I. Ter Zee.
Uit mijn Dagboek
YPER
Van week tot we^k
L'héroïque Belgique
Poperinghe
Cortemarck
Allerhande
Un magnifique discours
de Maurice MAETERLINCK
Goddelijke diensten
M. CARTON DE WIART, minister
van Justitie en M. Janssens de Bist-
hoven, Gouverneur van Westvlaan-
deren, zijn Woensdag te Poperinghe ge
weest. Zij hebben een lang onderhoud gehad
met MM. Colaert en van Merris, volksver
tegenwoordigers van 't arrondissement Yper
en M. Maes, volksvertegenwoordiger van
het arrondissement Veurne-Di xmude-Oosten-
de.
Achtien zieken, eerst bezorgd in het
H. Hert hospitaal van de Friends Ambu
lance Unit en nadien door dezer zorgen naar
liet Convalescent home van St-Omer
overgestuurd, zijn deze week gelukkig en
gezond naar huis weergekeerd Ze weten
allen niet hoe hun dank uitgedrukt aan
hunne Engelsche weldoeners.
Vaderlanders Onder de slacht
offers van den duitschen bomaanslag te Po
peringhe, verleden week, waren er twee
Belgische soldaten, t. w. Maurice Back van
Lokeren (qS1' O travailleurs) en Georges
Ginet, van Charleroi (55e Cie travailleurs),
Men vertelt ons hoe zij gestorven zijn. Op
den slag niet dood hadden ze nog den tijd
eeenige woorden te zeggen. De eene zuchtte
al wat hij kon zeggende 'k was met eene
belangrijke zending belast, 'k heb daarover
brieven bij mij... wie draagt er zorg over?..»
Tot den laatsten stond bekommerd met zijn
zending en plichtvervulling De andere
spande al zijne laatste krachten 't hoope en
men hoorde duidelijk Leve België Leve
de Koning Hij ook stierf als verdediger
van 't Vaderland...Welke hertroerende voor
beelden Wat zit de Vaderlandsliefde diep
en onuitrukbaar vastgeworteld in' 't hert
onzer moedige soldaten
Ze vernielen al de kerken.
Prins Leopold van België
in de loopgrachten.
Op den doortocht der duitschers.
Deze week werd de Engelsche hulpkruiser
Buyano door een duitschen onderzeeër ge
zonken. De duitsche kruiser Dresden
werd door de Engelsche vloot in den grond
geboord.
Nieuws uit Island pas toegekomen meldt
dat de duitsche kruiser Stuttgart in den
grond werd geboord einde 1914 of begin
1915.
De duitschers hebben weer nieuwe slacht
offers gemaakt ter zee de fransche booten
August Conseilen Excellence Gleske
de (Guadeloupe De zweedsche boot
Hanna werden in den grond geboord.
De Engelsche stoombooten Headlands
u AnialU'ian de Indian -City de
Har dale vielen als slachtoffers der zee
schuimers.
De duitsche hulpkruiser Prins Eitel-
Friederich is in den droogen dok om
herstellingen te ondergaan. Hij heeft ook
reeds meer dan een slachtoffer gemaakt.
Indien hij ooit weer zee neemt zal hij moei
lijk ontsnappen drie Engelsche en een
Fransch oorlogschip liggen hem af te
wachten.
Naar gemeld wordt zouden twee duitsche
luchtschepen vernield zijn; een werd vernield
na een gevecht met 2 engelsche en 2 fransche
vliegmachienen.
Veel geschot deze week dag en nacht en
verschiliige maal bombardement van stad en
omliggende.
Het center weet ervan te spreken, de
Rijselpoort-wijk maar vooral de Kruisstraat-
hoek. Zondag avond, Maandag -geheel den
dag kwamen er aldaar honderde shrapnels en
obusen over. Een zevental slachtoffers waar
onder onschuldige burgers werden gekwetst
of doodgeslegen. Moesten het met hun leven
bekoopen Devos, Gustaf Woussen en
vrouw Biebauw.
Dinsdag kalme dag voor stad, maar Boe-
singhe heeft er, tweedagen, fel van gekregen.
Woensdag eenige schuifelaars die over
vliegen en vliegmachienen. Volgende dag
hevig geschot rond de stad.
4*
Rond de stad beeft het gestoven, 3 kilo
meters ver, op St Elooi.
