Handelsbank
NA OPSLORPING VAN ANDERE BANKEN
In Weenen...en hier
WEET GE WAT
de eerste Vlaamsehe Bank
5 boekt,
25 millioen Fr. Kapitaal
15 millioen Fr. Reserves
53' Jaar. - Nummer 9.
35 Centiemen.
Zaterdag 28 Februari 1931
Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper
EERW. VADER VAN DALE
I N. V.
Hoofdzetel GENT, Kalanderberg, 1.
Bijhuizen ANTWERPEN, Lange Nieuwstraat, 17.
BRUSSEL, Wetstraat, 84, enz.
253 Agentschappen en Kantoren
in Oost- en West-Vlaanderen en Brabant.
ABONNEMENTPRIJS
1 Jaar 18 fr. 6 maanden 10 £r. 3 maanden 6 £r
Men abonneert in alle Postkantoren en in het Opstelbureel-
ABONNEMENT VOOR 'T BUITENLAND:
28 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen.
BEHEER EN OPSTEL
ro5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER
Postcheckrekening 40.201
0- casier)
waar op alle wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn
van 14 tot 16 uur.
AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst.
Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG
ten laatste ingezonden woroen.
Kleine berichten en nieuws ten laatste tegen den
WOENSDAG avond.
EEN VLAAMSCH PRIESTER
EN KLOOSTER-STICHTER
Op 31 Juli 1716 tverd te Kortrijk, in
het huisgezin van den heer Jan-Bap
tist Van Dale, gehuwd met Maria-
Theresia Causse. een kind geboren dat
den volgenden dag in St Maartens
kerk werd gedoopt onder den naam
van Jozef-Igantius-Michaël.
Zijn ouders. deftige handelaars
gaven aan hun kind een grondig
godsdienstige opvoeding, legden in
zijn hart de kiem van echt kristelijke
deugdenen hadden het geluk den
jongen Jozef reeds in zijn kinderjaren
den weg der kristelijke volmaaktheid
te zien bewandelen.
Toen hij nog een kleine schooljon
gen was, verzamelde hij, na de klas,
dee arme kinderen rond zich. ten ein
de hun de godsdienstige kennissen me
de te deelen welke hij zelf in de school
had opgedaanen toonde ateoo reeds
van kindsgebeente af aanleg om ande
ren te onderwijzen.
Op den ouderdom van 12 jaren in
het College der Eerw. Paters Jezuïe
ten, op de Area, te Kortrijk, was de
jonge student daar ook een voorbeeld
voor de andere leerlingen, en toonde
veel aanleg en genegenheid om pries
ter te worden.
Zijn vader bschikte er anders over:
hij deed den 15-jarige zijn studiën
staken, ten einde hem in zijn handel te
gebruiken.
Voorzeker was zulks voor den leer
gierigen Jozef een hard bevel; doch
hij onderwierp er zich aan met over
geving an den Wil des Heeren. over
tuigd dat hij het priesterlijk ambt on-
weerdig was.
En toch. hoe wonder zijn Gods we
gen De Goddelijke Voorzienigheid
welke hem tot het priesterschap be
stemde, gegeerde hem eerst tot voor
beeld te stellen aan de jongelingen van
zijn stand, en dan ook nog aan alle
kristene kooplieden, vooraleer hem de
trappen van het altaar te laten beklim
men.
Na gedurende vier jaren door zijn
vader in den handel te zijn onderwe
zen, werd deze door God ten hemel
geroepen, en vier maanden later volg
de ook zijn deugdzame moeder.
De jeugdige koopman stond dus, op
19-jarigen ouderdom aan het hoofd
van een handelshuis, terwijl hij ook
nog zorg moest dragen voor zijn jon
gere zuster Jeanne.
Innig overtuigd van de vergankelijk
heid der aardsche zaken, en op de eer
ste plaats bezogrd om de zaligheid zij
ner ziel. nam Jozef Van Dale het be
sluit als een oprecht kristen koopman
te leven, en in alles zeer rechtvaardig
te handelen.
Onder het bestuur van den E. H.
Hiers. koorpastor in de kerk van O.
L. V.y en gesteund door twee andere
deftige jongelingen. Petrus Keste-
loot en Jan Cools, begon koopman
Van Dale op eigen kosten een Zon
dagschool voor arme jongens, in het
gebouw De Roeland, op de Groote
Markt, te Kortrijk, den feestdag van
den H. Martinus, 11 November 1749.
