Op weg naar de Conferentie
La grande Pitlé de rotre Bibliothèque
Destijds hebben we de dagorde medege
deeld door de Liberale Associatie van het
Arrondissement Yper gestemd en gezonden
naar al de liberale mandatarissen van Kamer
en Senaat. Ziehier het ntwoord dat de Heer
Paul-Emile Janson, Minister van Justitie,
van den Heer Baron Houtart, Minister van
Financiën, ontvangen heeft
K n B I N E T Brussel, den 12 November 1928.
Waarde Collega,
Ik heb de eer U ontvangst te melden van
de dagorde door de Liberale Associatie van
het Arrondissement Yper gestemd en waar-
van de tekst bij uw schrijven van 3 c Octo
-ber 1 1. gevoegd was.
De wenschen, in die dagorde uitgedrukt,
schijnen mij ontstaan te zijn uit een denk
beeld dat onbetwistbaar zeer verspreid
maar toch volstrekt verkeerd is het recht
der geteisterden op de stortingen door
Duitschland uitgevoerd.
Het recht op herstel der schade, door den
oorlog teweeggebracht, is in verscheidene
wetten geschreven die door het Parlement
ten gunste der geteisterden werden gestemd.
Ingevolge deze wetsbepalingen zijn de ge
teisterden dus schuldeischers van den Staat,
maar zij verwerven geen enkel recht op de.
vergoedingen door Duitschland gestort. De
schuld van den Belgischen Staat tegenover
hen blijft ten andere voortbestaan zelfs bij
gemis aan welkdanige Duitsche storting.
Daarentegen stelt het Verdrag van Ver-
sailles den Belgischen Staat aan als schuld-
eischer van Duitschland ten titel van herstel;
de duitsche stortingen zijn bestemd, niet
©m de geteisterden schadeloos te stellen,
maar ten geheele of ten deele om de
uitgaven té vergoeden door den Staat ge-
ar "daan voor het herstel der schade aan zijn
landgenooten veroorzaakt.
Aanvaard, Waarde Collega, de uitdruk-
king mijner zeer verkleefde gevoelens.
(get.) HOUTART.
De brief van den Heer Baron Houtart
erkent dat de Duitsche stortingen bestemd
zijn om ten geheele of ten deele de ujt
gaven te vergoeden door den Belgischen Staat
gedaan voor het herstel der schade door den
oorlog veroorzaakt. Hij bevestigt bovendien
dat, ingevolge de verscheidene wetten door
het Parlement gestemd, de verwoeste gewes
ten recht hebben op volledig herstel.
Welnu, het herstel der economische uit
rusting onzer verwoeste stieek werd bijna
nog niet aangevangen. Tot nu toe werd er
niets of bijna niets heringericht. Htt schijnt
ons dus dat wij het recht hebben van den
Belgischen Staat een voorrang te eischen
voor de bijzóndere bestemming der somm n
die hem wegens de duitsche stortingen zullen
ten goede komen. Dat ons spoedig recht ge
schiede want 't is tien jaar dat onze bevolking
wacht.
De Times van 4 Januari 1929 bepaalt
volgender wijze de taak der deskundigen bij
de aanstaande Conferentie Hun eerste taak
zal te beslissen zijn welke som Duitschland
zonder voorwaarde zou kunnen betalen onder
de waarborgen verschaft door de bepalingen
der overdracht van het Dawesplan en het
bedrag der belastingen bestemd voor het her
stel der fransche verwoeste streek zal een der
bijzonderste vast te stellen punten zijn.
't Is onder dit oogpunt dat het vraagstuk
dient onderzocht Zien wat Duitschland kan
betalen om de fransche verwoeste streek te
herstellen en de belgische verwoeste streek
satuurlijk ook.
Welnu, wij namen kennis van het verslag
van den Heer Parker Gilbert, Algemeen
Agent van het Herstel. Dit verslag besluit
dat Duitschland bij machte is de betaling der
sommen uit te voeren zooals zij door ie
Dawesplan werden vastgesteld. De Duitse e
drukpers is opgehitst en verontwaardigd, ij
speelt hare rol, al moest zij ook de beslissing
aanvaarden die de Conferencie nemen za
Na het verslag van den Heer Parker Gilbert
igt die beslissing voor de hand Duitschlan
kan en zal betalen Frankrijk en België zul
en de sommen ontvangen, noodig voor hun
lerstel Frankrijk zal aan zijn verwoeste land
de vernielde uitrusting teruggeven. België zal
onze verwoeste streek in haar toestand van
1914 herstellen.