De Duitschers om hun schade in te halen
geleden te Neuve-Chapelle bij La Bassée, en
om de krachten der F.ngelschen missclren
te verdeden deden onverwachts een aanval
op S. Klooi. Het leger van den hertog van
Wurtemberg had versterkt geweest met
troepen uit Luik en uit Gent. Na een hevig
bombardement van de plaats en de stad,
deden ze een verwoeden aanval in den nacht
van Zondag tot Maandag. De Engelschen
die 't spel verstonden zagen dat, wilden zè
voor niet omsingeld worden, zij wat grond
moesten overgeven en. wat achteruit, vasten
voet nemen. Daar hielden ze stand en de
Duitschers vermochten niet verder. Intus-
schen hadden de Engelschen andere maat
regels genomen den volgenden nacht wil
den zij het woord hebben... Op hun beurt
versterkt en met vastberadenheid gingen ze
de Duitschers te keere. In vier en twintig
uren hadden ze én al hunne loopgrachten én
het gehucht van S. Elooi terug. De Duitschers
weten wat hun den aanval en de terugsla-
ging gekost heeft. Ziet ge wat de Engelschen
vermogen! Stelt daarnevens de Duitschers die
Neuve-Chapelle en omstreken verleden week
verloren hébben en niet meer weten hoe er
aangeraakt. De Engelschen langs daar gaan
zoo dapper vooruit dat we mogen verhopen
dat Rijsel algauw in hunne handen zal zijn.
De Duitschers vreezen het ook want de
opperstaf heeft er zijn matten opgerold en
zich te Doomijk gevestigd.
Op heel het front der Vlaanders dat is van
zee tot aan La Bassée, gaat het goed 't is
nog dc groote slag niet, wacht maar hij zal
wel eens aan gang gaan maar 't is toch
een begin, 't is als de voorbereiding... Ook
onze dappere Belgen maken grooten vooruit
gang langs de zee in 't Nieuwpoortsche en
in 't zuiden van Dixmude terwijl de Fran-
schen met de Belgen er langs de Yperlee de
Duitschers op hun ongemak zetten.
4
44
Dat de Duitschers in Vlaanderen op 't on
gemak zijn, laten ons berichten uit Holland
weten. Ze zetten hier en daar groote kanon
nen we meenen dat het toch geen 420
Pages Se Gioiie
Nous comptons reproduire aulant que
possible, ad perpetuam memoriam, les paro
les éloquentes prononcées. depuis la décla
ration de guerre en ihonneur de n>tre
glorieuse Palrie. Sans aucun dou.e nos lec-
teurs aimeront a lire ou i retire et a cons-r-
ver ces pages de gloire qui n'ont pas feu
con'ribué a ren ire notre chère Belgique
plus célèbre encore dansle monde entier
hormis les pays d'injustice et de barbarie.
II y a trois mois environau theatre de
la Scala, a Milan, l'écrivtin beige Maurice
Maeterlinck, a prononcé, au début d'une
manifestation organiséepar nos amis it aliens
pour les réfugiés beiges, ladmirable dis
cours qu'on va lire.
Je n'ai pas a rappeler ici les événements
qui précipitèrent la Belgique dans l'abime de
glorieuse détresse ou el le se débat aujour-
d'hui. Elle est punie comme jamais peuple
ne le lut, pour avoir fait son devoir comme
jamais peuple ne le tit. Elle a sauvé le mon
de, tout en sachant qu'elle ne pouvait pas
être sauvée. Elle l'a sauvé en se jetant en
travers de la ruée barbare, en se laissant
piétiner jusqu'a la mort, pour donner aux
défenseurs de la justice Ie temps, non point
de la secourir, car elle n'ignorait point
qu'elle ne pouvait plus ètresecourue a temps,
mais derassembler les forces nécessaires pour
zijn zooals gazetten schreven. Dezulke zijn
belegeringskanonnen tegen forten, en geen
veldkanonnen die beweegbaar moeten zijn.
Nieuwe troepen (geen versche meer denken
we) komen af langs Brugge en Kortrijk
naar den Yzer, naar Yper en La Bassée.
De Duitschers zullen moeite hebben om nog de
overmacht van 't groot getal en de sterkte
van uitgelezene soldaten tegen de Bondge-
nooten te zetten.
Langs de kuste zijn de Duitschers tegen
gehouden en achteruitgedreven door de
oorlogschepen op zee en door de vliegers.
Eene gemaakte versterking in 't Dixsmud-
sche werd ondermijnd en vloog in de lucht
met man en muis Men vond dat er niet min
dat 3o mitrailleuzen in verborgen zaten. Te
Brugge zijn de Duitschers in veiligheid niet
meer. Onze luchtvliegers jagen ze overal
schrik aan.
In S. Jacobskerk Den Zondag, missen te 6,
7 en 9 ure. Lof te 3 ure.
In de week Missen te 6, 7 en 8 ure.
Pdterskeik 's Zondags-missen, 61 2, 7 1 2,
9 ure (Hoogmis). Lof te 5 u.
Wekedagen-missen, 6 1 2, 7 u.
De Woensdag,-uitstelling van het HSa
crament. van 6 1/2 tot 8 u.
's Avonds lof te 5 u.
In de ander kerken en bidplaatsen blijft
het ïooals we hel verleden week hebben car -
gel ondigd.
Groatsch was de rouwpleclüighricl welke
het stedelijk bcsluür maandag gaf aan de
begraafnis van de elf slachtoffers, die dooi
de duitsche bom zaterdag 12 maart getrof
fen werden.
