i)ct
llallï
FONDSENBANE
CDeet ge coat
BEURS - BANK - WISSEL
5le Jaar. - Nummer 40.
30 Centiemen.
Zaterdag 5 October 1929.
r
Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper
Wijding van Mgr Lamiroy.
Grondslagen
Staat van Zaken
Wat geschiedenis
Italië was steeds het land der baan-
slroopers, Nu in eene italiaansche
stad, op een avond, als er niemand meer
op straat was, hetgeen geschiedde met
10 uren,een mensch ging van de brug
ge in 't water der rivier springen. Een
vreemdeling, dien de ongelukkige niet ge
zien had, sprong bij en belette den zelf
moord. Wat voor een gedacht riep hij
uiten de wanhopige zégde Overmor
gen moet ik op den schand-steen zitten,
omdat ik mijne schulden niet betalen'kan
en ik heb liever te sterven 'Ta, ta, ta,
zegde de vreemdeling, hoeveel schulden
hebt ge Zooveel duizende piasters.
Hewel, wedervoer de vreemdeling, zeg
morgen aan al uwe schuldeischers dat zij
ten 9 ure 's avonds bij u zouden komen
met hunne schuldbrieven en dat een
vriend van u ze zal uit betalen. On
mogelijk Zeker wel, ik zal ze komen
voldoen. Welk is uw adres
Voor uwe Geldplaatsingen wendt U in volle vertrouwen tot de
Bijbank YPER, Groote Markt, 9. Tel. 304-334
Filiaal der Groep Handelsbank - Fondsenbank - Noordstar.
Kapitaal-Concentraties 300 Millioen.
Brussel, Gent, Antwerpen, Kortrijk, Brugge, Oostende,
Thielt, Iseghem, Lichtervelde, Poperinghe, Wervik,
Komen, Yper
Voorwaarden voor de Zicht-en Termijnrekeningen
Zicht alle dagen beschikbaar 3
Veeriiendaagsche Rekening 4.75
Spaarkas Zicht5
Kasbons aan toonder op 3 maanden (vooraf betaalb.) 4% netto
6 maanden id. 4.50% netto
I jaar (id. 5 netto
OBLIGATiEN op 5 JAAR aan drager 6 0 0 NETTO.
Rente betaalbaar met zesmaandelijksche Koepons.
ABONNEMENTPRIJS
1 Jaar 15 fr. 6 maanden 9 fr. 3 maanden 5 £r.
Men abonneert in alle Postkantoren en in het Opstelbureel.
ABONNEMENT VOOR 'T BUITENLAND
25 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen.
BEHEER EN OPSTEL
io5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER
Postcheckrekening 40.201
(j- casier)
waar op alle wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn
van 14 tot 16 uur.
AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst.
Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG
ten laatste ingezonden worden.
Kleine berichten en nieuws ten laatste tegen den
WOENSDAG avond.
ZITDAGEN.
D" BRUTSAERT, Kamerlid, is spre-
kelijk voor iedereen:
Te POPERINGHE, in zijn huis,
's morgens, den Maandag en Vrijdag.
Te YPER, den 1" en 3" Zaterdag der
maand, van 9 tot 12 uur, in den
Katholieken Kring.
Te WERVICK, deri fa Zaterdag der
maand, van 9 tot 12 uur, in Het
Kapitel
HANDELAARS
vraagt eene aankondiging in
«HET YPERSCHE VOLK
Zondag 11. was het dag op dag 34 jaar
geleden, dat Mgr. Waffelaert, oud-lau-
reaat van St Vincentius' Kollegië, zijne
plechtige intrede deed in Yper als Bis
schop. Hij werd er gevierd door de Gees
telijkheid, het Stadsbestuur en de bevol
king. En op dien verjaardag nam
Monseigneur Lamiroy afscheid van zijne
parochie en zijne Dekenij. De hoogmis
song Hij eene laatste maal voor zijne
[kudde en in het seimoin zegde Hij vaar-
kelaan zijne parochianen, 's Avonds ten
turen een duizend menschen, parochianen
>«E vier Kerkerrvan stad en leden der
Qwfflij, waren samengestroomd in de
jüf/onaatzaal van St Maartens. Al de
«reien van die overgroote zaal waren be-
jrei en veel menschen stonden ge.ast
rechte. Monseigneur Lamiroy verge
zeld door den Heer Burgmeester, de
E. H.H. Pasters van stad, E. H. Princi
paalvan 't Kollegië en de H.H. leden der
kerkfabriek van St Maartens kwam bin
ken, dweerschte de zaal, onder het hand
plak der aanwezigen en terwijl de sym-
phonie het pauzenlied speelde Viva Pio
ündecimo en nam plaats op het ver-
koog. Een kind, Marie-Louise Six, eerste
der eere-communikanten van St Maar
lens ten jare 1929, bood Hem een bloem
tuil aan in name van al de kinderen der
stad en las een dicht af, waarin het Mon
seigneur bedankte voor al het goed dat
Hij deed aan de kinderen en waarin het
Hem van wegens de kinderen, als erken
telijkheid, gebeden en H.H. Communiën
beloofde.
