[ierodes en Pilatus
Droevige cijfers
WEET GE WAT
34'Jaar. - Nummer 20.
35 Centiemen
Zaterdag 14 Mei 1932
Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper
(j- caster)
Op den Verkeerden weg
IJpevecljc llolk
ABONNEMENTPRIJS
1 Jaar 18 fr. 6 maanden 10 fr. 3 maanden 6 fr
Men abonneert in alle Postkantoren en in het Opstelbureel
ABONNEMENT VOOR 'T BUITENLAND
28 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen.
BEHEER EN OPSTEL
io5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER
Postcheckrekening 40.201
waar op aJle wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn
van 14 tot 16 uur.
AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst.
Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG
ten laatste ingezonden woraen.
Kleine berichten en nieuws ten laatste tegen den
WOENSDAG avond.
't Is wel te zien dat de socialisten
reen program meer hebben en dat
Minister Heyman met zijn prachtige
sociale hervormingen hun alle mid-
om misnoegdheid te zaaien uit
je hand genomen heeft, want ze be
nnen weer aan papenvreterij te
joen en op anticlerikaal gebied aan
K sluiten bij de liberalen.
Dit hebben wij gezien in 1931 reeds
ret het wetsvoorstel van een liberaal
een socialist tegen de katholieke
sormaalscholen en in het stemmen
ran de lijkenverbranding.
Ja de geschiedenis van Herodes en
flatus die vriendschap sluiten tegen
jiristus wordt nog gedurig herhaald.
Sedert eenigen tijd zoeken socia
len en liberalen aanleuning bij el-
aar tegen de Kerk van Christus.
Ook in 1931 hield de Vrijdenkerij
raar 45e Congres te Binche. In één
Jfden feeststoet defileerden de li-
rrale Harmonie Les Chausseurs de
[inche en de socialistische fanfare,
armonische verbroedering dus op
rondslagvrij denkeri j
Victor Ernest, -socialistisch volks-
ertegenwoordiger en voorzitter der
rijdenkerijzei dat de kwestie der
Magen aan de vrije scholen voor de
ilgende kiezingen duidelijk moet
esteld worden. Vooral in zake on-
lerwijs moet het socialistisch-libe-
aal kartel hersteld worden.
Raym. Foucart, liberaal volksver-
?enwoordiger, voerde een even
leute taalWij moeten Belgie red-
ïii, sprak hijLiberalen zoowel als
dalisten moeten in hun poll,
echts candidaten kiezen, waarvan
r.en zeker is, dat zij het godsdienstig
iderwijs zullen beoorlogen. Libera-
i en socialisten moeten vergeten
hen verdeelt, om zich slechts te
irinneren wat hen vereenigtDe
iti-clerikale haat. Geen toelage j
neer aan een ander dan het officieel
iderwijs!
Het besluit van dit Congres was:
De openbare school mag niet be-
tsrscht worden door welkdanige
rijsgeerige of godsdienstige gedach-
Onderwijzers en onderwijzeressen
"eten behebt zijn met een leeken-
deaal.
In de gemeenten met de linksche
tederheid mogen nog alleen on-
ifrwijskrachten benoemd worden die
Ét openbare normaalscholen komen
de candidaten moeten alle waar
den bieden van anti-katholiciteit.
Ge ziet het, Herodes en Pilatus
rden weer dikke vrienden!
N'ochtans om reden dat Belgie rust
■Xidig had om zoowel economisch
-•financieel hersteld te worden, heb-
-i de liberale en socialistische voor-
innen over eenige jaren met de ka
lieken een wapenstilstand geslo
ten zake onderwijs.
Maar zie de vrijdenkerij kan niet
teer haren haat intoomen en ver
aart nu onomwonden den oorlog
in het katholiek onderwijs.
Wij mogen ons dus in een nadere
'■'-komst nog aan kwade dagen ver
achten.
Sn nu in 1932
De liberale Federatie van Brussel
te vergadering gehouden. De
tezitter betreurde er dat de libera-
het wetsvoorstel Mundeleer-Fi-
ter niet hadden gesteund. Zooals
te weet strekt dit voorstel er -toe in
officieele scholen geen onderwij-
meer te benoemen die uit de
tee normaalscholen komen.