Daar gebruikte hij al zijn kennis en
beschikbaren tijd om de arme jeugd
zoo goed mogelijk te onderrichten in
de kristelijke leering en andere we
tenschappen. en zorgde er ook voor de
jonkheid an te trekken door een jaar-
lijksche kostelijke en nuttige prijsuit-
deeling.
Nadat zijn zuster Joanna in 't huwe
lijk was getreden met den heer Jan-
Baptiste Bethune, aan welke hij zijn
handel had overgelaten, kwam bij den
dertigen koopman de gedachte weder
om boven zijn priester-studiën te her
nemen, ofschoon hij 37 jaar oud was.
Ten einde niets zonder rijpen raad
te ondernemen, begaf hij zich bij zijn
biechtvader, Z. E. H. Van Roo, Ka
nunnik te IJper, bij wien hij eerst acht
dagen in geestelijke afzondering door
bracht, om daarop naar Dowaai te ver
trekken, en zijn studiën te hernemen
in het Seminarie van O. L. V. tot Vort-
planting des Geloofs.
Daar ook was Jozef een waar toon
beeld van godsvrucht en deugd voor
de andere studentendoch vergat in-
tusschen zijn medehelpers der Zon
dagschool niet, die hij door brieven
aanmoedigde om het begonnen werk
vlijtig voort te zetten.
Nadat hij zijn studiën in die stad
geëindigd had, ging hij zijn opleiding
voltrekken in het Groot Seminarie
van Doornijk, onder welk Bisdom,
Kortrijk toen gelegen was.
In de hoofdkerk van Doornijk werd
hij subdiaken en diaken gewijd, en
eindelijk door zijn eigen bisschop
priester gezalfd den Zaterdag 17 De
cember 1757. Hij was dan 42 jaren
oud.
Zijn eerste H. Mis droeg hij op den
3 Januari 1758, in het nederig kerkje
der eerw. Paters Capucienen, op den
Broei, te Kortrijk. met een gods
vrucht en ingetogenheid welke alle
aanwezigen roerde.
Korte jaren na zijn priesterwijding
begon hij te zien dat het hem onmoge
lijk was in zulken grooten nood
gansch alleen te voorzien; en na daar
over den raad van zijn biechtvader te
hebben ingewonnen, besloot hij op
eigen kosten een Vereeniging in te
stellen van twaalf broeders, welke
met hem 'efi onder zijn leiding zouden
medewerken om dat aan God zoo aan
gename werk te behartigen.
Op O. L. V. Lichtmis 1761. begon
hij het opgevat plan uit te werken, en
ging met zijn twee eerste medehel
pers, Petrus Kestéloot en Jacobus Del-
voye, een huis in Buda bewonen,
genaamd De Zevensterre.
Na de noodigë toelatingen bekomen
te hebben, bouwde Vader Van Dale, in
1766, op eigen kosten, een huis in de
Steenstraat, dicht de kerk van Sint
Maarten, en voegde er de noodige lo
kalen bij voor de klassendaar hij
buiten de reeds bestaande Zondag
school, nog een dagschool voor jon
gens bij zijn werk wilde voegen.
Tevens werden de armen niet ver
geten, en buiten dat er in zijn Ver
eeniging verscheidene malen per week
soep werd uitgedeeld, vroeg Vader
Van Dale eiken Vrijdag twee arme
mannen om bij hem het noenmaal te
nemen. Op Witten Donderdag noo-
digde hij twaalf arme mannen aan ta
fel, diende hen zelf en bewees hun de
nederigste diensten.
Van Vader Van Dale mocht men
dus zeggen, hetgeen men getuigde van
den H. Vincentius-a-Paulo, dat hij
zich zeiven wel had willen in brood
veranderen om genoeg armen te kun
nen spijzen en het moet niemand ver
wonderen dat zijn tijdgenooten hem
noemdenden Vincentius van Kor
trijk
Twintig jaren lang heeft hij te mid
den zijner Broeders geleefd, dagelijks
de kinderen onderwijzend, de zieken
bezoekend, en daarbij aan zijn omge
ving een levend voorbeeld gevend van
alle kristelijke deugden en stipte on
derhouding der regeltucht tot hij zelf
aangetast door een ziekte, bij het bed
der arme kranken opgedaan, verplicht
was te bed te blijven.
De bijgeroepen geneesheer oordeel
de de ziekte gevaarlijk, en toen men
aan den kranke zegde hoe zorgwek
kend zijn toestand was, vroeg hij als
een gunst om. gekleed met zijn pries
terkleederen in een zetel geplaatst te
worden, en alzoo de laatste Heilige
Sakramenten te ontvangen.