Heer Sobry, burgmeester, nam het
koord, om namens de Stad Monseigneur
te bedanken, voor al hetgeen Hij deed en
nog zal doen ten voordeele van Yper en
om te zeggen dat de stad, indien zij spij
tig was om zijn heengaan, er nochtans
lier op was dat haar Deken Bisschop
worden zou.
Heer Antony, lid der Kerkraad van
St Maartens en van de parochiale werken,
weidde uit over deze laatste en sprak den
wensch uit van binnen korte maanden de
nieuwe St Maartens kerk te zien zalven
door Monseigneur Lamiroy.
E. H. Bonte, paster van St Pieters,
*Prak in name der Geestelijkheid, in vol
heide bewoording.
Monseigneur,
De H. Schriftuur sprekende over de
wisselvalligheden van 't menschelijk le-
ven, zegt ons
Er is tijd van werken en tijd van
Bisten
Er is tijd van lachen en tijd van
weenen
Er is tijd van verwelkomen en tijd
An vaarwel-zeggen».
Morgen is het een jaar geleden dat uwe
Hoogweerdigheid als Deken van Yper
'gehuldigd werd en wij allen zagen U
Ar aankomen met veel genoegen. De
"An immers uwer deugden en begaafd-
Aden was U voorafgegaan en wij ver
doopten veel van uw verblijf onder ons.
Bijzonderlijk wij priesters werden
Aenszins te leur gesteld, want Gij bebt
'as gesticht door uwe voorbeelden, on
derwezen door uwe wijze en klare uit-
^A-zettingen der goddelijke waarheid,
soholpen door uwe schrandere raadge-
Agen en verlustigd door uw minzaam
fczeischap.
Maar was het verleden jaar vreugde,
nu is het heden droefheid En alhoewel
uwe Hoogweerdigheid naar geen verre
landen vertrekt en dat wij dikwijls het
genoegen zullen hebben U in ons midden
weer te zien, nochtans is het met spijt,
dat wij U, zien heengaan.
Hierin behoeven wij ook, gelijk in alle
andere zaken, den Wil des Heeren te hul
digen en wij bedanken en loven de Voor
zienigheid, daar Zij U verkoos om ver
heven te worden tot de bisschoplijke
weerdigheid Gij wordt, Monseigneur,
prins der H. Kerk en opvolger der Apos
telen.
Die keus van de Voorzienigheid heeft
niet alleenlijk uwe Hoogweerdigheid ge
troffen, maar laat het ons maar eenvou-
diglijk bekennen, wij allen ingezetenen
der stad en leden der dekenij Yper, wij
zijn fier en preusch omdat onze E. H.
Deken Bisschop wordt. En daar is de re
den waarom de omhaling, gedaan op al-
gemeene en officieele wijze in de kerken,
en op private manier bij enkelingen van
de stad en van de dekenij voortgezet,
zoo prachtig slaagde. Die omhaling, Mon
seigneur, stelde ons in state, aan onzen
Bisschop bisschoplijke geschenken te
kunnen aanbieden De Cappa Magna,
den Staf, den Ring.
