SE KLUCHT OER MSSIIGEI,™ SlÉspra
Handelsbank
bakk - mm
HEI VLMHIGIIE UOLKSTÖOIiEEL
eo üi! üiiuiuü UöMoneei
Wetsontwerp
't Lager Onderwijs
GDdsdiiiisiigë tassiaiiden
in Engeland
WEET (iE WAT
100.000.000 franken.
Kalanderberg, 1GENT
il
Het Kapitaal en de Beserven
der bij deze UNIE aangesloten
Banken overtreffen de
52s Jaar. - Nummer 45.
30 Centiemen.
Zaterdag 8 November 1930.
Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper
11 NOVEMBER
over
door het VLAAMSCHE VOLKSTOONEEL
Goud dorstNieuwe goudvelden
zoude men ontdekt hebben in Canada, te'
Noorden van Toronto, in den staat On-,
tario. Geheele dorpen verhuizen naar bo
N. V.
betrokken bij de
>>v
ZITDAGEN.
D' BRUTSAERT, Kamerlid, is spre-
kelijk voor iedereen:
Te POPERINGHE, in zijn huis,
's morgens, den Maandag en Vrijdag.
Te YPER, den 1* en 3® Zaterdag der
maand, van 9 l/2 tot 12 uur, in den
Katholieken Kring.
Te WERVICK, den 2' Zaterdag der
maand, van 9 ]/2 tot 12 uur, in Hel
Kapitei
ABONNEMENTPRIJS
1 Jaar 15 fr. 6 maanden 9 fr. 3 maanden 5 fr.
Men abonneert in alle Postkantoren en in het Opstelbureel.
ABONNEMENT VOOR 'T BUITENLAND
25 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen.
BEHEER EN OPSTEL
io5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER
Postcheckrekening 40.201
(j. casier)
waar op alle wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn
van 14 tot 16 uur.
AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst.
Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG
ten laatste ingezonden woraen.
Kleine berichten en nieuws
WOENSDAG avond.
ten laatste tegen den
HANDELAARS
vraagt eene aankondiging in
«HET YPERSCHE VOLK»
Nog steeds geworden onze vragen om
inlichtingen in zake het Volkstooneel,
roodat wij 't nuttig achten ook UEd*. ons,
thans gedrukt, antwoord toe te zenden.
Vóór vijf jaar werd, met bizo&dere
instemming van Zijne Eminentie, het
Volkstooneel van wijlen Dr O. de Gruy-
ter door katholieken overgenomen. Voor
de spelende leden werd bij contract de
noodige zedelijke tucht geeischt die past
aan een gezelschap dat hoofdzakelijk in
katholieke middens speelt en wijzelf
stonden borg voor het zedelijk gehalte
van het tooneelstuk en de opvoering.
Bij den aanvang van dit zomerseizoen
werd de S. M. het Vlaamsche Volkstoo
neel voor 't droeve feit geplaatst dat een
deel van zijn spelers een gezamelijk ont
slag indienden, daarin gesteund door
hun syndikaat.
De hoofdreden van dit door ons on
voorziene ontslag was onbetwistbaar
alles wat de zedelijke tucht betrof, diende
uit het contract geschrapt. Sommige le
den spraken daarbij van secouer le joug
catholique
Zij stichtten toen het zoogenaamde
«Nieuwe Volkstooneel» en meenden
daarmee het Vlaamsche Volkstooneel
ten doode opgeschreven. Hungioepeering
werd dus met naast, maar tegen het ka
tholieke Vlaamsche Volkstooneel ge
sticht.
Zij beweren weer aan te sluiten bij den
vroegeren geest van het de Gruyter-ge-
zelschap. Wat beteekent dat in werke
lijkheid? Dat zij hun Nieuw Volkstoo
neel als neutrale toonéelgroep opvatten
"zij hebben het trouwens verklaard op een
4?ropagarida-vergadering te.Antwerpen en
|hgt is wel uitsluitend oin die reden dat zij
door de Schelde gesteund worden.
Waar door den Beheerraad en het Se-
kretariaat van het Vlaamsch Volkstoo
neel voor den speeltroep overal den
weg gebaand werd om een positief ka
tholiek programma te dienen, daar willen
zij nu onze vrienden verschalken.