Ju den tt'eurigen stoet, die geopend werd
door het stadsnmziek, waden de elf dood
kisten gedragen door Belgische soldalen, en
daarnevens slapten «de gewapende pompiers der
stad. belgLsche -gvndarms, fransche en en
gelsche soldaten. Daarop volgden de diep
bedroefde familieleden. Zoo tweehonderd in
getal. Daarna kwamen de tal bij ke overhe
den: kolonel Trcmbloy, vertegenwoordiger van
Z. M. den Koning; generaal Cuué, bevel
hebber van hel f)c legerkorpskolonel Fryer,
slafoversfe van het Engelseh leger; M. van
Merris. volksvertegenwoordiger en afgevcer-
djgde der Belgische Regeerjng; M. Colaert,
volksvertegenwoordiger en Burgemeester der
stad Yper; afgevterdigingen van het Belgisch
Fransch en Engelseh leger; het gemeente
bestuur cn al de openbare besturen der stad.
alsook eene af deeling van dc burgerwacht.
Sjnt Bertenskerk was té klein voor de
arracher au plus grand peril qui l'ait mena-
cée, la civilisation latine. Elle a ainsi rendu
a cette civilisation, qui est la seule oii la
plupart des hommes veuillent et puissent
vivre, un service exactement pareil a celui
que la Grèce, lors des grandes invasions
asiatiques, avait rendu a la mère de cette
civilisation. Mais si le service est pareil,
1 acte passe toute comparaison. On a beau
regarder dans l'histoire. on n'y découvre rien
qui monte a sa hauteur. Le magnifique sacri
fice des Thermopyles, qui est peut-être ce
que nous trouvons de plus fier dans les an-
nales de la guerre, s'éclaire d'une lumière
aussi héroïque mais moins idéale, paree
qu'il était moins désintéressé et moins im-
matériel. Léonidas et ses trois cents Spartia-
tes défendaient en effet leurs foyers, leurs
femmes, leurs enfants, toutes les réalités
qu'ils venaient de quitter. Le roi Albert et ses
Beiges au contraire, n'ignoraient points
qu'en barrant la route a l'envahisseur, ils
sacrifiaient inévitablement leurs foyers, leurs
femmes et leurs enfants. Loin d'avoir comme
les héros de Sparte un intérêt impérieux et
vital a combattre, ils avaient tout a gagner a
ne combattre point, et rien a perdre, sauf
l'honneur. II y avait en balance, d'un cöté
les pillages, les incendies, la ruine, les mas
sacres et l'immensedésastreque nous voyons;
de l'autre, ce petit mot d'honneur qui repré-
sente aussi d'immenses choses mais des
choses qu'on ne voit point ou qu'il faut être
trés pur et trés grand pour apercevoir avec
une clarté suffisante. Qu'un homme plus
haut que les autres apercoive ce que repré-
sente ce mot et sacrifie sa vie et celle de ceux
qu'il aime a ce qu'il apercoit, cela s'est vu ca
et la dans l'histoire, et l'on a voué non sans
raison a ces hommes une sorte de culte qui
les met presque au rang des dieux. Mais que
tout un peuple, grands et petits, riches et
pauvres, savants et ignorants, se soit a ce
talrijke menigte, die ècnc laatste bede kwam
storten voor de onschuldige slachtoffers. De
Requiemmis werd in Gregoriaanschen zang
gezongen door ten groep Fransche^ solda
ten van den Ambulancitdienst, onder d^ ge
leiding van E. II. Morcay, aalmoezenier.
Na het Evangelie heeft Z. Hoogw. Mgr. Ruch,
hulpbisschop van Nancy en aalmoezenier van
het 20e legerkorps, eene treffende aanspraak
gehouden, die ve.-t toehoorders l°' tranen
bewoog.
Rij de offerande sfchein er geen einde fc
zullen komen aan de geloovigen, die met
irtéer din 2000 ten offer gingen. Het was
Nlgr Ruch die de laatste gebeden zong en,
dén rouwstoet naar hét kerkhof begeleidde.
Het stadsbestuur had eene gipndvergun-
Hïng 'toegestaan, waar de slachtoffers der
duitsche barbaren nevens elkander begraven
werden. Op den boord van het graf kwam
Majoor Leva, bevelhebber ikr Belgische pion-
titers, 'eene laatste hulde brengen aan de
Belgische, soldaten Back en Gosset en den
t ïm lschen soldaat Smith als echte vader
landers in I vervullen van hun ambtsplichten
gedood werden. Namens het Stadsbestuur en
do Belgische Regeering sprak M. van Merris,
burgemeester en volksvertegenwoordiger, een
zii Iroert nden afscheidsgroet tot de elf slacht
offers, die dank aan de talrijke gebeden der
loovigcn eli e. uwigc rust zullen mogen ge
nieten.
44
Dezf rouwgedaehlenis werd uitgedeeld in
de kerk.
Het is een heilig en zalig gedacht voor.
Ue «overledenen lc bidden:
1
Bidt voor de zielen van dc
ONSC.IirLDIGE SLACHTOFFERS getroffen
door een duitsche bom te Poperinghe den
12 maart 1015:
Maurice BACK, van Lokeren, i.tbisch sol-
daal; 45e Cie Trav.