Jammer, de Cappa Magna is niet ge
reed en ik ben overtuigd, Monseigneur,
de tolk te wezen van allen hier tegen
woordig, als ik U den volgenden wensch
uitdrukke Bij het eerste bisschoplijk be
zoek in onze stad, laat toe dat wij uwe
Hoogweerdigheid officieel en plechtig ter
statie afhalen. Dan zal geheel Yper U
zien gehuld in de Cappa Magna en de
Yperlingen zullen eens mogen bewonde
ren, dien bisschoplijken mantel, purper
van kleuren versierd met sneeuwwit her
melijnepels, denwelken zij U heden aan
bieden.
De Staf is hier. Niet noodig, Monseig
neur, U er van de beteekenis voor te
houden, maar met uwe toestemming zal
ik eenige woorden sturen tot de achtbare
toehoorders, die zoo talrijk opgekomen
zijn, om bij hen wat belangstelling te ver
wekken nopens dien Staf.
Moest de Paus een staf gebruiken, het
ware een rechte roede, zooals de staf
waarmede men somwijlen de Apostels
verbeeld ziet. Dat recht-zijn beteekent dat
de Paus zijn herdersambt aan geen men
schen te danken heeft en rechtstreeks
ontvangt van het Onzienlijk Hoofd der
H. Kerk, Christus-Onzen-Heer. Maar de
Paus gebruikt geen staf, voor. den vol
genden reden Een overlevering, geboekt
door den H. Thomas van Aquienen, be
weert dat St Pieter zendelingen stuurde,
samen met den H. Maternus naar de
Noordelijke streken. Na 14 dagen reizens
stierf de H. Maternus en men zond een
bode naar Rome om St Pieter er van te
berichten en een nieuwen geloofsbode te
vragen. St Pieter antwoordde: «Neem
mijnen staf mede raak er mede het li
chaam van Maternus en zeg hem van
mijnentwege Sta op en predik Dat
werd gedaan. Maternus verrees en St Pie
ters staf meenemende zette hij met zijne
gezellen zijne reis voort, predikte het ge
loof in Germanië en stierf later, als Bis
schop van Trier. Alzoo is St Pieters staf
in deze stad gebleven en St Pieter ge
bruikte er geenen meer, sedert Hij den
zijnen schonk aan Maternus. De Pauzen,
opvolgers van St Pieter hebben die ge
woonte altijd ge-ëerbiedigd en zij gebruik
ten nimmer meer eenen staf, ten zie als
zij zich bevonden in het bisdom Trier.
Wat den bisschoplijken staf betreft,
deze is niet recht maar gekruld aan het
boveneinde. Die staf beteekent dat de
Bisschop herder is in zijn bisdom en het
gekruld-zijn, geeft te kennen.dat Hij zijn
herdersmacht ontvangt niet rechtstreeks
van Christus-Or.zen-Heer, maar van den
Paus, het zienlijk Hoofd der H. Kerk en
den Plaatsvervanger des Heeren.
De staf, dien wij u aanbieden, Mon
seigneur, is in zilver en verguld volgens
de vuurmethode. Als versiering staat op
de rechterzijde van den boven knoop uw
wajen en op de linkerzijde, dit van Yper.
Er tusschen staat er te lezen Yprenses,
dilecto, suo Decano d. d. anno 1929.
De Yperlingen ten jare 1929 schonken
dezen Staf aan hunnen geliefden Deken.
Verders de volgende knoop draagt uw
leuze, MonseigneurIn Charitate Christi.
In de liefde tot Christus.
De ring is hier ook. Een groote violet
kleurige steen, een amethyste, bekroont
hem en 't zijn stevige klauwen in wit
goud, die den steen vast zetten boven op
den ring. De ring in in goud, van de hoog
ste gehalte en op zijne zijden werden ge
ciseleerd een druiventros en een koor
naar. Deze twee zinnebeelden herinneren
aan den meesterlijken en wereldbefaam-
den boek, Monseigneur, dien gij geschre
ven hebt, over het H. Sacrificie der mis.