Niemand onzer zal de speelbekwaam-
heid van enkelen der vroegere medespe
lers betwisten, maar zij miskennen heel
en al de buitengewoon zware finantieele
lasten door den Beheerraad gedragen,
de onovertrefbare toewijding en het sterke
initiatief van M. Jan Boon, alsmede de
geniale spelleiding van M. Johan de
Meester, die ons én hun een interna
tionale faam bezorgde. Dat alles wordt
door hen uitgeschakeld.
Op een hunner propagandakaarten heet
het: «Al klinkt de naam eenigszins
nieuw, het gezelschap blijft het oude
maar de geest is niet de vroegere geest,
het programma is niet meer het oude,
niet meer het katholieke programma.
Door zijne mededinging bestrijdt het
Nieuwe Volkstooneel integendeel het
oude, het katholieke, het YTaamsche
Volkstooneel Wie dan het Nieuwe
Volkstooneel steunt, draagt tot zulke
bestrijding het zijne bij, want voor twee
Volkstooneelen is er in Vlaanderen nog
geen plaats.
En het gaat hier hoegenaamd niet aan
om personen te beklagen of te willen
steunen die allen zeiven alleen de schuld
dragen van de huidige toestanden en het
niet ontzagen een ka'holieke inrichting
in levensgevaar te brengen hier dienen
onze katholieke beginselen hooggehou
den, «tot spijt van wie 't benijdt
leder kenne zijn plicht.
Wij vertrouwen dat iedereen het katho
lieke Vlaamsche Volkstooneel trouwen
steun zal verleenen.
N. B. Het Sekretariaat van het
«Vlaamsche Volkstooneel» blijft: Ko
ninklijkestraat, 246, Brussel.
Zijne postrekening 2474,62 zijn te
lefoon 17 13 50.
Het Nationaal Verbond van verminkte
en invaliede soldaten van den oorlog, af-
deeling Yper, heeft de eer de Ypersche
Bevolkinguittenoodigenden Solemneelen
dienst bij te wonen die op 11 November
om 10 ure in St Maertenskerk zal ge
zongen worden, ter nagedachtenis zijner
afgestorvene leden en gesneuvelde wa
penbroeders.
De oudstrijdersvereenigingen in 't bij
zonder, zijn vriendelijk verzocht met hun
vaandel aan deze plechtigheid deel te ne-
"ren. Een bijzondere plaats in 't midden
koor zal aan hun leden voorbehouden
borden.
De Schrijver, De Voorzitter,
Oscar Molein. Isai Gruwez.
Als er een kwestie is die stroomen inkt
heeft ÖoestVia'ien katholieken, libera
len en socialisten in de welle gebracht
heeft en dreigde de grootste gevolgen te
hebben Crisis in 't Ministerie of ontslag
't is de kwestie van de wet op het Lager
en 't Middelbaar Onderwijs
Geheel 't land is er door in herrie en
niet te verwonderen, 't Gaai alle Belgen
aan De Hoogeschoolkwestie was vooral
een zaak van princiep en daarom wierd
er alle geweid voor gedaan, doch in der
daad dat gelde enkellijk voor een klein
deel der bevolking voor de hooger
studenten.
Maar dit wetsontwerp raakt gansch
Belgie want wie men ook zij men moet
door de lagere scholen gaan om te kunnen
hooger opklimmen.
Een wet opstellen die alle rechten
waarborgt en geen redelijk opspraakt
onder de voeten trappelt in een moeizaam
werk... Velen hebben er hun hals aange
leid maar altijd bestond er min of meer
gevaar dat die wet ging kunnen gedron
gen en gekeerd zijn tegen het Vlaamsch
en dat was een euvel
Nu schijnt men eene formule gevonden
te hebben die dat vermijdt... Wij geven
ze aan zoo als zij is... 't Ware te wen-
schen dat alle partijen ze zakelijk be
schouwen en in 't oordeelen er van maar
't recht van den Vlaming en het welzijn
van 't land inzien. Zij kan goede grond
leveren van bespreking en vooral van
oplossing in redelijkheid en tot aller
welzijn.