M. Braun sprak er over de toena-
teng tusschen de liberalen en de
tealisten, die zich inzake het on-
tewijs heeft voorgedaan. Alleen
te liberaal-socialistisch ministerie,
zegde hij, kan de verwezenlijking
van ons gemeenschappelijk ideaal op
schoolgebied in het vooruitzicht stel
len:
Wij zijn dus verwittigd. De socia
listen hebben den schooloorlog ver
klaard. Zij wachten enkel nog naar
de liberalen om hem dadelijk aan te
vangen. Deze komen reeds af...
Wij hebben hier vóór ons de offi-
cieele statistiek over de gevallen van
zelfmoord in ons land gedurende het
jaar 1930. Beschouwingen over zulk
een onderwerp laten we liefst van
kante; maar eenige cijfers zijn toch
leerzaam.
Het gemiddeld getal zelfmoorden
bedroeg ongeveer 17 per 100.000 in
woners; doch het percent verschilt
oneindig veel van de ieene provincie
tot de andere. Brabant, met de hoofd
stad, bereikt het hoogste cijfer: 23,4
terwijl West-Vlaanderen aan 12
komt en Limburg slechts aan 7,3;
Luik en Henegouwen staan aangetee-
kend met 20,2 en 20,6. De lezer zal
zelf de conclusie trekken.
Op de 1356 personen die zich van
het leven beroofd hebben, vinden wij
slechts 414 ongehuwden. We zullen
niet veronderstellen dat de anderen,
meer dan de twee derden, bezweken
zijn omdat ze gehuwd of slecht ge
huwd warenhet staat evenwel vast
dat >het huwelijk, onbezonnen of on
regelmatig aangegaan, of door schul
dige betrekkingen ondermijnd, niet
zelden jammerlijk geschonden en ge
broken wordt, wanhoop of krank
zinnigheid zijn dikwijls het gevolg
van zulke toestanden.
Opmsrkenswaardig ook, het feit
dat de vrouw meer aan het leven
schijnt te houden dan de man; of
liever, dat ze beter tegen de moede
loosheid bestand is. De statistiek
geeft slechts 306 vrouwen op, tegen
1050 mannen.
Zelfmoord komt meest voor in den
vollen leeftijd, dit was althans het
geval voor het jaar 1930. We tellen
297 gevallen van 25 naar 30 jaar;
232 van 40 naar 50 j314 van 50
naar 60 j.239 van 60 naar 70 jaar.
Zij komt niet zoo -talrijk voor onder
de jeugd, gelukkiglijk: 150 gevallen,
waarvan 121 in de groote steden.
We zeggen gelukkiglijk Want
als de jeugd sterk en moedig blijft,
de toekomst lachend tegemoet ziet,
den last van 't leven torschen kan,
dan blijven ook én huisgezin én
maatschappij van den ondergang ge
vrijwaard.
hun onmogelijk was onder den tarief
te werken.
De gieterij moes: de bestelling af
zeggen aangezien' de werklieden
geen de minste oegeving wilden
doen, was het bestuur van gedacht
dat er ten hunnen voordeele zulk
geen buitengewone opoffering moest
gedaan worden.
De gieters blijven dus beurtelings
eenige dagen thuis, liever dan eenige
centiemen per dag van hun loon af
te staan om regelmatig te kunnen
werken sn een volle daguur te kunnen
trekken, de eene gelijk de andere,
gedurende twee maanden.
Zulke feiten zijn betreurensweer-
dig. Zij verlengen de krisis en bena-
deeligen onze nijverheidzij oefenen
daarenboven een ,*erderfelijken in
druk uit op de werkersbevolking, die
er ten slotte zelf moet door lijden.
Een groote gieterij van den Maas-
kom was op het punt te moeten slui
ten door werkgebrek. Het beheer ge
lukte erin met veel moeite eene be
stelling van ongeveer 90 ton geut
ijzer in handen te krijgen: werk
ivoor twintig man gedurende twee
maanden.