Georges GGSSET, van Churteroy, Irdgisch
soldaat 55e Cie Trav.
■A. R. fcMITH, engelseh soldaat, 2 Ca
5c Div. Train;
Henri TECHEL;
Gustave DENY ELF;
Ju tien CAYZEKLK;
Victor TEMPER YTLLLE en
Julien ROETYNCK;
van Poperinghe.
Désiré DF HELSTER van Staden;
Firmin BEHEYT, van Moorslede;
Emma DESCAMPS, vrouw llavegeer, van
NYcsl-Roosebekc.
Bermherlige Jesus, schenk Imn de eeu
wige rust.
De andere personen die door de hom ge
troffen werdén, zijn aait de beterhand, na-
lijk: de hclgischc soldaat August Yvcns; Hec
tor Tcmperville, Jules Pittellioén en Mau
rice Capoen van Poperinghe; Frans Bagein
en Leon Bagein van Rousselaere; Julie Coulier
en Paul De-coramere van Oost-Nieuwkerke;
Irma Demey van Langemarck; Victor Lamairc
van Yper, enz.
De twee Tuiben die over Poperinghe vlo
gen. hebben minstens elf bomben geworpen
en hebben ongetwijfeld de drie kerken willen
treffen: aan O. L. Vijbu.w kerk alleen is er
schade, dewijl ia] de vensters langs den zuid
kant stuk geslagen zijn. De bomben vielen op
de groote markt, op den koer van het
Vredegerecht achter het lmis van M. Tber
ry in de Veurncstraat, - in den lipf van
College, in de weide van M. Vandeeasi-
slcclc, in dc brouwerij Ra taille, in O.
L. Vrouw-Kruisstraat op den ambulancievva-
gen der engelschen, - in den hof der pas
torij vian O. L. Vrtauiv, aan de brouwerij
Hel Zwijii' uwl op het huis Capoen in
de St-Janskrujsstraat, en in den hof der pas
torij van Sl-.lnn.
4
44
Amongst the soldiers and civilians killed
in Poperinghe, On .March 12lh, by a ger-
inan aerophme-shcll, was a british soldier,
I'ïjivale A. 11. Smith 2 Co 5e Div. lYain.
Ho was bui'iietl. with the oilier ten vic
tims the following Monday. At Ihe tune-
ral wc remarked many officers and soldiers
of the Belgian, French and English Armies.
The English Army was represented by Colo
nel Fryer, of the. sinf.
La France a tenue de pnijieiper a IV11
Unvmenl des vielimes ale 1 attentat ullemand.
Le GénéTal Cure, commandant le 9c Corps
d nniK 0 était présent an service, en ton ré de
plusbeurs officiers supérieurs. Des sol dats
tjrcmrais s'étaient joints aux soldats beiges
et anglais pour rchausser militairement lïni-
pressjonnanlo cérémonie. La Messe dc Re
quiem en chant grégorien fut exéculée par
'des ambulanciers francais sous la direction
du R. M. Aumonier Moreay. Sa Grandeur
Mgr. Ruch. évêquc auxilioire de Nancy, nii-
(onjonicr général du 20c corps d'armée. a
prononcé Fora is on funèbre et chanté les
absoutcs.
Verleden week, in den brief van onzen
Gitschen vriend was er ook eenig nieuws uit
Cortemarck. Deze week ontvingen we van
-een Cortemarckenaar, sedert lange jaren
jiriesterin Engeland, verder nieuws over zijn
gemeente, 't is bedroevend nieuws. Zoo
'vernam die priester dat een Cortemarckenaar
<ioor de duitschers beticht werd van signalen
gemaakt te hebben aan de Bondgenooten.
'Is 't waar ja of neen We weten 't niet We
mogen wel twijfelen omdat 't zoo dikwijls
jgebeurd is dat de duitschers met valsche be
schuldigingen voor den dag kwamen en
-Schuldeloozen straften. Nu weet ge wat de
straffen waren voor het vermelde (ware of
■onware) feit i° de signaalgever werd dood
geschoten 2" de Pastor E. H. Blancke en
de onderpastor E. H. Bara (die toch niets
met de zaak te zien hadden) werden gevan
gen genomen en naar Duitschland gestuurd;
3° de gemeente moest 5ooo mark boete be
talen.
E. H. Van Ryckeghem, onderpastor te Dix-
qgiude, deelt het volgende mede aan den
f Belgischen Standaard n In de dekenij
'Dixmude is er niet eene kerk meer die onge
schonden overblijft. Van aan Nieuwpoort tot
'aan A'per zijn er boven de 40 ten gronde
vernield. De pastors van St-Jooris, Manne-
kensvere en Vladsloo zijn dood. E. H. De-
hian, onderpastor te Eesen, werd gefusil
leerd op het kerkhol. De burgemeester van
Handzaeme werd ook doodgeschoten omdat
tij zijn dochters verdedigde tegen de boos-
eid van duitsche beestenvolk.
point délibcrcment immolé a une chose
qu'on ne voit point, je l'affirme sans craindre
qu'en fouillant dans Ia mémoire des hommes
on trouve de quoi me contredire, cela ne
s'était pas encore vu.
