toekomende week).
II
Begin van het Hospitaal
Na het vertrek der zinneloozen kantonneer-
4en ér vijftien honderd Chasseurs-Alpins
;in het klooster.
Eene fransche Ambulance werd er inge-
steld. De gekwetste soldaten werden er voor-
loopig verzorgd en naar Poperinghe vervoerd.
De oude vrouwtjes (de Godelievetjes
uit de Rijselstraat) vonden er ook een tijdelijk
-onderkomen.
IDe beschieting der stad duurde voort....
De prachtige Hallen, Yper’s roem, de
Kathedraal van St Maartens, de gebouwen
der oude Arme Claren, zoo schoon hersteld,
werden in brand geschoten en vernield...
Den eersten December kwamen de oude
mannetjes van ’t Nazareth en ’t Begijnhof
afgezakt naar het Gesticht.
Met auto’s, liefdadig ter beschikking ge
steld door het Fransch leger, werden zij naar
Poperinghe vervoerd, alsook de Gode
lievetjes
Vele van die oude menschen zaten voor de
■eefste maal van hun leven in een automobiel.
’tls kermestoer, zei er een, op zijn Ypersch
Vele Yperlingen weigerden de stad te ver
laten, schuilden in kelders... De nood en de
■ellende werden groot.
De eerste gekwetsten moesten in kelders
'verzorgd worden en weggevoerd.... Maar die
hulp bleek onvoldoende en men besloot een
burgerlijk hospitaal in te richten in het Kloos
ter van het Heilig Hert.
Den Woensdag tweeden December werd
Hospitaal geopend. Een eenvoudige
■Plechtigheid.
I Twee heeren, wier namen mogen bewaard
J’jven, de eerweerde heer C. Delaere, pastoor
Jan St Pieters, de heer Van Aerde, secre-
jans van de Burgerlijke Godshuizen en vier
Jugelsch.cn, leden van de Friends Ambu-
waaronder de bestuurder Geoffrey
^ffinthrop Young, waren daarbij tegenwoor-
Vg-
S T
wee uren later kwamen vier Zusters van
B^O. L. V. Gasthuis van de Groote Markt
F’ ^en zeHden dag, nog drie gekwetsten en
■even zieken.
I ?e chasseurs alpins
H. ebt dat alleen nog voor
■’enen nïocht
T
Wee nieuwe Fransche veldhospitalenkwa-
K. en zo° ontstond de haam het
F W Hospitaal van Yper
^Uc^t&lingen in het Gesticht
Z^e^e burgers werden overal opgezocht.
Kn d °n men z’ch een geducht maken van
noodV1^etl t°es,-and, van de armoede en
BmPei°d wir a*'1* S°mmige huisgezinnen ge-
■In een klein jachthuisje bij Het Hoekje
e’nig strooi, vond men een deftig
-1 zich wel iets inbeelden dat pijn-
is dan de vlucht van vier honderd on-
noözële menschen
Hier een vrouwtje weenend.... andere zin-
dansen zelfs, vele worden in zetels ge-
j on De Eerweerde Zusters hadden met
sommige heel wat moeite.
De voorste rijtuigen waren bezet door de
krankzinnigen van het Mannengesticht'uit de
Thouroutstraat. Twee dier zieken werden ge
kwetst door het ontploffen van een schrap-
Na twee uren werken was iedereen geze
ten.. - de pakken zijn in regel, het teeken van
vertrek wordt gegeven....
De trein zette zich langzaam in beweging...
vele tranen vloeiden.
Vaarwel het geliefde klooster... Men leefde
^r gelukkig in het plegen van Christen liefde
werk.... Nu eerst gevoelt men hoe lief zijn
huis is...- al is het ook een Zinneloozenge-
sticht