De aangenomen prijzen hadden
echter een zeer zware opoffering op
den verkoopprijs gevergd. Het be
heer wilde evenwel geen rekening
houden met het bruto verlies, omdat
het vooral een deel van het perso
neel wilde aan den arbeid houden.
De werklieden werden bijeen ge
roepen. Men deed hen uiteen, met
cijfers in de hand, tot welke opoffe
ring het bestuur had moeten beslui
ten en er werd hun gevraagd een
klein deel van dien last te helpen
dragen, door het aanveerden van
eene onbeduidende loonsverlaging:
5 fr. per uur, irf plaats van 5,65 fr.
Ze weigerden en verklaarden dat het
Een Fransch dorp zegge ten
geheel dorp uit het rijk Bourgon-
dië is te koop uit oorzaak van ont
volking. Vijf en twintig haardsteden
op 400 hectaren goed land, van sper-
rebosschen omringd. De bewoners?
't Werd hun te lastig en te eenzaam;
ze trokken naar de stad, de eene na
de andere. Of ze nu gelukkiger zijn?
De Eiffeltoren i> Parijs, die ge
heel in ijzer i>„ J>.erschilderd
hetgeen 45 ton vsrwe vergt. Die
tonnen zijn geene kuipen, maar ton
gewicht, dus 't is 45.000 kgr. dat ge
moet verstaan. Een geluk dat de olie
afgeslegen is! De lange ijzerweg-
brug over den Forth in Schotland is,
met het aanvangs- en uitloopend deel,
eene half uur lang en samengesteld
van Eiffel-tonens, die omliggen en
waarvan spitsen en voeten, twee en
twee, aan elkander raken en ver
bonden zijn. Eertijds schilderde men
gedurig aan die brug, want als men
ten einde gerocht, er was zoo veel tijd
verloopen, dat het eerste deel vanher
moeste geschilderd worden.
IJzer, dat verwarmt, zet uit en een
zeer belangwekkend veschijnsel in
den E iff el-toren is dat, bij zonne
dagen, de zuidkant 's noens langer is
dan de noordkant, hetgeen den toren
wat noorderwaart doet hellen. Met
verziende hoekmeters heeft men
nauwkeurig kunnen vaststellen, dat
dagelijks met den noen de donder-
scherm, die het ijzeren gevaarte be
kroont, eenige centimeters van de
loodrechte lijn is afgeweken noord
waarts en met den avond komt hij
tot die loodrechte lijn terug.
In de Fort-brug de een-half-uur-
lange zuidkant is merkelijk langer
dan den noordkant, bij zonneweder;
men heeft dus spel moeten laten aan
de verschillige stukken, die op meni
ge plaatsen niet aan elkander vast
liggen met rechte bouten en moeren
maar met knieën: Een knie dat is
het een stuk dat uitgaat op een bal
en deze bal kan draaien in een holle
spheer, die het uiteinde uitmaakt
van het volgende stuk.
Op den Eiffel-toren zijn er drie
verdiepen, waar de ophaalbak (as-
censeur) stil houdt. Het eerste ver
diep is eene kleine marktplaats, met
cafés en winkels. Van op het eerste
verdiep onderscheidt men nog duide
lijk het trompen-geluid der autos, die
dichts bij den toren voorbij-snor ren;
maar van op het hoogste verdiep, on
geveer 300 m. boven den grond on
derscheidt men niet meer duidelijk
de geruchten van beneden en al het
gerucht van Parijs smelt samen in
een geluid, gelijkende aan het zacht
geloei van een bijliggende zee.
9
In 1932 is het 100 jaar dat de
C/io'era-kwaal verscheen in Parijs.
Zij was langs Cales overgewaaid uit
England. De eerste, die er van stierf,
was een portier uit de Lombaard
straat. Met den 5 April waren er
reeds 503 doodelijke slachtoffers, met
den 8n... 707 en met 12"..1020. De
hospitalen waren te klein om al de
zieken te herbergen en men plaatste
er ook in Theatre-zalen. Niet alleen
lijk geringe menschen stierven van
de kwaal, maar ook vooraanstaande
zooalsCasimir-Perrier, generaal La-
marque, graaf de Martignac, Cam-
pollion en Cwvier. In zes maanden
stierven er van die kwaal 18.406 Pa-
rij zenaars. De kwaal ging grillig te
werkAlzoo de eeiïe kant der Mortel-
lerie-straat werd totaal aangetast en
verwoest en op den anderen kant der
straat stierf niet één bewoner. Het
volk beschuldigde den staat de men
schen te willen vergiftigen. Apothe
ken jen, waar men beweerde dat de
giftmengers hun vergift aankochten,
werden kort en klein geslegen en een
man, dilen men zag eene flesch uit
gieten in de Seine-stroom, werd ter
plaats om het leven gebracht.