Et remarquez qu'il ne s'agit pas d'une de
ces résolulions héroïques prises dans une
heure d'enthousiasme oü l'homme se dépasse
facilement soi-mêmeet qu'il n'a pas a soute
nir, lorsque son ivresse oubliée, il retombe le
lendemain au niveau de sa vie quotidienne.
II s'agit d'une résolution qu'il faut prendre
et soutenir chaque matin, depuis prés de
quatre mois, au sein d'une détresse et d'un
désastre qui 'croissent chaque jour. Et non
seulement cette résolution n'a pas fléchi
d'une ligne, mais elle s'élève du même pas
que le malheur et aujourd'hui que ce mal
heur atteint son comble, elle atteint elle
aussi son sommet. J'ai vu un grand nombre
de mes compatriotes réfugiés: les uns avaient
été riches et avaient tout perdu les autres
étaient pauvres avant la guerre et mainte-
nant ne possédaient même plus ce que pos-
sède le plus pauvre. J'ai recu un grand nom
bre de lettres venues de tous les coins de
l'Europe ou les exilés du devoir avaient
cherché un instant de repos.J'y ai trouvé des
plaintes trop naturelles, mais pas un repro-
che, pas un regret, pas une recrimination.
Je n'y ai pas surpris une seule fois cette
phrase découragée mais excusable, qui de-
vrait naitresi facilement, semble-t-il, sur des
lêvres dêsespérées Si notre roi n'avait pas
fait ce qu'il a fait, nous ne souffririons pas
ce que nous souffrons aujourd'hui. Ils n'y
songent même pas. On dirait que cette pen
see n'est plus de celles qui puissent vivre
dans l'atmosphère purifiée par leur malheur.
Ils ne sont pas résignés, car se résigner c'est
renoncer et 11e plus tendre son courage. Ils
sont heureux et fiers dans leur détresse. Ils
sentent obscurément que cette détresse va les
Men heejl ons fijne tevredenheid uitge
drukt over het verschijnen van Uit een
'Dagboek Natuurlijk kan men niet vergen
dat het volledig fj, en er moeten onvermij
delijk \aken in vergeten fjn. Doch men
Verstaat wel dat het niet mogelijk is in \ulke
ïeroerde omstandigheden van alles nauw
keurig te kunnen nota houden. Ik heb boek
gehouden van 't gene ik van mijnen kant
Waarnam of bestatigde moesten er tien
dagboeken verschijnen, fj gouden alle tien
Verschillend fjnfj gouden enkel malkan
der aanvullen. Daarom pal ik het noemen
Uit mijn dagboek en iedereen kan ver
volgens, op gewenschten datum, aanvullen
wat hij er pon willen bij geboekt fen.
ZONDAG 1 November, 't Is Aller-
liéiljgyn vandaag. Men zou. t waarlijk niet
zeggen! Er moet weer een verwoed gevecht
plaats gehad hebben, want den heelen dag
heeft t kanon gebulderd dat liet schrikke
lijk was om 'hooren. Ook t' geweervuur was
aanhoudend cn zeer lievig. Nogmaals kwa-
er duitsche vliegeniers boven de süul
en wierpen twee bommen, waarvan één bij
den Notaris Laiiwers.
MAANDAG 2 Allerz,i«len! 'l Gelijkt
er niet aan.
Wal hebben we een slechten nacht beleefd!
Te .12 u. middernacht, begon opnieuw 't
bombardement der stad. I)c kanonkogels kwa
men brommend en fluitend af en ontploffen
.niet veel 'ijq.wld in de Kart. Vele huizen wer
den doorboord of van bun dak beroofd en
vele menschel) gedood en gekwetst.
Daarbij werd nogmaals een bom door een
vliegtuig uilgi-w orprn.
vRI.JDAG (I. Sedert Dinsdag hebben
We verschrikkelijke dagen beleefd. Al liet-
«(|ne wij i: >l( dan 'loo otvfer onze stacl kregen
zijn maar voorboden geweest van hetgene
moest volgen.
Na de kanonkogels van Maandag, kwamen
1 r hoe Langer boe meer. Zij waren i'jtmaal
Voornamelijk op do slatje gericht en deden
daar in 'de ronde veel scahde, voornamelijk
aan de gebouwen rond het statieplein.