Hierin fiog eens mogen wij er opwijzén
met vreugde en fierheid dat de katholieke
leden van de commissie eensgezind,
gelijk het gebeurde bij de bespreking der
Gentsche Universiteit, een standpunt
ingenomen hebben dat, als grond van
bespreking genoegdoenig kan verschaf
fen aan het Vlaamsche Volk.
Ziehier nu de formule strekkende tot
invoering van het princiep Streektaal
voertaal, en in het stelsel der overgangs
klassen met alle katholieke stemmen
aangenomen tegen de liberale stemmen
en met de welwillende onthouding der
socialisten, t. t. z. 10 katholieken tegen
2 liberalen en onthouding van 3 socia
listen.
Art. 1Deze tekst stelt in de plaats
van de woorden moedertaal onderwijs
taal de woorden taal van de streek
onderwijstaal
Dit artikel werd aangenomen met 10
tegen 2 stemmen en 3 onthoudingen,
zooals verder blijkt.
In artikel 2 van den nieuwen tekst
werd geschrapt de bepaling dat de
huisvader het recht heeft zijn kinderen
in een andere taal dan de taal van de
streek te laten onderwijzen en zijn wil
aan de gemeenten en aan de schoolover-
heden kan opdringen
De tekst die werd aangenomen even
eens met 10 tegen 2 stemmen en 3
onthoudingen bevat integendeel dat aan
de gemeenten en aan de schooloverheden
volledige vrijheid geladen wordt wat het
inrichten van minderheidsklassen betreft.
Deze minderheidsklassen dienen te wor
den opgevat als transmutatieklassen.
Het derde artikel is wel het belangrijk
ste. Het luidt nagenoeg als volgt
In de minderheidsklassen moet het
aanleeren van de tweede taal, dus van de
taal der streek, derwijze ingericht worden
dat de leerlingen bij het verlaten van de
lagere school in staat zijn met vrucht het
technisch onderwijs of het middelbaar
onderwijs in de taal van de streek te
volgen
Dit artikel werd aangenomen met 10
tegen 2 stemmen en 3 onthoudingen.
Een koninklijk besluit zou de toepas
sing van dit artikel regelen.
Art. 4 slaat op het regjem te Brussel.
Hier wordt een dubbel stelsel voorge
steld, een Vlaamsch en een Fransch.
Doch in de twee afdeelingen wordt een
ruime plaats aan het aanleeren van de
tweede taal voorbehouden.
Het artikel 5 behelst bepalingen betref
fende het aanleeren van de tweede taai.
Die lessen zullen facultatief zijn en na
tuurlijk het Fransch in het Vlaamsche
land.
Die tekst werd aangen^ ~'en met 11
stemmen en 2 socialistische onthoudin
gen.
Het artikel 6 slaat op de formuuf
Ingen bleek.
Een tekst werd aangenomen luidens
denwelke die klassen enkel mogen behou
den worden wanneer er 40 leerlinge®
aanwezig zijn in de school of 20 leerÜ;A
gen in eene klas.
Dit ariikel werd aangenomen met 9
stemmen tegen 4 onthoudingen.
Het art. 7 regelt den toestand in de
provin Limburg ten behoeve van de
kinderc.i der talrijke vreemdelingen die
aldaar aan den arbeid zijn. Voor die
vreemde kinderen worden klassen inge
richt waar ook hunne taal de taal van het
onderwijs is doch met die beperking dat
als tweede taal de taal van de streek moet
warden aangeleerd, dus in Limburg het
Vlaamsch, en dit volgens de bepalingen
voor de minderheidsklassen voorzien,
n. I. voorbereiding tot transmutatie.
Dit werd aangenomen met 11 tegen 2
liberale stemmen en 2 socialistische ont
houdingen.
En ten slotte wordt artikel 8 aangeno
men met 10 tegen 2 stemmen en 2 ont
houdingen. Het betreft het onderwijs in
de kindertuinen dat gegrondvest moet
zijn op dezelfde beginsel als in het lager
onderwijs wat de voertaal betreft.
De hcele nieuwe tekst werd aangeno
men met TIEN stemmen tegen TWEE 'en
DRIE onthoudingen.