Nieuwpoort zal haar haven herbouwd zien
met een spoed gelijk aan dien welke men aan
den dag legde om de nieuwe havens van Ant
werpen en van Oostende te maken. De Minis
ter van Justicie zal te zijner beschikking de
noodige middelen hebben om een einde te
stellen aan de zeer onrechtvaardige onwette
lijkheid van Lede en zal aan Meessen, de
verschoppelinge, haar leven terugschenken.
Een eenig en voldoende krediet, een eenige
aanbesteding zullen voor ig3o aan onze stad
Yper haar eeuwenouden waterweg terug
geven.
Meteen verleden vol treurnis en opofferin
gen uit te wisschen zal de Natie aan Yper
ook haar andere vooroorlogsche bestaanmid
delen terugschenken.
Men heeft gezegd tn herhaald dat de Rijn
bezetting als pand diende voor het vraagstuk
van het Herstel. Door zijn wacht aan den
Rijn verzekert ons toekomende garnizoen ons
algeheel herstel. Maar, in afwachting dat dit
laatste verkregen wordt en de bezetting een
einde neemt, verlangen wij er zeer naar hier
ons bataljon te zien dat nu altijd van de eene
voorloopige verblijfplaats naar de andere
ronddwaalt.
Gelukkig zullen wij zijn het te ontvangen,
met al de eerbewijzen die het verdient en aan
het Vaderland te kunnen getuigen dat de
alomgekende Ypersche vaderlandsliefde en
gastvrijheid door den oorlog niet werden
vernield.....
De kwestie van het herstel met een Confe
rentie eindigen zal, in buitenlandsche politiek,
een deugdelijk werk zijn.
Aan de opgeofferde streek haar middelen
van voortbrengst en onderhoud teruggeven
zooals zij die in 1914 bezat zal de beste bin-
nenlandsche politiek zijn.
En deze politiek is de andere waard.
Le parallèle que nous avons cheiché a éta-
blir, dans notre article précédent, entre la
bibliothèque de Louvain et celle d'Ypres ne
se rapporte qu'aux situations inégales faites a
ces deux institutions, et non a leurs collec
tions de jadis, dont les importances réci
proques peuvent difhciLment se mesurer.
Nous nous trouvons, tn tffet, en présence,
d'une part, de collections accumulées depuis
des siècles, et que les dons actuels, selon la
déclaration qui nous fut faite par Mgr. Ladeuze
lui même, n'arriveront jamais a rem| lacer, et,
d'autre part, d'une librairie de province,
n'ayant pas encore célébré son centenaire
dotée, a ses débuts, d'ouvragts anciens, rares
et précieux, et, par la suite, de l'importante
collection Alphonse Vanden Peereboom, d'un
si puissant intérêt local et régional. Disons
également, avec impartialité, que ies collec
tions de Louvain étaient consultées, avec
fruit, par les milliers d'étudiants de l'Alma
Mater, tandis que la bibliothèque d'Ypres
n'avait que sa clientèle locale, composée non-
seulement d'une élite intellectuelle de la haute
bourgeoisie, mais aussi de la classe moyenne,
et par une portion notable de la jeunesse
ouvrière.
Déclarons-le sans ambages, pour ce qui
concerne les libéralités faites pour la recon
struction de notre bibliothèque, c'est un
procés-verbal de carence qu'il y a lieü de
dresser, et les dons d'ouvrages se réd
trois fois rien. Tout cela, probabT^
paree qu'on n'est allé frapper a aucune^^'
et aussi, comme pour notre Musée, n P°tte'
,'étranger ignore l'existence d'^stitutio^
se dérobent a ses yeux. Dans cette
question de contenant et de contenu
peut se passer de l'autre, et il est certain"
des locaux plutót trop vastes et déga^6
inciteront nos mécènes k faire des libéralit'S'
L'hospitalité regue par notre bibliothè
a l'école moyenne est une véritable hospita^-
ecossaise, et, comme 1 a fait remarqu^- fo
judicieusement M. Van Nieuwenhove, elle'
ses limites et ne peut perdurer. La 'rec0lÜ
struetion d'une nouvelle bibliothèque se pré'
sente done comme une question vitale, digne
d'attirer l'attention de tous ceux qui 0nt j
souci de placer l'intcllectualité au-dessus des
matérialités de la vie, et même au dessus des
sports, si recommandables soient ils, et de
former une jeunesse assoiffée de tout ce qui
peut faire l'ornement de l'esprit.