Op het oogenblik nu dat de priester
met het Heilig.Sakrament de zieken
kamer betrad) knielde de zieke oot
moedig op den grond.
Korten tijd daarop begon hij te ver
zwakken. en ,op 5 Februari 1781, 's
morgens om 4 uur, gaf de eerbied
waardige priester zijn schoone ziel te
rug in de han^feti van haren Schepper.
Vóór 'n jaar stonden ze in Weenen nog
met het hoofd vol zwarte gedachten vóór
het vraagstuk der goede pers dat zich
tegenwoordig ook bij ons scherper stelt
dan ooit te voren slechte bladen, of al
niet veel beter, hebben hooger oplagen
en meer aftrek dan katholieke onder de
mooie mom van banale onzijdigheid, om
de verlokking van prikkelende nieuwsjes,
om 't rake van een juiste zegging en de
jacht van 'n wilden avonturenroman, drin
gen ze binnen tot in de beste huisgezin
nen, en brengen er mee 'n ontzettende on
verschilligheid en verwatering der heilig
ste beginselen.
Daar zijn echter ginder mannen gevon
den met opofferingsgeest, praktisch ver
stand en aanpassingsvermogen zonder
daarom fabelachtige sommen te besteden
aan schreeuwerige reklaam, hebben ze
't middel gevonden om het volk te be
geesteren voor hun nieuw blad door al
lerhande kleiné middeltjes, prijskampen
en voordrachten kwamen ze er toe op en
kele weken tijds de noodige som te ver
zamelen het volk werd zelf aandeelhou
der en 19.000 acties werden in 'n express
tempo geplaatst. En nu wordt Das
Kleine Volksblatt na een enkel jaar
werking getrokken op een oplaag van
92.000 nummers per dag 1
Daar kennen ze nog de spreuk, ziet ge
Willen is kunnen, en doordrijven blijft
de leus.
Is gestorven in de Antillen (Midden-
Amerikaansche eilanden) Sir Charles
Parsons, de uitvinder der turbine
stoomtuigen.
In de eerste stoomtuigen de stoom
drukte rekewijs boven en onder den
piston of zuiger, die, weg en weer ge-
dowen, een wiel in beweging stelde.
Eene groote verbetering was het ge
bruik van twee, drie en vier zuigers, van
langs om grooter in oppervlakte en
schuivende in evenveel cylinders. De
stoom werkt rekewijs op den kleinsten
zuiger; dan op den tweeden in opper
vlakte, daarna op den derden en op den
vierden, waarna hij de luchtruimte in
vliegt. Tuigen met twee cylinders, een
kleine en een groote, vindt men in de
zwar^ locomotiven tuigen met drie en
vier cylinders zijn staande machienen der
groote fabrieken. Die stelsels noemt men
Compound (engelsch woord dat beteekent
samengesteldof wel stoomtuigen met
twee-drie- of viervoudige uitzetting, om
dat de stoom in de rekewijsvolgende
cylinders, die van langs om breeder zijn,
zich van langs om meer uitzet.
Op het einde van de verledene eeuw
een Noordsche werktuigkundige «Laval»
deed de stoom blazen op kleine vlakken,
die schuinsch aangebracht waren op de
buitenrand van een wieltje, een hand
groot. Dat wieltje droei verschillige dui-
zende toeren per minuut en bracht eenige
peerdekrachten voort.
De turbine is eene overgroote koperen
trommel en de buitenkant er van is voor
zien van lange smalle roeden, die aan
den trommel het uitzicht geven van een
tandenwiel. Een zijde der roeden is een
schuinsch-vlak, zoo als het vlak der
vlerken van een windmolen, en daarop
blaast de stoom.
De turbine mag men dus noemen
irommelvormig stoomtuig.
