SKtyw op ds stappsn enöoroosaaoen Handelsbank BANK - PST.... ROOS 100.000.000 franken. Naar de Gulden Mis SNIPPERINGEN WEET GE WAT CINEMA COÜISEÜM V. Kalanderberg, 1, GENT betrokken bij de Het Kapitaal en de Reservon der bij deze UNIE aangesloten Banken overtreffen de 52' Jaar. - Nummer 50. 30 Centiemen. Zaterdag 13 December 1930 Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper van Antwerpen ontving 25.000.000 fr. wegens afgeleverde ingangs-tiketten en abonnementen, 14.000.000 voor ver huring in de hallen, 5.000.000 voor ver huring van gronden en concessies, 17 ZITDAGEN. D' BRUTSAERT, Kamerlid, is spre- keiijk voor iedereen: Te POPERINGHE, in zijn hui*, 's morgens, den Maandag en Vrijdag. Te YPER, den 1* en 3' Zaterdag der maand, van 9 x/2 tot 12 uur, in den Katholieken Kring. Te WERVICK, den 2* Zaterdag der maand, van 9 x/2 tot 12 uur, in Kapitel ABONNEMENTPRIJS 1 Jaar 15 fr. 6 maanden 9 fr. 3 maanden 5 fr Men abonneert in alle Postkantoren en in ret Opstelbureel ABONNEMENT VOOR T BUITENLAND 25 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen. BEHEER EN OPSTEL io5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER Postcheckrekening 40.201 (j. casier) waar op a'le wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn van 14 tot 16 uur. AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst. Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG ten laatste ingezonden woraen. Kleine berichten en nieuws ten laatste tegen den WOENSDAG avond. HANDELAARS vraagt eene aankondiging in «HET YPERSCHE VOLK in 't Christen Volkshuis Si Jacobstraat, 30 YPER De inzet was opperbest. Veel volk den Zaterdag 6n en Zondag 7" dezer, maar zeer veel völk den Maandag 8", voor het afrollen van den film Toon Verheye mar Carlhogo De film werd in den achternoen twee- naai afgerold voor de schoolkinderen ten 2 uur voor de meisjes en ten 4 1 2 u. voor de knechten. Telken male was de zaal te klein en men moeste de kleinen, twee en twee in een zetel stoppen. 's Avonds ten 7 12 uur was het de beurt van 't groot publi ek. Nu, kleinen en grooten hebben allen met evenveel belangstelling het afrollen des 45.000 phototjes bijgewoond ze bewonderden de veelvoudige natuurschoonheden, de uitheemsche bouwtrant en levensgewoon te indrukwekkende plechtigheden van 't Eucharistisch Congres en de knoddige reisgevallen van Toon,die zij op het doek te zien kregen. Zaterdag 13 December, te 8 u. en Zondag 14 Decemb., te 4 en 8 u. naar La Neige sur les Pas door H. Bordeaux, aandoenlijk drama in zeven deelen met Germne Fontanes en Victor Francen. en Prachtige Comedie, in 7 deelen, net RICHARD DIX (Paramount filmt. Die onze eerste vertooningen bijwoon den, waren uiterst voldaan over de prachtige en moderne films, over het regelmatig werken onzer nieuwste toe stellen, over de verwarming en het com fort in onze kunstig versierde zaal. Dank zij de modernste inrichting, kunnen wij zonder stoppen onze films afrollen en zoo voor éénzelfde programma een half uur nwinnen. Moet ge dan misschien vijf minuien verder gaan om naar Cinema Coliseum, in 't Christen Volkshuis te komen, ge wint ze in de vertooning zelf ruim weer in. KOMT 7.IEN EN OORDEELT Prijzen (Balcon) 5 fr. - (Benedenzaal) 3.50 fr. en 2 fr. - Kinders (Balcon) 2 fr. - (Benedenzaal) 1 fr. Kinderen toegelaten.Goed verwarm de en modern ingerichte zaal. Koste- iooze kieerkamer. Verfrisschingen in den café te bekomen. Een der oudste en schoonste chris telijke gebruiken bij ons volk, is het bijwonen van de Gulden Mis. Als