Chambre de Commerce et d'Industrie
Het Ypersche Waterstelsel
in 't Verleden
PAAR DEN FEEST
Voordracht van den Heer H. Vermeulen
aan de Handel- en Nijverheidskamer van Yper
(Vervolg)
Ons land begon een tijdstip van vrede te
beleven. Overal zag men nijverheid ontstaan,
ook te Yper werden pogingen in dien zin
aangewend. Maar de stad stond met een
allerellendigst waterstelsel dat niet toeliet
aan de nijverheid het noodige water te ver
zekeren. De jaren van droogte 184c, 1846,
l857, 1859, 1864 waren erge jaren van be
proevingen voor de stad. In Juni 1859 lag
Zillebekevijver droog en in den bodem ervan
werden beetwortelen gezaaid Dickebusch-
vijver was ook zoo goed als ledig en van 17
September tot 22 December waren de Yper-
lingen verplicht water te halen naar de
vestinggrachten die ook schier ledig stonden
en slechts een groen vuil nat bevatten.
Deze treurige toestand werd veroorzaakt
door het feit dat het water bijna heel en al
verloren ging door de beken, door de grach
ten der vestingen en het oneindig en onbe
kend stelsel van buizen en pijpen. Het gele
verd water was daarbij nog gevaarlijk voor de
openbare gezondheid daar het, in vele plaat
sen, door de inzijpeling der riolen bevuild
was.
Dan, gelijk zooveel eeuwen vroeger, drong
de waterkwestie zich met geweld op. Maar
gelukkiglijk had het menschdom reeds veel
veroveringen gedaan die het toelieten met
meer gemak en zekerheid dit vraagstuk op te
lossen. De metaalnijverheid was erin gelukt
buizen voort te brengen in gietijzer tn ook in
staal. Het boren naar water met stalen buizen
was aan de orde van den dag. Doch twee
pogingen, hier in 1847 en i860 gedaan, lever
den geen uitslag op. Overigens, de boringen
te Belle en te Oostende op 't einde van de
ig' eeuw uitgevoerd en welke veel dieper
gedaan werden, leverden wel water maar niet
van vereischte hoedanigheid.
Want ook de scheikunde had grooten voor
uitgang gemaakt en deze kon reeds de wateren
rangschikken volgens de stoffen die er in
oplossing zijn. Men wist reeds welke van die
stoffen nuttig en welke nadeelig waren, 't zij
voor den mensch, 't zij voor de nijverheid.
Door de ontwikkeling der nijverheid en der
steden was de waterkwestie een der voor
naamste bekommeringen voor degenen die
deze gemeenschappen bestuurden. Ook zag
men overal scheikundigen en aardkundigen
die dit vraagstuk bestudeerden. Ter eere van
de mannen die Yper gedurende de tweede
helft van verleden eeuw regeerden mag er
gezegd worden dat zij op dit oogpunt al het
mogelijke hebben gedaan en dat hunne be
sluiten 't gevolg van rijpe en langdurige
opzoekingen waren.Geen één van al de geleer
den die op dit oogpunt eenige ervaring ver
worven hadden die niet naar Yper geroepen
werd.
Wanneer men de geschriften van dien tijd
doorbladert dan ontmoet men er gedurig de
beroemde namen van André Dumont en Bias,
van Leuven Kemma en Van Ertborn, van
Antwerpen Franpois, Bergé, Verstraeten,
van Brussel Van Ermengen, van Luik
Swarts, van Gent en anderen nog. En wie
een gedeelte dier tijden beleefde herinnert
zich de langdurige en wetenschappelijke ge
schillen over bovengrondsche en ondergrond-
sche wateren, over deze van Dickebusch en
Zillebeke en die welke men in voldoende
hoeveelheid door ondergrondsche leidingen in
de zandheuvels v.an Zillebeke en het Hooghe
hoopte te kunnen vergaren.
Men mag zeggen dat het Oude Yper met
hart en ziel tot de oplossing van dit belangrijk
vraagstuk gewerkt heeft. In 1877 besloot het
stadsbestuur het zekerste tegenover het onze
kerste te kiezen, in andere woorden, het oude
stelsel der waterspijzing door de vijvers te
moderniseeren. Het programma, door den
heer Verstraeten, bestuurder van den water-
dienst te Brussel, opgesteld, beliep tot de
som van ongeveer één millioen frank.