In 1929 stierf admiraal Floucaud in
den ouderdom van 99 jaar. Zijn nu nog
in leven onder-admiraals Bellanger be
levende zijn 94e jaar, Goddin 88, Four-
nier en Servan 89, Borel en Besson 87
en de Leon 83. Zoude die hooge ouder
dom een uitwerksel zijn van den frisschen
zuiveren zeelucht
Den 6 September 1923, te Lourdes, in
den namiddag, lagen de zieken gerang
schikt op het voorplein der Basiliek voor
de H. Sakraments-processie. Onder hen
was Jufvrouw Julienne Hasard, van
Reims, die in den morgen door vijf dok
ters onderzocht geweest was en bevonden
als hebbende de Pott-kwaat met absessen
aan 't worden. Achter deze zieke stond,
te midden de toeschouwers, een vrijden
ker gekomen om te laten zien dat hij van
het vrij gedacht was, met den hoed op
het hoofd, eene cigaret in den mond en
zijne handen in den zak. Hij had langen
tijd de zieke beschouwd,die uitgemergeld
op haar bed lag en bij de minste bewe
ging smert-schreeuwen slaakte. Onmo
gelijk dat deze genezing veinst zoo
dacht hij, zekerlijk zal zij blijven lig
gen Het Heilig Sacrament nadert en
een brankardier ziende dat de hoed ge
schroefd bleef op den kop van die
geleerde bolle, zegt stil en geheel
beleefd Mijnheer 't is de gewoonte en
het betaamt den hoed af te nemen...
Dat gaat u niet aan 1 klonk het ant
woord, mijn hoed is op mijn kop en hij
blijft er De brankardier knielt eenvou
dig neer... de priester staande vóór de
zieke maakt in haf? richting een zegend
kruis met het Hoogweerdig... De zieke,
als door eene veer bewogen, recht haar
op, slaakt een schreeuw en valt op haar
knien om Christus den Wonderdoener te
bedanken voor hare schielijke genezing.
Ter zelvertijde de vrijdenker ligt geveld
De hoed is van zijn hoofd en snikkende
is hij daar geknield om ook Jesus te be
danken, die zijne ziel genezen heeft,
's Anderdaags hebben 23 geneesheeren
Julienne Hasard onderzocht en verklaard
dat het schielijk en buitengewoon gene
zen dier zieke tegen alle gekende regels
der wetenschap indruischte. Jufvrouw
Hasard was dus geenszins genezen bij
toeval en op hetzelfde oogenblik had
Maria, Middelares, aller genaden, de
genezing bekomen én van een lichaam én
van eene ziel.
ZijneH.de Bisschop van Gent
heeft een schrijven gericht tot zijne pries
ters en klooster-oversten, hun aanbeve
lende werken te doen uitvoeren aan
kerken, pastorijen, kloosters, scholen en
kapellen waar het nuttig en mogelijk is,
zonder te wachten op den mogelijken
afslag der prijzen... dit om werk te
bezorgen aan werkloozen. De geloo-
vigen worden dringend tot het zelfde
liefdewerk aangezet.
Met Vasten-avond was er, even als alle
jaar, stoet en feeste te Binche. Veel
volk aanwezig, gekomen van ver en bij,
uit (Je provincië, uit Brussel, uit het
Noorden van Frankrijk. De Gilles
dat zijn de jongelieden die deel nemen
aan stoet en dans, dragen op hun hoofd
zeer kostelijke torens, gemaakt met witte
struisvogel-vederen en om zich die te
kunnen verschaffen, zijn er die één jaar
lang sparen en zelfs bij het naderen van
den heuglijken dag hun velo verkoopen,
indien noodig. Maskers ziet men niet,
maar alwie op straat, komt moet min of
meer veelkleurig verkleed zijn, anders
wordt ge aangevallen met confettis en
opgevolde blazen... tot dat ge het hazen
pad kiezet.
Die carnaval is geheel deftig en zedig
en de katholieken doen vol op medé.
Daags er vóór doorkruist het muziek van
den Katholieken Kring al de stiaten van.
stad en speelt opwekkende deuntjes, ter
wijl jonge lieden geld inzamelen voor de
Katholieke scholen. Dit is 't gebruik in
zwang sedert meer dan 30 jaar.
De Rijksvlag van Duitschland is
zwart, rood,geluw, even als de belgische
kleuren, maar geplaatst horizontaal en
niet rechtstaande als de onze. Dit is de
vlag der voorstaanders van de Duitsche
Republiek. Te Chemnitz, de leider der
republiekaansche groep zegde o. m. in
eene redevoering
De Republiekanen willen geen bur
geroorlog. Maar indien de vijanden onzer
Republiek ze aanvallen en meenen te
moeten burgeroorlog ontketenen, wij zul
len ze bekampen met de zelfde wapens en
ze uitroeiën tot den laatsten man, indien
het noodig is voor het welzijn der Repu
bliek en van het Duitsche Volk
Daarmede zijn de Duitsche sociale-
nationalisten verwittigd.
De fransche vloot mag roemen op
bevelhebbers van hoogen ouder
dom.
•Y