een voorspel van den naderenden Kerst dag werd deze Mis met allen mogelij ken luister gecelebreerd. Vroeg in den morgen, achter de nachtelijke Metten, klopten de klokken vreugdig door de vrome adventstilte. En sedert eeuwen trekken onze menschen langs de hardgevroren of -liikerige kerkwegeltjes, op den Qua tertemperwoensdag van den advent, -amen met heele drommen naar de kerk. Sedert eeuwen, zeggen we! Want reeds in de 12' eeuw gingen de inen- -chen in Vlaanderen naar de Gulden Mis, ofschoon die Mis maar algemeen kerkelijk ingevoerd werd in de 14' eeuw. Het is de Mis die ons het smach tende verlangen leert van het heele uide verbond, en van de Maagd Maria in het bijzonder naar den langge- wenschte der volkeren Het altaar -taat glorieus verlicht en de menschen die met den donkeren ter kerke ko men zien het priemen der lichtstralen uit blijde kerkramen van heel verre reeds. Is dit niet het beeld van den dageraad die aan "t kiemen was in den somberen nacht van eeuwenlang wach ten op den Verlosser. Zangers en cho ralen staan op hun best en met hun hoogdagstemme zingen ze uit boven de hoofden der aanwezigen Rorate. cceli!». Dauwt hemelen den Recht vaardige Het godsdienstgevoelen is bij zoo vele menschen zoo jammerlijk verdord en schier vergaan. In oude tijden zaten onze voorouders met oogen die blon ken van ontroering.c'.ie feestelijke Mis I te volgen. Ze kenden het Evangelie j en luisterden steeds met kloppend hart naar het roerend verhaal van de bood schap aan Maria. In vele kerken werd het gezongen door tweeën of drieën, lijk het lang Passie-Evangelie El ders ging men nog verdermen speel de de boodschap als een tooneelstuk, en In den bloeitijd der rederijkerska mers wedijverden de tooneelgroepen om het om ter best te doen. In de kerk zelf aan het Evangelie van de Mis werd dit korte maar.zinrijke myste riespel uitgevoerd. Algemeen wordt nog steeds den uitgebreide» uitleg over dit spel aangehaald, die nu nog bewaard wordt in de oude schriften van Sint Jacobskerk te Brugge. We schrijven dit hier over uit Celis De dag voor dat de Gulden Mis zou gecelebreerd worden, moet alles in gereedheid gebracht wordentwee stellagien in vorm van kapellekens, in het groot koor opgetimmerd worden en met gordijnen voorzien. Het eene moet dienen voor Maria, het andere voor den engel Gabriel. Maria en Gabriel deden dan in schoenen luister hun intrede met brandende kaarsen, elk naar zijn be reid kapelletje in de hoogte. Het gor dijntje van Maria's kapelletje werd van af 't begin der Mis weggeschoven en dit van Gabriel na 't Epistel. Het Evangelie werd dan gezongen door den diaken en de twee zangers in 't kapelletje; ieder zijn deel. En als de diaken zong dat de H. Geest over Maria zou nederdalen, dan wees hij naar een duif die schitterend verlicht boven liet hoofd van Maria werd ne- dërgelaten. In de kerk zaten de menschen met open mond. schier zonder adem, dit schoone spel te volgen. Toen volgden de menschen nog met heel hun hart de liturgische gebeurtenissen; ze stel den er prijs op er veel over te weten. Het kerkgebouw, de gewaden en ge zangen. de gebaren en houdingen, ze wisten het wat er gebeurdeze baden en voelden mee, en daarom gingen ze scliën van onzen tijd. Scheepslieden en menschen die heele dagen op de baan moesten zijn, werk lieden die een gevaarlijken stiel uit oefenden, waren trouw op liun post in de Gulden Mis, die soms zelf «Sche- persmis» genoemd werd. De naam van Gulden Mis komt waarschijnlijk uit het feit dat deze Mis vroeger in missaal geschreven