Wij weten dat gij de Cappa Magna en
den staf maar bij uitzondering en in
groote omstandigheden gebruiken zult,
maar wat u dagelijksch Yper zal herinne
ren, Monseigneur, Ts deze ring, dien gij
steeds moet dragen. En wij wenschen dat
gij hein lange jaren dragen moget, ten
minste 25 jaar. Al zoo zal het u mogelijk
wezen bisschoplijken Jubileum te vieren,
evenals drie uwer voorzaten op den Stoel
van Brugge Bisschop Van Susteren, die
stierf ten jare 1742, Bisschop Faict, die
overleed in 1894 en Monseigneur Waffe
laert, die thans regeert. En om te ein
digen, Monseigneur, wij wenschen dat,
ter gelegenheid van dien bisschoplijken
Jubileum, Zijne Heiligheid de Paus aan
U, evenals Hij het deed voor Bisschop
Faict en Monseigneur Waffelaert, den
Roomschen Pallium schenke, het hoogste
eereteeken dat de Paus aan een Bisschop
geven kan.
De antwoorde van Monseigneur La
miroy was overprachtig en werd in de
grootste stilzwijgenheid door al de recht
staande aanwezigen aanhoord. Al zijne
gevoelens, die Hem overweldigden, kon
Zijne Hoogweerdigheid samenvatten in
één woord Dank. Dank aan de kinderen,
wier genegenheidsvolle gevoelens zoo
wel vertolkt werden door Marie-Louise
Six dank aan de Stad Yper, wiens bur
gervader de algemeene vreugde en spijt
zoo wel uitkomen deed dank aan de
Parochianen, die eene laatste maal hunne
gevoelens van liefde en onderdanigheid
uitten door den vertegenwoordiger van
hunnen kerkraad dank aan al de Pries
ters, waarin Monseigneur een jaar lang
niets anders gevonden had dan ware
broederlijke genegenheid dank aan al
wie het zijne bijgebracht had, voor het
wel lukken van die zoo deugd-doende
bijeenkomstdank aan alwie geholpen
had om die bisschoplijke en prinslijke ge
schenken, daar aanwezig of nog te vol
tooien, Hem te kunnen aanbieden.
Daarna bekende Monseigneur, dat de
weerdigheid die Hem wachtte, een zware
last wezen zou en diensvolgens vroeg
Hij aan iedereen een mild gebed.
En Hij eindigde met te zeggen dat Hij
Yper verliet, niet voor altijd, want dik
wijls zou Hij terugkeeren, maar mede ne
mende een deel van 't Ypersch Wapen en
heel de genegenheid van al de aanwezi
gen. Als slot werd het liedje gespeeld
van O. L. Vrouw van Thuyne en Mon
seigneur verliet de zaal, in ontvangst ne
mende overtalrijke handdrukken.
Zooals wij het vroeger reeds gemeld
hebben zal Mgr Lamiroy de Bisschoppe
lijke wijding, op Maandag 14 October,
om 9.30 uur, in de Hoofdkerk van St-
Salvators, ontvangen.
De kerkvoogd wijbisschop zal Mgr
Waffelaert zijn, Bisschop van Brugge, en
de mede-wijbisschoppen Mgr. Coppie-
ters, Bisschop van Gent en Mgr Ladeuze,
Bisschop van Tiberiade, Rector Magni
ficus der Katholieke Hoogeschool van
Leuven.
Drie artikels van de Grondwet hebben
op die zaak betrek
AYt. 23. Het gebruik der in Belgie
gebg^igde talen is vrij
Ajft. 17. «Het onderwijs is vrij alle
belettende maatregel is verboden
Art. 6. «De Belgen zijn gelijk voor
de wet
Krachtens Art. 23 en 17 bestaat in
Belgie het vrij gebruik en 't vrij onderwijs
der gebezigde talen.
Dus alle Belg mag, naar willekeur, van
't Vlaamsch, van 't Fransch en van 't
Duitsch zijne levenstaal maken.
Krachtens Art. 6 zijn alle Belgen gelijk.
Geene voorrechten of uitzonderingen
noch voor orden en standen, noch voor
personen allen zijn gelijk aan de wet
onderworpen, allen zijn even gelijk door
de wet ondersteund en beschermd.
Dat zijn, in deze zaak, ons heilige en
onschendbare rechten als Belg.
Gevolg De Vlaming, mag dus van 't
Vlaamsch zijne levenstaal maken waarin
hij spreekt, opgevoed en onderwezen, ge
drild en ontwikkeld wordt gelijk elke
Waal het mag doen van 't Fransch, en
alle Duitsch van 't Duitsch.