En fait d'emplacement, nous 1'avons dit
nous n'en voyons pas de plus favorable, dans
toute la ville, que l'ancien emplacement, ou
plutöt celui du palais qui fut primitivement
celui de nos évêques, et plus tard celui de la
justice. Dame Thémis, qui ne perd jamais la
notion de son importance, a trouvé le moyen
d'aller planter ses pénates au fond de la
Grand'Place d'oü elle guettera, du haut d'une
svelte tourelle, les malandiins et escarpes de
la région. Elle laisse dans l'oubli les assises
du palais vétuste d'oü elle fut si implacable-
ment délogée le 3t Décembre 1894 par un
bourgmestre a poigne, plus soucieux de la
sécurité publique que des cris de putois
eflrayé de cette grave matrone aux balances
inégales.
L'oubli est l'inverse du souvenir, et, pour
tout enfant d'Ypres, c'est un sentiment qui
appelle sa plus énergique réprobation. C'est
ici que les Romains s'empoigr.èrent, comme
dit l'autre, et que nous de venons jalousement,
étroitement, Yprois, soucieux de faire revivre
tout ce qui nous a été légué par un passé
glorieux.
La prévóté de St-Martin, malgré son im
portance architecturale et son indissolubilité
avec notre antique collégiale, ne sera pas
reconstruite, du moins en ces temps-ci C'est le
souvenir des premiers évêques, et surtout
celui du célèbre Jansénius, qui se perd avec
ce monument. Cette perte devjent compléte,
si le palais d'en face, qui abrita plusieursde
ses successeurs, n'est, lui aussi, pas recon-
struit. Cette longue suite de prélats, qui s'é-
tend du milieu du XVI® siècle jusqu'a la fin
du XVIII®, de Rythovius jusqu'a Mgr d'Ar
berg, contribua certainement, pour une part
notable, a jeter sur notre antique cité ce
lustre et eet éclat qui l'entoura toujours
comme d'une auréole lumineuse. II ne nous
suffir pas de savoir que les riches tombeaux
des évêques Rythovius, Simons, De Visscner
et de Hennin, ont rétrouvés parmi fS
ruines du chceur de St Martin, dans un eta
qui permet dVspé er une intelligente restau
ration, gtace aux mesnres de ProtrCl?-
prises, aussitöt que possible, par notre arc
tecte communal II ne nous suffit pas, ava
tage, de savoir que plusieurs portraits en
évèqut-s ont été sauvés par la révérende a
su; érieure du couvent des troeurs ^oir
qui, de même que notre administration
Hospices Civils, fut, en cela, mieux wsp
que rotre édilité de 1914- jf
Ce qui importe surtout, c est de vo
ressusciter le palais du XVIII®_ siec e,
lignes nobles dans leur simplicity,aytf^con
fronton a 1'insc.ription d'une latinite si
certante Cette reconstruction ne sera
d'un pur luxe, puisqu'elle pourrait servi
organisme vital, notre bibliothèque co
nal^' t- Ips Hall<-S>
Représentons nous, un instant, 1 'pjs.
St-Martin, l'abbaye, et ensuite le P'1 jeur
copal, reconstruits comme aux temarable
splendeur passée. Quelle suite inc0 t(jurjstes
de monuments, dignes d'attirer l?s armi les
et de continuer a ranger notre ville p
belles cités d'art du pays sachet
Au nom de nos glorieux souvenirb' Ijiqud
done, nous, enfants d'Ypres, [eVQetoë&e
énergiquement cette reconstruction. ,.g^ ja
que Robert de la Sizerame lépan 'i Lerveur,
religion de la beauté, cultivons, avec^ 0#
la religion du souvenir et dresson
autel dans le fond de nos coeurs. -
fllHMiUlk. BCBMI llti Ijllllll III!jll lljjlll III i
VAN DEN
MINISTER van FINHNCIEN
Nr 1620
SMVft)