stond in gouden letters. Er wordt ook gezegd dat ze gulden mis genoemd werd. omdat het een bijzondere mis was, die een buitenge wone en krachtige gratie schonk aan degenen, die deze mis bijwoonden, mmers op dien dag waren al de men schen die in geestelijken of tijdelijken nood zaten oji de been naar de mis, met een grot geloof en groot betrou wen. En ook op onze dagen is het maar goecl talrijk en vol ootmoedig geloof deze mis bij te wonen. Er zijn. God dank, nog parochiën waar deze mis bijgewoond wordt door een projipens- volle kerk volk. Uit ieder gezin gaat er iemand naartoe, of er blijft maar één thuis die dan ook binst de Kerst mis moet thuisblijven. In onzen tijd van vernieuwd heiden dom, van afschuwelijke zonden en godslasteringen, van onrecht en las ter, verbeiden we meer dan ooit dat de Heer helpe Maria brandde van ver langen naar haar gezegenden Zoon. Hij zou eindelijk komen. Zie zoo staat het in de Gulden Mis, de Maagd zal ontvangen en een zoon baren!» La ten we ons verheugen met Maria en rol verwachting uitzien naar den wit ten Kerstdag, die vrede bracht. De lichtjes zullen aangestoken wor den in groot getal, vlam van vreugde vol verlangen. In enkele plaatsen in Duitschland wordt door ieder aanwe zige een waskeers ontstoken en vóór hem geplant. Het volk heeft die mis zelfs nog ge noemd: een noodmis waarvan er de meestehulp te verwachten is, de krachtigste mis van het heele jaar. En domme bijgeloovigheden kwamen er soms ook al bij. Zoo kunt ge lezen in 't familieblad Rond den Heerd uit den tijd van Guido Gezelle, dat ge al de tooveresen die in de kerk zijn, kunt zien als ge u omdraait aan het Orate Fratres van den priester. En die tooveressen hebben dan een bijen korf op 't hoofd. Door weldenkende lieden is er met dat onnoozele geloof al geen klein beetje gelachen geweest. Geen dwaasheden er bij gelooven Ons geloof is al rijk en groot genoeg om er nog enkele onhebbelijkheden bij te sleuren. Maar wie weinig gloof heeft, bezit gewoonlijk ruim zooveel bijgeloof. Eenieder weet dat de Bis schoppen van Belgie het Nationalism afgekeurd en veroordeeld hebben. Eenieder weet ook dat te Yper in'den schoot van den Vlaarraschen Studiekring, die zoogezegd buiten en boven alle poli tiek staat, ('t is gauw en gemakkelijk ge zegd maar z'n gedrag en doenswijze schikken nanr z'n woorden is anderen peper) een cmengd Koor bestaat dat van kop tot teen Nationalistisch is. En eenieder in stad drukt zijn verwon dering uit dat, ter gelegenheid van de Gezelleviering door eene Vlaamsche kring van stad (waartegen percies de Vlaam sche Studiekring gesticht is geweest) in de feestzaal van eene onderwijsinrichting die van de overheden afhangt die het Nationalism afkeurden, het Gemengd Koor (dat niet gemengd is voor wat aan gaat de politieke meening zijner leden) heeft kunnen en mogen optreden. Des te meer dat zeer dikwijls gedu rende de Gemeenteraadzittingen en dan nog van wege de voormannen van de Nationalistische Partij den voorzitter van bewuste kring allerlei aangenaam en hof felijkheden aan het hoofd worden ge zwaaid. We vragen ons af hoe dat goed te praten is We vragen ons ook wat deze ruiten brekers met eene Gezelleviering te ma ken hadden Zwicht u. Heer Voorzitter, van het melodieuze gezang der Syrenen Naar het schijnt, in dezelfde beruchte onderwijsinrichting (berucht, ut"stad opspraak maakijTTES3' dikwijls lingske, even verwaand als z'n vader, het goed gevonden ter gelegenheid van eene lezing aan antinationale en nationalisti sche grootsprekerij