Daarbij in 't gebruik van dat Vlaamsch
moet alle Vlaming, door de wet onder
steund en beschermd zijn, gelijk de Waal
het moet zijn voor 't Fransch, en de
Duitsch voor 't Duitsch.
Dat is Belgisch recht
Flamands et Wallons
Ne sont que des prénom
Beiges C'est notre nom de familie.
't Is sedert 1831 dat de vrijheid en
gelijkheid van alle Belgen door de Grond
wet, als heilig en onschendbaar, vastge
steld en verkondigd, erkend en gewaar
borgd is.
We zijn nu in 1929 t.t.z. nagenoeg 100
jaar nadien
Is die gelijkheid een wezentlijkheid
Neen, kortaf neen
Wij Vlamingen zijn in Belgie, nog geen
Belgen gelijk de Walen Belgen zijn Wij
staan nog niet gelijk voor de wet Wij
zijn in Belgie nog geen echte en volbloede
kinders van den huize, wij zijn nog ver
stekelingen en als minderachtigen en
minderweerdigen aanzien en gehouden.
De Walen, daarentegen, genieten,
sedert 100 jaar hun volle recht, zij zijn
de kinders van den huize en zij hebben
er ruim gebruik van gemaakt, om in
hoogere plaatsen binnen te dringen, hun
nen honig er uit te trekken en ons metee
nen den voorrang van 't Fransch boven
het Vlaamsch te doen erkennen.
Dat is de wezentlijkheid
Het is droevig om bestatigen, maar het
is een feit een bitter feit
Vana1. 1831 heeft het Vlaamsch in Bel
gie, alhoewel door de wet gewaarborgd,
door de wet niet gekend geweest. Niets
wierd gedaan om het Vlaamsche recht te
steunen en te staven.
Ds Grondwet was in 't Fransch opge
steld, alle besprekingen en handelingen
bij hoogerhand wierden in 't Fransch
gehouden... en 't Vlaamsch wierd aan
schouwd als niet bestaande... 't Vlaamsch
was noch min noch meer iets onbekends.
Vlaamsche lastendragers, Vlaamsche sol
daten kende men, maar Vlaamsch spre
kende menschen... dat niet.
Zoo duurde het 60 jaren.
Onze ouders wierden geboren onder de
wet der gelijkheid.
Onze ouders stierven maar nooit heb
ben ze de gelijkheid gezien.
't Is in 1889 onder het Katholiek be
stuur, dat men begon te peizen dat er in
Belgie, Vlaamschsprekende menschen
waren. Den 3n Mei wierd er een wet ge
stemd waardoor het recht van 't Vlaamsch
voor 't gerecht erkend wierd. Dan volg
den de wetten in zake bestuur, in zake
onderwijs en eindelijk in zake leger,
min of meer recht schenkende.
Daardoor kreeg 't Vlaamsch stillekens
aan burgerrecht in Belgie... Maar Lacy...
Burgerrecht van 2e klas en zonder aan
zien bij hoogerhand. Hoe traag toege
past Hoe moeilijk onderhouden Hoe
veel verwaarloosd en ontweken Hoe
dikwijls overtreden zelfs onder de oogen
van deze die ze moesten doen eerbiedigen
en niets zagen en niets wisten.
En wij die peisden, dat de wet iets
groots en gewichtigs was Iets heiligs,
iets onverbreekbaars, en zonder onder
scheid van personen eilaas, spijts dit
alles, is en blijft de Vlaamsche bevolking
in Belgie, een volk van tweeden hand,
wiens recht ongedeerd en ongestraft mag
verbroken zijn.
't Is waar, uitzonderingen zijn er
Plaatsen zijn er waar de wetten eerlijk
toegepast en onderhouden worden. Man
nen ontmoet men die 't Vlaamsche recht
verstaan en met der herten toejuichen,
die 't Vlaamsch met voorkomenheid en
achting bejegenen. Alzoo mogen wij met
blijdheid Yper noemen en met eerbied en
diepe waardeering hier edele zielen groe
ten. Maar als men gansch Belgie
overloopt en overziet en de klachten hoort
die van alle kanten oprijzen Hoevele
scheuren nog in 't onderhoud der wetten.