Het uitwerksel der groote obussen op de
hujzen en den ijzerenweg is verschrikkelijk
om zien: (huizen Dc Caestecker, Swekels,
Lejeune, enz.)
rógénérer comme un baptême de confiance et
de gloire et les ennoblir a jamais dans la
mémoire des hommes. Un soufie inattendu,
venu des réserves secretes de la race et des
sommets du coeur liumain, a passé tout a
coup sur leur vie et leur a donné une seule
;ime formée de la même substance héroïque
que celle de leur grand roi.
vIls ont fait ce qu'on n'avait pas encore
fait et il faut espérer pour le bonheur des
hommes qu'aucun peuple n'aura plus a re-
faire pareil sacrifice. Mais eet exemple ad
mirable ne sera pas perdu, même s'il n'y a
plus lieu de l'imiter, a l'heure oü sous le
poids d un long bien-être et de réalités trop
égoïstes, la conscience universelle allait subir
je ne sais quel fléchissement, il a élevé de
plusieurs degrés ce qu'on pourrait appeler
la morale politique du monde et l'a portée
d'un coup a une hauteur qu'elle n'avait pas
encore atteinte et d'oü elle ne pourrait plus
redescendre, car il est des actes si éclatants
et qui prennent une telle place dans la mé
moire, qu'ils fondent une sorte de religion
nouvelle et fixent définitivement le niveau de
la conscience, de la loyauté et du courage
humains.
Ils ont réellement, comme je l'ai dit et
comme l'histoire l'établira quelque jour avec
plus d'éloquence et plus d'autorité, sauvé la
civilisation latine. Ils se trouvaient depuis
des siècles au confluent de deux cultures
puissantës et ennemies. Ils avaient a choisir.
lis n'ont pashésité. Et leur choix est d'autant
plus significatif, d'autant plus lourd d'en-
sejgnements, que nul n'avait autant qu'etix
qualité pour choisir en connaissanc.e de
cause. Vour n'ignorez pas, en effet, que plus
de la moitié de la Belgique est de souche
germanique. Elle était done, par ses affinités
de race, mieux a même que quiconque ce
comprendre cette culture qu'on lui offrait
avec la ihéorie du déshonneur qui s'y trou-
Donderdag rond negen ure werd er weer
op de stad geschoten met shrapnels en rond
10 11. was t' de beurt aan do groote Muis
stil. Deze kwamen nu voonvnnelijk neer langs
de kruisstraat: hel waren stukken van 320
juin. waarvan de sehiGéf meestal dn den-
kuil bleef liggen en alleen 36 kgr. woog. Hun
gebrom was hoorbaar tol op een uur af
sla nds van de stad.
I ussehen den eersten en den tweeden ver
liepen er ongeveer 10 15» minuten. De
twee eersten ploften neer in eene weide; dé
derde legde in eens drie huizen plat op de
Kruisstraat; de vierde deed er nog drie in-
sknleii Zoo volgde de een op den anderen
lot in den namiddag; maar meestendeels kwa
men zij ju de weiden terecht
Jn de stad ontstond er vandaag brand hij
Van Belle, in de Gapronslraat. en Boterstraat.
ZATERDAG 7 Het bomliardemenl
woedt steeds voort. Niet tevreden de stad stuk
te schieten, willen de barbaren hun vernie
lingswerk rapper docrv vodruitgaan en be-
Er: ml boni men af te sluHen*:vt> 'le gebouwen
werden de prooi der vlammen.
ZONDAG S. Gansch-den nacht door
(Reeft het Jn J sêi'L e.r zijn zeker
nerds ren twintigtal huizen door vernield.
Iptusschen duurt het bomhard; eren steeds
voort en onophoudelijk worden er nieuwe
troepen en kanonnen naar 't.slagveld gevoerd.
MAANDAG Komen er geen obus
sen dan komen er shrapnels en aldus .wordt
er geen verpoóziug aan de stad gegeven. J11
den avond ontslaat er nogmaals brand.
DINSDAG 16. De, dag is vandaag
kalm voorbijgegaan, maar gedurende den nacht
wordt liet bombardement rond 1 u. w'cer her
nomen. NYcer moeten de brandstichters hun
hi'.fi werk verrichten: ga 11 sell de 'lucht is
in een noden gloed gehuld door dc bran
dende huizen. Bond de in brand staande ge-
gebouwen schiet d© vijand steeds Shrapnels
1.111 'tblu'sschen te beletten.
WOENSDAG II St-Mnnrlen! Die dag
anders zoo blij voor kinderen en voor ou
deren ook, beeft ons heel wat anders ge-
brnéht dan speelgoed cn lekkernijen. De be
schieting heeft met nieuw geweld herno
men; doch binst den dag is dal minder schrik
verwekkend: dan gedurende den nacht.
Met den avond begint liet weer te bran
den aan den westkant van de stad.
Eoo feven, \y.ij Trier tfa.g in. drag uit; niets,
anders hoerende dat 't knetteren der ga wee-
re 11 in do verte, l fluiten der obussen door
de lucht, 't openspatten der shrapnels en den
afgemeten slap der soidatenbenden. Dal alles
is omringd door den gloed der brandende-
huizen. Gedurig hangen wij tussehen hoop
en vrees; ons steeds afvragende wal het vol
gend oagenblik ons brengen zal.
(Lodewijk Arend
(Wordt voortyezet.)
Hel is geweten dal Prins Leopold, oudste
zoon van Koning Albert, kortelings geleden
naar 'l lronl kwam, hij het belgiseh leger.