en propaganda te doen. Van beide leiders van dit rethorikaspel, bloosde de eene van verlegenheid... de andere krulde van louter genoegen... En we vragen ons af met wien er daar den aap gehouden wordt... Met den Bisschop Allemaal mekaar aangewakkerd om die aloude Gulden Mis jaarlijks bij te wonen.De kerk weze bomvol, opdat de Heer moge zien hoe ons volk verlangt naar zijn komst, hoe we verlangen dat Hij, de Rechtvaardige, heersche over "t kleine en groote gedoe van de heele wereld. In mijnen tijd, toen ik nog naar klas ging, was het op zeer strenge straf verboden dagbladen te lezen en zelf die mede te brengen. Nu gaat het geheel anders en naar het schijnt worden dage lijks door de leeraren zelf uittreksels ge lezen uit Standaard en tutti quanti over Vlaamsche aangelegenheden en po litieke processen. Hetgeen op pedagogisch gebied ontte- genzeggelijk een formidabel proces hee- fen mag... waarvan we, helaas, niet ge noten hebben... De Nationalistische Ge meenteraadsleden van onze goe de stad Yper hebben het geraadzaam ge vonden de toelagen aan de vrije scholen niet te stemmen. Hunne catholiciteit is immers zoo zui ver... Maar hunne leuze isPolitique d'abord en de rest vegen ze aan hunne botten... recht dalen in de binnenplaats. Grana ten worden langsdaar naar beneden geworjien. maar... die gaten zijn met strooi en zakjes opgestopteen balk ontfutselt dat al en nu rollen vijftig granaten naar binnen... Een hartver scheurend gekerm, een fjselijk gehuil is het daar binnen, gemengd met de knallen der barstende granaten... Schadeloos zijn de pinnen in een oogenblik geworden al blijft nog de ijzeren deur gesloten. eldra. als 't vuur wat gekoeld is. zal een piotje oj) zoek naar een souvenir» de deur weten ojjen te wringen. Wat een schouwspel daarbinnen: vleesch en beenderen, wapens en kleederen, ran sels en zelfs het houtwerk van het fort 't ligt ai dooreen, gebroken en gekor ven en verscheurd... De reuk van kruit, de walm van bloed en veunzend kleedergoed slaat hem in "t wezen en... onverwijld wordt de deur weer toe geslagen. Verders nog ontmoeten wij zooveel helden en zooveel heldendaden. Zuidwaarts strijden niet min heer lijk de dajipere karabiuïers. alweer een held, wiens hand is afgerukt, met bloe denden knobbel ter zege vooruitsnelt. Terwijl de aanval zijn dolen vaart gaat, staat de Kommandant Bonne- vie op zijn post. 'k Zie hem staan, zoo rustig alsof 't een alledaagsch spelle tje is: de veste open, de pijp in den mond, 't oog op *t pajiier met vasten diejien blik, een woord alhier, een woord aldaar aan telefonisten en sig- naleurs. Heel de aanval speelt zich af in zijn hoofd volgens zijn vaste bere keningen, juist zooals de mannen daar alles aan 't uitvoeren zijn. Zeker was hij van zijn slag: hij kende evenwel de onversaagdheid van zijn mannen als zijn mannen zijn wijs beleg. Zoo dikwijls hadden zij samen reeds ter zegejiraal getogen. De zegepraal!... Daar klimt de zegejiijl de donkere hoogten in. Dat is Kervin de Mee- randré juicht de kommandant. Hij was t, die dapper onder de dapperen zij"-oosten bad bereikt en eerst de Overal, langs mei, mi.j,.. gansch de lange vuurlijn klimmen nu de zegejiijlen ojihun veelkleurige lichten vallen hoog in de donkere lucht uiteen, zij zijn als perels van de zege kroon, die telkens over de hoofden onzer jongens prijkt. Stillekens aan dooft 't kanongebul der uitde machiengeweren beginnen wederom hun geratelde .knal van het geweer klinkt even eentoonig als voorheen. Middelerwijl bezetten de overwin naars voor goed hunne posten en hou den zij zich op hun hoede tegen allen tegenaan ;~aL Fe gekwetsten worden verzorgd;'de gesneuvelden verdragen, de gevangenen afgelen.. 