Terwijl het katholicisme altijd vooruit
gaat in Engeland, staat het protestantisme
aan 't waggelen tusschen den afgrond
van hei materialisme en den opgatrg
naar Rome
In een groot congres zijn onlangs bij
eengekomen in het Lambeth-Palace van
louden 300 bisschoppen van al de her
vormde secten en de besluiten genomen
na de besprekingen bewijzen eens te meer
de onmacht hunner leerlingen die es
sentieel verschillen om het menschelijk
geweten voldoening te geven in zijnen
drang naar zekerheid.
Daar de eenheid in de dwaling na
tuurlijk onmogelijk is, vervangen de con
gressisten deze door eenen oproep tot de
eendracht, eene eendracht die ook hersen
schimmig is.
Eenige hunner beslissingen hebben in
geheel het weldenkende Engeland eene
ontroering, ja zelfs eene diepe ongerust
heid verwekt, namentlijk deze die in
sommige gevallen geenszins bepaald
ten andere en mits sommige voor
waarden ook onbepaald de geboor-
tekontrool toelaten.
Ingezien de zwarigheid van het kwaad
dat streeft naar kinderbeperking en de
instorting der huisgezinnen en het ver
val der natiën na zich sleept is deze
toelating regelrecht strijdig met de
christene zedenleer en bezwaddert de re
putatie van dezen die er de verantwoor
delijkheid van durven op zich nemen. De
lafhertigen zullen deze toelating uit
leggen en opnemen ten t e hunner drif
ten en zullen er eene ver htveerdiging
in vinden voor hunne krankheid. Mis
schien za' zij diegenen doen vallen die
tot hiertoe aan de bekoring van het kwaad
weerstonden
Daar de anglikaansche prelaten zulke
gevaarlijke, om niet te zeggen schuldige
zedenverslapping hebben aangepredikt,
zoo is de weg gebaand tot de ergste wan
ordelijkheden. Een der hoofden der Hooge
kerk de Eerw. Dean Inge heeft als
het ware het publiek willen verbluffen
door zijne schaamtelooze leeringen. In
eene reeks meetingen en conferenciën,
kwistig rondgestrooid en uitgebazuind
doordegroote persorganen, bevestigt hij
dat de ter dood veroordeelden het recht
hebben, niet wachtende naar de uitvoe-
ting van het rechterlijk vonnis, een einde
te stellen aan hun leven door de zelf
moord. Hij wil dat de wet het tijdelijk
huwelijk bekrachtige. Man en vrouw
mogen eene vereeniging aangaan voor zes
maanden oi 10 jaar, volgens hunne be
liefte na dit tijdverloop mogen zij van
malkaar scheiden zonder verdere plicht
plegingen. Het huwelijk is aldus gelijk
gesteld met een eenvoudig huur- of werk-
kontrakt't Is het stelsel der Soviets
overgeplant in de beschaafde landen het
zijn de barbaarsche zeden door het wet
boek bekrachtigd. En, tot overmaat van
durf en onbeschaamdheid, beweert de
Eerw. Dean Inge zijne leering te staven
op teksten van het Evangelie
Zekere protestantsche menschlievende
maatschappij drijft het zooverre dat zij
eischtdat het huwelijk aan de blinden
worde ontzeid, onder voorwendsel dat de
kinders uit deze vereeniging te spruiten
zouden kunnen blindgeborenen zijn
In een woord, 't is een zedelijke war
boel op gansch de lijn, 't is de terugkeer
naar het heidendom.
Deze gesteltenissen moeten geene groo-
te verwondering verwekken wanneer men
opklimt naar den onzuiveren oorsprong
van het protestantism en wanneer men in
oogschouw neemt én de zedelijke bande
loosheid der schriften van Luther én het
wulpsch gedrag van Hendrik VIII, die
het Los van Rome heeft bewerkstel
ligd. 't Vervolgt.
Op Dingdag 25 November 1930, te 8 1 4 uur, wordt de Feestzaal
van het CHRISTEN VOL5C5H5ÜS, plechtig heropend met de opvoering
van dit prachtig tooneelspel. Te Brussel en ook te Thielt weriLhet met bui
tengewonen bijval opgevoerd. De Zaal zal goed verwarmd worden, want
de centrale verwarming is aangelegd.