Volgens bijzondere nieuwstijdingen wérd de
Prins hij den Ivaning geleid in t hoofdkwar
tier. De koning zijn zoon aan den Oppen-
staf voorstellende, zegde: Indien ik mijn taak
kan afmaken jn den loop van dien, oorlog,
'ik leg hare invulling op mijn-zoon.
De Prins, zegt men, was diep getroffen,
hij T zien der gescheurde, bannieren die in
de verschillende gevechten in Belgie deelna
men. Hij vroeg de toelating 0111 de soldaten
in de loopgrachten een bezoek te brengen.
I11 een der loopgrachten overhandigde, hem
een soldaat, teil dujlsehe punthelm, zeggen-
geilde: Hoogheid geeft dit als gedachtenis
aan Prances Marje-José.» Dat zal ik ant
woordde Prins Leopold, glimlachend en den
soldaat de hand drukkend.
DE NA-OORLOG. - Als Duilscliland
zal vcrskg'en zijn met de Wapens, dan begint
de Na-Oorlog. Onthoudt liet wel, Belgen! O111
het ieders geheugen Lc bewaren cn in Thert
te schrijven der kleinen en nakomelingen;
moeten op al plaatsen van Belgie de gedenk-
vait incluse. Elle l'a si bien comprise, elle la
connait si bien, qu'elle l'a rejetée avec une
horreur, un dégoOt d'une violence sans
égale, sporrtané, unanime, irresistible, por-
tant ainsi une sentence sans appel et don-
nant au monde une lecon péremptoire
scellée de tout son sang.
Mais, maintenant, elle n'en peut plus.
Elle est a bout, non point de courage, mais
de force. Elle a payé de tout ce qu'elle pos-
sède l'immense service qu'elle vient de rendre
a l'univers. Des milliers et des milliers de
ses enfants sont morts, toute sa richesse est
anéantie, presque tous ses souvenirs histo-
riques qui faisaient son orgueil et sa joie,
presque tous ses trésors artistiques qui
comptaient parmi les plus beaux de ce
monde, sont a jamais détruits. Elle n'est
qu'un désert d'oü emergent seules, a peu
prés intactes, quatre grandes villes que les
hordes d'outre-Rhin, auxquelles on fait
vraiment trop d'honneur en les qualifiant
simplement dc barbares, n'épargnèrent,
semble-t-il, que pour se réserver a l'heure
de l'inévitable déroute une monstrueuse et
suprème vengeance. II est certain qu'Anvers,
Gand, Bruges et Bruxelles sont irrévocable-
ment condamnés. [.'admirable grand'place,
1'Hotel de Ville et la cathédrale de Bruxelles,
notamment, je le sais, et je répète que je
le sais de source personnelle et süre contre
laquelle ne prévaudra nul démenti, sont
minés. II suffira d'une étincelle pour faire
d'une des plus authentiques merveilles de
l'Europe un amas de décombres, pareil a
ceux d'Ypres, de Malines, de Louvain. Peu
après. car a moins d'un intervention
immediate le désastre est aussi certain que
s'il était accompli, Bruges, Gand et An-
vers subiront le même sort et du coup,
comme je lc disais récemmcnt, disparaïtra
l'un des coins de cette terre oü s'étaient
leckcns opgericht worekn der duiUih,
veldaden; in alle huizen, arin cn rijk. m
moeten op alle plaatsen van Belgie dc gedenk-
gennaonsche wreedheid; ja. in alle huizen
c-n herbergen en. winkels!1 opdat nooit .v;:
dujtscher meer zou over den dorpel treden,
opdat we voort en altijd «p economisch
handels en iiijvcihejdsgcbied Duitschland d n
oorlog voeren met het stelselmatig boycott* -
ren van alle duitsche pnoelukten. Laten *ij
ook verhopen dal overal e n vrijheid.-
boo 111 zal geplant w orden.
OPROER. Te Budapest hooldst.
van 11 oneiric was er wieden week een g
weinigen oproer. De bakk. rs kon 1 11 -
bloem meer krijgen en dus geen braad 111-
bakken. He volk heeftt de bakkerijen be
stormd. Te YVtenen ook. hoofdstad van Oos
tenrijk is de kwastje der h wasmiddelen va
de bevolking een ongcruslstellend vraagstuk
voor het bestuur.
-a- ZWIJGEN. Op 10 maait moesten
de Berlijaselie vrouwen 17 meetingen hau-
ffen om dé belangen der vrouw binst den
oorlog te bespraken. De politie heeft al die
vergaderingen verboden. De vrouwen mnes-
ten zwijgen, hel bestuur is bang van waar
heden |e hoeren.