Een eerste deel ervan bestond in het maken,
aan den oever van Dickebuschvijver, van een
groven filter, het leggen, tot aan de stad, eener
leiding in gietijzeren buizen van o,35 m., het
bouwen, nabij de statie te Yper, van een
grooten vergaarbak in metselwerk en, van
daar, de verdeeling van het water, in gansch
de stad, bij middel van gietijzeren buizen. Die
werken werden in 1879-1880-1881 uitgevoerd
en beliepen tot de som van 364.000 Ir.
Aldus was er een eerste punt van het vraag
stuk opgelost te zorgen dat de bevolking
dagelijks water kon bekomen. De uitvoerders
van het werk en de bestuurders der stad ont
moetten nochtans een erge ontgoocheling bij
het instorten^ in Juni 1882, van een der muren
van den vergaarbak. Dit ongeluk en de onvol
doende hoedanigheid van het water bespoe
digden de studiën tot verdere verbetering van
het stelsel.
Het voorstel van den heer Temmerman,
toenmalige stadsingenieur, werd in 't begin
van 1890 uitgevoerd en bestond in het maken
van gemetselde kanalen waar het water in
betrekking werd gebracht met de lucht en
ijzeren roosters, van groote kommen voor
bezinking der oxydeerende stofien, van een
waterkasteel en een inrichting pompen, door
stoomtuigen gedreven. Deze onderneming
kostte ongeveer 200.000 frank.
Maar dit stelsel bewees weldra onvoldoende
te zijn en de stad werd gedwongen zich met
Zillebekevijver te verbinden, hetgeen rond de
75.000 frank vergde.
Bij het begin dezer eeuw was de toestand
dus de volgende Beide vijvers (Dickebusch
en Zillebeke) waren aan het waterstelsel ver
bonden, de stad bezat een volledig waterlei
dingnet alsook een volledige instelling om het
water te laten nederzetten en het vervolgens,
onder pressing, aan de bevolking uit te deelen.
Maar er dient opgemerkt dat het stelsel van
waterzuivering door den heer Temmerman
ontworpen, noch aan zijn verwachtingen noch
aan de voorschriften der wetenschap beant
woordde.
Deze laatste en voornamelijk de studie der
microben was met groote schreden vooruitge
gaan en had, aan de gestelde vereischten voor
een goed en drinkoaar water, een hetle om
wenteling teweeg gebracht.
Om het programma en het werk van den
heer Verstraeten te voltooien bleven nog het
reinigen der vijvers en het zoeken naar een
beter stelsel van waterzuivering.
De heer Froidure, Ingenieur van Bruggen
en Wegen, werd in 1902 met die studie belast.
Zijn ontwerp omvatte de gedeeltelijke ont-
slijking en afdijking der vijvers den uitleg
over verscheidene stelsels van zuivering der
bovengrondsche wateren het gebruik van
ozoon of andere oxydeerende stoffen, het
stelsel Andersen met ijzer (te Antwerpen en
in Holland gebruikt), verscheidene soorten
filters met grint of zand.
De werken aan Zillebeke vijver werden in
1908 1909 uitgevoerd en kostten 88.687 Lank.
Deze van Dickebusch, voor 126.713 Ir. 85
aangenomen, werden in 1912 begonnen en,
toen de oorlog uitbrak, waren zij reeds uitge
voerd tot voor de .som van 95.448 fr.
Dat was dus de toestand in 1914. En als
men de opsomming doet der opofferingen
welke het oude Yper zich getroostte om aan
haar bevolking en aan haar nijverheid water
van goede hoedanigheid en in voldoende
hoeveelheid te geven, dan komt men tot de
indrukwekkende som van rond de 900.000
frank, of, in tegenwoordige geldwaarde, meer
dan zes millioen.
Vervolg en slot toekomende week).
d'YPRES
L'assemblée générale de Samedi dernier a
été trés intéressante et la conférence de M.