Hoe lauw en flauw door gedreven Hoe
veel kwaadwilligheid Hoeveel misprij
zen Zou men niet zeggen dat het
Vlaamsch geen behoorlijke menschentaal
is Een soort van Bargoenseh in de klei
ne straatjes gesproken maar niet in
beschaafde en hooger kringen
Engelsch.wel; Fransch,welNoordsch,
wel zelfs Duitsch wel ja nog Russisch
wel... maar Vlaamsch
Dat is tergend
('t Vervolgt.)
Uit een wetboek van 't jaar 1 481
Voor alwie gedoopte melk zal verkocht
hebben... men plaatse hem in den mond
een trechter, en men giete hem op met
van zijnen vervalschten melk, tot dat een
geneesheer of barbier, (de barbiers
waren dan de heelmeesters) verklare,
dat er gevaar ware verder te gaan.
Voor alwie slechte en rotte eieren zal
te koope stellen,... men binde hem aan
de schandpaal en kleine kinderen zullen
mogen die eieren naar zijnen kopwerpen,
om alzoo het volk te ver-amuseeren.
De eerste steen is gelegd voor de
spoorhalie van 't Vatikaan,
dewelke als afmetingen hebben zal 55
meters lengte en 18 Öreedte. Er langs zal
een gebouw opgetrokken worden, waar
van het middendeel éene hooge ontvangst
zaal wezen zal voor den Paus en de
Vreemde Koningen op bezoek. Twee bij
zalen, zijdlings gelegen van de eerste,
zijn bestemd, eene voor 't pauselijk Hof
en een andere voor vreemde ambassa
deurs.
Zwaluwen en diergelijke vogels happen
kerfdiertjes katten vangen ratten en
muizen Fretten maken jacht op wilde
konijnen. En niets beter om de kleine ser
penten van Frankrijk en sommige ande
re landen te vernietigen, dan de zwij
nen. Een zwijn moet geen serpenten-
beet vreezen, want zelfs het venijn van
een Cobra, de gevaarlijkste onder de
serpenten, hem ingesput, laat het zwijn
ongedeerd. Als wanneer men in Burgon-
dië de zwijnenteelt beoefende op grooten
voet, was er de adder-plaag onbekend.
De adder is een klein serpent, ook vipère
genpemd, waarvan de beet gevaarlijk is
voor den mensch. En in streken waar
men hem ontmoet, mag men geen struik
gewas en hoog gras dweerschen, zonder
hooge leerzen of stevige lederen getten
aan te doen.
Hier in ons lafld is er bij sommige
kerken een steen, van op denwelken
den Zondag na de missen, de veldwach
ter de openbaremededeelingenafkondigt.
In Italië heeft men nevens de schand
palen ook schandsteensn. Alzoo
in de groote gemeente-zaal van Padoua
is er een en wie zijne schulden niet kon
betalen, was somwijlen veroordeeld om
op dien steen, eenige uren, te moeten
zitten in zijn hemde. Een ieder mocht
dan bij komen, om hem uit te schelden
's Anderdaags avond waren alle de
schuldeischers, alhoewel wantrouwig,
aanwezig, van vóór den negen bij den
dompelaar. Wat na de gestelde uur, als
wanneer men reeds meende dat niemand
komen zou, ging de deur open en de
vreemdeling was daar. Tot groot genoe
gen van iedereen betaalde hij al de sch,ul-
den, vergaarde de schuldbrieven en deed
ze door den gelukkigen baas verbranden.
Vrienden, zegde hij dan, nu dat ge
allen tevreden zijt, moeten wij dat vie
ren. Hij deed wijn halen en hield zijn
volk bezig tot na den tien en dan moeste
hij nog zelve het bevel van heengaan
geven. Wegtrekkende zegde hij aan den
baas Sluit nu uwe deur en rust maar
vrij van kommer en verdriet. Nauwe
lijks was de vreugdevolle bende buiten,
of zij werd omsingeld door eene andere
'-N 't -
Agentschappen in al de bijzonderste Gemeenten van West-Vlaanderen.