DE BOEREN Volgens de duit
sche Vossische Zeitung hebben verschiliige b0
ren-vereenigingen een petitie gestuurd naar
den Reich Is tig om le vragen dat het duitsdi
volk algauw zou toelating krijgen om do vre-
de-vcorw aarih n te hespreken
Rond 7 October laatst doortrok eene
duitsche legerbende van rondde 10.000 sol
daten Yper en omstreken naar den bergkant-
waart. K.EMMEL weet ook te spreken van hun
doortocht. Onder ander in de kloosterschool
werd alles gestolen of van boven tot beneden
aan stuk geslegen. Een enkel zwart bord
bleef over, daarop had een duitsche held het
volgende geschreven
Warum verlasset Ilir etter Hans
Plagt Euch das unreine Gewissen
Hoch Dcutschland
Ihr Belgen habt falsch spekuliert und
gehandelt
Warum geht Ihr gegen uns Was habtn
wir Euch getan Es ging Euch wohl, es
war *u wohl
Dat wil zeggen
Waarom verlaat Gij uw huis
Plaagt u het onreine geweten
Leve Duitschland
Gij, Belgen hebt valsch gespekuleerd en
gehandeld
Waarom strijdt Gij tegen ons Wat heb
ben wij u gedaan Het ging u wel, het was
te goed.
Daarbij hoeft niets bijgevoegd, iedereen
zal zelf oordeelen.
- BELGIE UITGEPLUNDERD. Lu
duitsche gazetsclirijvc r. Ludwig Gangholcr. (li
bel iluilsche leger volgt, roemt" in een düilsch
(In-blad de MuneJuner Naeliriehten; de me
thodische uitplundering van Belgie en frank
rijk, volgens liet duitsch princiep; zoo wei
nig mogelijk uit Duitschland voeren voor lc-
gerbcnoodighcden, zooveel nuttigs mogelijk uil
het bezette land Duitschland invoeren. NV eet
go hoeveel schade dit voor 011s maakt per
dag".'... van 31 2 tol 4 millioen daags!
ALLES AANGESLAGEN. - Een te
legram uit Holland zegt dat verschiliige trei
nen viol pjjeitlleiri on yea, in Belgie en' ia t
Noorderi van Frankrijk aangeslagen Duitsch
land in verzonden worden. De belgische kooien
staan le Berlijn aan den middelmatiger! prijs
van 500 frank, liet duitsch dagblad Bei1
liner Tageblatl zegt «dat nog veel andeL
confiscaties zullen volgen. Het is dus ook
een stelselmatige economische oorlog die aan
Duitschland dasc-lijksch 6 5 7 millioen op
brengt.
TWEE MILLIARDS. Sedert het be
gin van den oorlog, op het westerfront al
leen heeft Duitschland reeds voor 2 mil
liards aangeslagen: ooriogs cn versterkings-
voorraad, granen, stoffen, metalen, hout, eet
waren, vee, poerden, enz... Maar het bèzrtlc
land zal toch altijd voort geen buit leveren
aan den onbesehaamden rooier, en duitsch
land ziel loch met schrik de toekomst nade
ren met le kort aan 1 evenslienoodighéden.
met levensduurte cn hongersnood. Intussthen
laten wij het. hopen, zullen Belgie en Frank
rijk verlost zijn en dan zal voor duitschland
het verschrikkelijk uur slaan der schadever
goeding.
DESERTEURS. Uil echte en officieel,
stukken houdt men te vvëte dat het getal deser-
tc'iisr altijd maar oploopt in het "duitscha
leger.
accumulés le plus de souvenirs, le plus de
substance historique et le plus de beautés.
11 est temps que cela finisse II est temps
que tout ce qui respire se soulève a la tin
contre ces destructions systématiques, in-
sensées et stupides, sans excuses guerrières
et sans buts stratégiques. Si nous poussons
enfin un grand cri de détresse, nous qui
sommes avant tout un peuple silencieux
si nous nous adressons a la noble Italië,
c'est qu'elle est aujourd'hui la seule puis
sance de l'Europe qui soit encore a même
d'arrèter au bord du crime la béte déchaince.
Vous êtes prêts. Vous n'avez qu'a tendre la
main pour nous sauver. Nous ne venons pas
supplier pour nos vies elles ne ccmptent
plus pour nous et nous en avons fait le sacri
fice. Mais au nom de dernières beautés que
nous ont laissées les barbares, nous venons
implorer la terre de toutes les beautés. II ne
faut pas qu'au jour oü nous reviendrons
enfin, non point dans nos foyers, puisque la
plupart de ceux ci sont détruits, mais sur le
sol natal, ce sol soit a tel point désert et
dévasté qu'il nous soit impossible de le re-
connaftre. Vous savez mieux que nul autre
ce que sont pour un peuple les souvenirs et
lis chefs-d'oeuvre puisque votre patrie est
couverte de souvenirs et de chefs-d'oeurre
Elle est aussi la terre de la justice et le ber
ceau du droit qui n'est que la justice qui a
pris conscience d'elle-même. A ce titre. elle
nous doit justice. Elle se doit a elle-méme
d'arrèter la plus grande iniquité de l'histoire,
car ne pas l'arrèter quand on peut, c'est
presque y prendre part. C'est pour elle
autant que pour la France que nous avons
souffert. Elle est la source, elle est la mere
de l'idóal pour lequel nous avons combattu
et pour lequel combattent encore dans nos
dernières tranchées les derniers soldats qui
nous restent.