Paus Gregorius VII, groote hervormer
die regeerde van 1073 tot 1085, die een
langen strijd streed tegen de Duitsche
Keizers, moest op het laatste van zijn
leven Rome verlaten, gedwongen door
onlusten en in ballingschap gaan leven te
Salerne, aan de zee. Daar stierf hij.
Daar heeft men nu, tijdens herstellings
werken zijnen troon ontdekt. Gregci-
rins had bijzonder veel moeilijkheden
met Keizer Hendrik IV, denwelken Hij
in den ban sloeg en die later zich bekeer
de en ontmoediglijk vergiffenis kwam
vragen aan den Paus, verblijvende in
Canassa.
Als Bismarck de kerkvervolging begon
in Duitschland, dit in de vërledene eeuw,
hij stoefde in ie Kamers dat hij nooit
buigen zou voor den Paus, zeggende
Nooit zal ik naar Canossa gaan. En
nogthans die ijzeren kanselier moest
eindigen met het hoofd in den schoot te
leggen, den Kulturkamp schorsen en
vrede maken met den onttroonden Koning
van het Vatikaan.
Vilvorde is een nijverheids-center, waar
2000 vreemdelingen, Polakken,
Duitschers, Canadeezen, Marokanen,
Italianen, Hongaren, Tchekken, Russen,
enz. werk vinden. Het getal dier vreem
delingen is er het vijfde deel van de
werkende massa.
In de warme zeestreken nabij de An-
tillië-eilanden, tracht men drijfkracht op
te doen met het benuttigen van het warm-
te-verschil, tusschen de watermassa op
den zeespiegel en het koude water in de
diepte. Bij een gebruiken van 75 kubieke
meters koud water per seconde, beweert
de ingenieur Claude 25.000 tot 30.000
kilowatts kracht te kunnen verwekken.
De Itaiiaansche Staat begeert
al de kinderen op te leiden in dezelfde
stemming en gedachten. Daarom doet hij
5.000.000 school-handboeken drukken,
verdeeld in 5 categoriën, voor de 5 klas
sen der lagere scholen, t.w. één boek
spelregels en lezingen voor het eerste
jaar één boek lezingen en godsdien
stige begrippen voor het tweede jaar
één boek, met lezingen en onderwijs no
pens Godsdienst, geschiedenis, aardrijks
kunde, rekenkunde voor de derde klas
plus een kleine alias twee boeken en
één atlas voor de vierde en evenveel voor
de vijfde klas. Het Boek voor de derde
klas kost elf liren, ongeveer twintig fr.;
en de boeken voor de vierde kosten 19 li-
ren en deze der vijfde 21 liren.
Waarom werd het h; w jlijk van Jo
anna van Savoië met Boris, den Tsar van
Bulgarië, te As?isië ingezegend Om
dat Assisië de geboortestad is van St
Franciscus en dat prinses Joanna derde-
ordeüng is van het franciskaner orde. Zij
begeerde den huwelijks-ring te ontvangen
bij het graf«*van Si Franciscus, waar ze
zoo dikwijls is komen bidden, zelfs
's avonds en dit bij het licht van een al-
taarkeersje.
De eerbied voor den Assisiaanschen
Heilige is eigen aan de familie van Savoië.
In ce XIII- eeuw een andere Joanna van
Savoië, ook derde-ordelinge, huwde
Andriono III, Keizer van het Oosten en
op haar sterfbedde verklaarde zij te wil
len begraven worden in Assisië. Maria
van Savoië, dochter van Karel-Emmanuël,
werd ook in de Basiliek van Assisië be
graven, ten jare 1656. Te Assisië weet
men te spreken van de godsvrucht, de
goedheid en de menschhevenheid van So-
rella Joanna. Men zal u zeggen hoe een
voudig zij is en hoe ingenomen voorde,
eenzame en geruchtlooze plaatsen. Niet'
te verwonderen dan, dat zij eene voorliet-;
de had voor die kleine stad uit het Onr-
briaansch land en voor den heilige der
eenvoudige liedenen der armen.