's Morgens heel vroeg, bij t J<r'e~ ken van den dageraad ronken reeds in de lucht onze vliegtuigenzij speu ren de laatste duitschers op, die hier en daar zich nog in de obusputten verscholen houdenzij schrijven er eens te meer in breede bochtige lij nen den triomf van onze dapperen. Hulde aan hen, die zoo koen dat plekje dierbaar vlaamschen grond wis ten te herwinnen, en een maand later, na vier jaren oorlog, 't bosch van Houthulst in een wrong zouden be machtigen. Twaalf jaren nadien springt mij nu heel dat gedoe, al die dapjierheid en vergeef het mij al de oorlogs wreedheid. in mijn verbeelding wak ker. bij 't zien van die bolwerken, al thans rustige blijvende getuigen van den harden strijd voor de geliefde vrijheid, getuigen tevens van de held haftigheid van onze eenvoudige jon gens. C. J. deren zakken en gebruiken ze als ho ning om op hun brood uit te breiden. Vóór 400 jaar werd Jan NicoS ge boren, die van uit Amerika de Nicotine- p'ante of tabak alhier overbracht. Ta- bacos is een woord van de caraïbsche ker van het hollandsch blad Telegraf nopens den dracht van het iosscheuren van Belgie met Holland in 1830, ant woordde Dit losscheuren heeft mis schien nuttigst geweest voor Holland, want sedert dien dagteekent o. m. de vooruitgang van Rotterdam. Zonder de scheiding ware geheel de koophandel van 't land op Antwerpen samengebracht ge- taal (Antifliën), dat beteekent BUISJE, weest, die dan reeds bloeide. England j Vóór 100 jaar, dus in 1830, verveerdig- heeft het losscheuren betracht om Belg'e de de franschman Charles Sauria de eer- op economisch gebied alleen te zetten, terwijl de Belgische kapitalisten alles in gang zetten om de eenheid van Belgie met Holland te bewaren Frankrijk sterft uithooren we steeds verklaren. In La Victoire» wees Gus- tave Mervé op 't verschil tusschen 1928 en 1929. In 1928 waren er 70.205 geboorten meer dan sterfgevallen, terwijl er in 1929 er reeds een tekort is van 12.000. Het aantal echtscheidingen klom van 18882 tot 19353. Als men door Frankrijk reist ziet men bijna geen kinderen in de dorpen. In 't Zuiden van Frankrijk moeten Italianen den grond komen bewerken. Toen de fransche Regeering de priesters en Kloos terlingen verjoeg, heeft ze haar eigen doodvonnis geveld. Wil Frankrijk herle ven dan blijft er slechts een weg 't Ka- tholieK geloof dat door de priesters in elke parochie moet worden voorgehou den. De wereld-ten-toonstelling 'üódGraamSSe&?f& *W bijdragen der openbare besturen dus to totaai 96.000.000. De totale uitgave van het uitvoerend komiteit bedroeg on geveer 100.000.000. In de maand Augustus logeerden 179 duizend vreemdelingen in de Scheldestad, (Vervolg.i Ginder wordt een beton met man en alles de lucht ingezonden. Als een puilende wonde ligt daar liet breede tol. Brokken beton, ijzeren staven, stukgerukte kleedingsstukken. ja, zelfs hooge duitsche botten met brok ken- voet erin. hangen daar dooreen 't overige ligt in de aarde bedolven. Elders gaat het er even moedig om toe. Onze dappere jongens hebben te midden 't barstend staal hun mikpunt bereikt, maar hier zoowel als daar heeft de duitsch zich in zijn schans afgesloten. Zij zullen hem tot overga ve dwingen. Overal rond de schans doet iedereen zijn best't Kleentje zoo noemt hem de Club, loopt vervaarlijk rond: overal stekt hij met zijn baionnet in hoeken en kanten en roept: zijn