Sandron sur notre actuelle distribution d'eau
et les travaux encore a exécuter fut suivie
avec une vive attention. Le long exposé et la
documentation particulièrement intéressante,
dont M.Sandron agrémenta sa causerie, firent
voir cette importante question sous un jour
que beaucoup d'auditeurs n'avaient jusque la
pas soupgonné.Aussi l'assemblée marqua t-elle
a plusieurs reprises par des applaudissements
son approbation.
M.Vermeulen remercia le conférencier pour
l'obligeance avec laquelle il avait accepté de
donner cette causerie et pour la peine qu'il
s'était donnée pour la rendre aussi intéres
sante que possible. II fit ressortir le mérite qui
revient a M. Sandron dans la réalisation de
notre actuel système d'eau et exprima l'espoir
de voir M. Sandron rester parmi nous pour
parachever le travail qu'il a si bien com-
mencé.
Landbouwcomice
'Per
Sü JÈk Dj ji
J ARLUKSCH
EN PRIJSKAMPEN
onder de bescherming der stad
op Asschen-Woensdag 2 Maart 1937
om 10 ure.
PROGRAMMA
EERSTE PRIJSKAMP
Hengste veulens van één jaar
Prijs Verguld Eeremetaal en
Zilveren id.
id. id.
id. id.
id. id.
id. id.
5o Fr,
40 Fr,
35 Fr,
3o Fr,
25 Fr,
20 Fr,
TWEEDE PRIJSKAMP
Hengsten van twee jaar
Prijs Verguld Eeremetaal en
Zilveren id.
id. id.
id. id.
DERDE PRIJSKAMP
Merriën van één jaar
F Prijs Verguld Eeremetaal en
Zilveren id.
id. id.
id. id.
id. id.
VIERDE PRIJSKAMP
Merriën van twee jaar
ie Prijs Verguld Eeremetaal en
2' Zilveren id.
3e id. id.
4e id. id.
5e id. id.
VIJFDE PRIJSKAMP
Merriën van drie jaar en daarboven
80 Fr,
60 Fr,
4° Fr,
20 Fr,
40 Fr.
35 Fr.
3o Fr.
20 Fr.
i5 Fr.
40 Fr.
35 Fr.
3o Fr,
25 Fr.
20 Fr,
Prijs
Verguld
Eeremetaal en
80 Fr.
2e
Zilveren
id. -
60 Fr.
3C
id.
id.
40 Fr,
4'
id.
id.
3o Fr,
5e
id.
id.
25 Fr.
6e
id.
id.
20 Fr,
ALGEMEENE SCHIKKINGEN
I. De. inschrijving van 8 tot 10 uur en de
prijsdeeling onmiddellijk na den prijskamp,
beide in de benedenzaal van het Stadhuis.
II. Deleden wonendein de omschrijving
van een der twee Landbouwcomicen, Yper en
Kemmel, kunnen alleen met hunne paarde®
aan den prijskamp deel nemen het Land
bouwcomice Yper bevat volgende gemeenten
Yper, Becelaere, Gheluvelt, Langemanj,
St Jan, Zillebeke. Bixschote, Boesinghe,
Brielen, Dickebusch, Elverdinghe, N00''
schote.Oostvleteren, Reninghe,Vlamertirg e>
Voormezeele, Woesten, Zuidschote, Po®ca^
pelle, Passchendaele, Zonnebeke,Neer-Waas
ten, Komen, Gheluwe, Hollebeke, WervicK,
Zantvoorde, Houthem. Het Landbouwcomi«
Kemmel bevat volgende gemeenten K®mroe'
Dranoutre, Locre, Meessen, Westnieuwker
Ploegsteert, Waasten, Wulverghem, f
schaete, Poperinghe, Reninghelst, Weston 1
Crombeke, Proven, Watou en Westvle e
III. Men kan zich nog als lid doen insc^rj
ven van heden af tot op den dag der priJs
bij de Sekretarissen van 't Cornice.
IV. De mededingers zijn verantwoorde^
voor de ongevallen door hunne dieren v
zaaLt. I 0n-
V. Alle onvoorzien geval of geschil z^gn
wederroepelijk door de Jury beslist w
Gedaan te Yper, den 29 Januari 19
De Voorzitter,
(get.) Bruneel deMontP
De Sekretarissen
(get.) J. Mallisse, Kemmel.
(get.) E. Caenepeel, Yper.
I®