De zaken willen maar niet vlotten tus
schen Frankrijk en Italië. Dezer
dagen heeft G. Hervé, in zijn dagblad
La Victoire openlijk een verbond aan
bevolen tusschen Frankrijk en de duit
sche partij Hitier. Hervé geeft dikwijls
de gedachten weer van 't fransch Staats
bestuur en ditmaal zou het wederom zoo
zijn, hetgeen men in Duitschland stellig
beweert. Briand, die om zijnen vriend
Stresseman niet te misdoen Italië liet
schieten, zoude hij nu niet willen zeker
zijn dat hij niet te vreezen heeft van we
gens Duitschland, om te kunnen Italië
aanvallen Wat er ook van weze, Hitier
heeft het aanbod van verbond geweigerd.
In het voorlaatst tempeest op de
kusten van Bretoenenland zijn 203 vis-
schers verdwenen, hetgeen 127 weduwen
miek en 193 weezen.
Voor wie eene naald oi eene spelde
zoude ingezwolgciri hebben, zoo het
schijnt, ware het beste heelmiddel, eenige
franschbroodjes te eten met boter en hesp
en er tusschen eenige propjes ouate.
Naaide of spelde vernestelen gemakkelijk
in die ouate en zetten alzoo zonder ge
vaar hunnen weg voort, tot dat ze komen
in de wijde wereld.
Anderen prijzen een ander middel
Aardappelen eten, hoe meer hoe beteren
om den eetlust aan te prikkelen, ze berei
den op vee! verschillige manieren Ge
kookt, gefruit, gebruineerd, doorgesteken,
enz.
vengemelde streek en trekken er naar toe
te voet, per trein, per boot en per v'ieg-
machien Allen trekken er naar toe met
veel hoop, maar hoeveel zullen er niet
ontgoocheld worden
Vóór eenige jaren ontdekte men de
goudvelden van Klondike, in Noord-West
Amerika, dicht bij de poolstreken Geluks
zoekers van uit alle landen zwermden er
naar toe. Mgr Grouard, die nu een ne-
gentigjarigeouderling is en die meer dan
50 jaar in de noordelijke streken als Bis
schop verbleef, woonde dan op de boor
den van 't meer der Slaven op een
schoonen zomermorgen kwam men hem
zeggen dat veel volk over het meer vaar
de, in noordelijke richting. Als hij nu
vernam dat het amerikanen waren, en
engelschen, en franschen, en Italianen,
enz., die zich spoedden naar de Klondi
ke Arme lieden riep hij uit zij we
ten niet welke schrikkelijke winter hen
verwacht, na de schoone zomerdagen
En aanstonds gaf hij bevel aan twee pa
ters die ongelukkigen na te reizen en gin
der in de Klondike een hospitaal en een
toevluchtsoord op te timmeren, om er
met den aanstaanden winter die geluk
zoekers, die liepen naar'hun ongeluk, te
kunnen bijstaan. De groote zake in die
streek is van gebouwen aan te leggen
half bedolven in den grond en waaraan
al de deelen, die boven grond slaan twee
voudig zijn Twee muren nevens elkan
der en de tusschen-ruinite opgevuld met
een stoffe, die de koude niet doorlaat
twee vensters op te minsten eenige centi
meters van elkander twee daken, enz.
Voor wat de kleedij betreft, men moet ge
kleed gaan met dikke dierenvellen, die
een soorte zak vormen, hier en daar toe
gesnoerd. Moeste er ievers eene speelt in
zijn alwaar de koude lucht in kan, deze
zoude u dood vervriezen.
De Keizer van Ethiopië of Abyssi-
nie is gekroond. Een eerste plechtigheid
was het onthullen van een gouden stand
beeld, voorstellende Keizer Menelik II,
te peerde. Deze is de vermaarde vorst,
die in 1896 de Italianen den klop gaf, de
welke wilden zijn rijk binnendrinhen.
De Italianen hebben eene colonie ten
oosten van Abyssinie en wat treffend
was, het leger van Menelik was gewapend
met de geweren van 't pauslijk leger, die
de Piemonteezen veroverden in Rome in
't jaar 1870 en die ze verkocht hadden
aan den afrikaanschen vorst.