er hier nog duitschers? Zii» makkers belegeren de burcht. Midderwijl is de luitenant met een piot hoven op het fort geklauterd. Nu is 't niet den vijand gedaan boven ko men de luchtgaten van den beton die ste LUCIFERS, bestaande uit stokjes, een potlood dik, en van phosphoor voor zien. Rouselare heeft langen tijd het mono- poiium gehad der sulfers;dat waren buis vormige stokjes-, zeer licht hout, en aan de twee uiteinden van sulfer voorzien. Men ontstak ze aan den vuurpot die in alle herbergen te vinden was of aan 't vuur van den kachel of aan kaarslicht. Als men een spaarzamen man ontmoette, die zulk een sulfer volgens de lengte in twee sleet om het gebruik er van te ver menigvuldigen, riep men hem schertsend toe Ja weleen sulfer in tweeën en eene pinte in eene teug, dat is verstand heb ben van leven. Vóór de phosphoor-aanstekers bekend waren, had men ijzeren dozen met zeer drooge vodden, op de welke men sparken vuur deed vallen, die uit een vuursteen geslegen werden. Die vodden begonnen te vunzen men blies er op en vlam sloeg er uit.- Dan bestonden er ook haard-vuren, die op den grond onder de schouw brandden, 's Avonds b. v. overdekte men wat er van vuur overbleef met assche, waar on der het vuur uren lang te smeulen lag en 's anderdaags-'s morgen joeg men met de blaaspijp het vuur wederom aan. Als men een hoop assche, waaronder vuur smeuide open trok, er op wat FaMMV^ffröüftjG pd? assche we- KEN ONDER DEN ASSCHE Dat was het patriarkaal gebruik der zeer oude tij den. Waar er rook is, is er vuur», riep Uilspiege! en hij blies op een rookenden p,,.s... die te midden den weg lag. waaronder 106.000 Belgen, 50.000 Ne-j redeneeren was "Et geheel juist en derlanders, 10.000 Franschen, 10,000j hij 0üd^ vond het. Duitschers en 1000 JUqeHkanenj 1 In de ünaï-wo"."", waar dagelijks wonderbare manna viel, die 40 jaar' lang het voedsel was der Hebreeuwers op reis naar het land van belofte, bestaat er ook een natuurlijk iets, dat de Bedouïnen, - d. i. de woestenij-bewoners man noemen. De scharlakenluis (cochenille) prikkelt de takjes van den tamaris-plante en een gesuikerd sap vloeit uit de wonde, stijft en blijft hangen, aan tranen gelijk, op het boompje. Gedurende zes weken, van af Juni, kan men zulke graantjes in- oogsten. De Bedouïnen bewaren ze in le- J Parijs gaat 40.090 huisjes bou wen, buiten de poorten, bestaande uit plaatsen van 9 Vierkante meters ten min ste. Zie hier de voorziene huurprijzen Een huizeken met twee plaatsen cn on- derhoorigheden 4500 fr. één met drie 5400 een met vier 6500 een met vijf 8700... dit alles zonder de lasten. Van in een bijgelegene kamer, een toondichter ofte componist hoort den eer sten schreeuw van zijn eerste kind. Voor aleer te vragen is't eenzoonof is'teene Een stoffer, lerug uit Amerika, vertelde waar en geen-waar... en zegde In Ame rika ieder werkman heeft twee autos een om naar zijn werk te rijden en een... OM WEER TE KEEREN viel een snaak hem in de rede Kent ge de benaming der maan den onderdefransche omwenteling, een soort samenbaksel van fransch en Latijn: j Dec.-Januari was NIVOSE, Jan.-Februa ri VENTOSE, Febr.-Maart PEUVfOSE, Maart-April PRAIRiAL, Apri!-Mei FLO- REAL. Mei-Juni GERMINAL, Juni-Juli MESSIDOR, Juli-Augusti FRUCTIDOR, Augusti-September THERM1DOR, Sep tember-October VENDÉMIA1RE, Octo ber-November BRUMAIRE, November- December FRIMAIRE. De g-. ch'edkundige Dokter Henri Pi- renne ondervraagd door een medewers

HISTORISCHE KRANTEN

Het Ypersche Volk (1910-1915, 1927-32) | 1930 | | pagina 1