In de cholera-besmetting van 1849
stierven er te Parijs 16.165 menschen,
in deze van 1853-54... 9219 en in deze
van 1865-67... 12.000.
Nu is men de kwaal meester en
niemand vreest die nog.
Cuvier, waarvan hier hooger spra
ke, moet de vermaarde natuurken
ner zijn, die de panteologie tot stand
bracht, d. i. de studie nopens die die-
renrassen, die nu uitgestorven zijn,
zoo als de Mammouths (overgroote
olifanten), de Iguanodons, kruip
dierendie 10 tot 12 mieters lang wa
ren, enz.
Campollion, die ook stierf van d
cholera in 1832, is mogelijks C/iam-
pollion, die het beeldgeschrifte (Hië-
roglyphen) der Egyptenaars wist te
ontcijferen. De Egyptenaren hadden
twee soorten van schrijfwijzen, eene
met soorte alphabet-letters en eene
met beeldenveronderstel b. v. het
portret van een koning, met er ne
vens een leeuw en een serpent, om
te beduiden de koning is moedig
en voorzichtig.
Te Daniette ontdekte men een groo
te steenen tafel, hebbende zoo wat de
oppervlakte van eene kleine deur en
nu bewaard in het Britisch-museum te
Londen. Op die tafel is gekapt het
decreet, waarbij een gestorven Pha-
rao verklaard was als zijnde god.
Het decreet is uitgedrukt, eerst in
grieksche letters, daarna in gewone
egyptiaansche schrijfwijze en einde
lijk in beeldgeschrifte. Met het ver
gelijken der drie schrijfwijzen vond
Champollion den sloter der Hiëro-
glyphen. Veel beeldgeschrifte vindt
men in de graven der Pharaos en
vóór Champollions ontdekking, wer
den zij kwalijk uitgelegd door «hal
ve geleerden, die den duur van al
hunne regeeringen samenstelden en
alzoo beweerden dat er koningen in
Egypte waren 40.000 jaar vóór
Christus. Champollion kon bewijzen
dat veel van die koningen samen ge
regeerd hadden, elk over eene stad of
een gewest, dus soorte burgmeesters,
'en dat hunne regeeringen niet moes
ten als achtereenvolgend aanschouwd
worden, maar veel er van als samen-
I vallend.
Bestuurbare luchtschepen met wa
terstof gevuld zijn gevaarlijk, daar
fde waterstof zoo gemaklij k ontvlamt
en ontploft. Helium kan de water
stof vervangen, daar hij ook zeer
licht is en is niet ontvlambaar. Tot
nu toe beschikte Amerika alleen over
groote hoeveelheden Helium, maar
men heeft nu bronnen ontdekt in
Noord-Frankrijk, Duitschland, Ita
lië, Hongarie en de groote hoeveel
heden monazite die in Ceylan bij
de hand liggen, kunnen gemaklijk
omzet worden in helium. Op 1000
graden gewarmd, één kilo monazite
geeft één kilo Helium en deze stof,
die vóór 60 jaar 1.700.000 fr. kostte
per kubieke meter, kost er nu 28 fr.
In koolmijnen zijn er peerden, om
de wagentjes met kolen langs nauwe
ijzerwegentjes bij den put der op-
haalbaken te brengen. In de Engel-
sche mijn van West-Pelton, stond
dezer dagen een peerd verduldig te
wachten op zijne lading, als het al
met eens begon te sidderen, te stei
geren en daarna met ij delen wagen
voortvluchtte. 't Was nog geen hon
derden meters ver, als de gaanderij
instortte en drie mijnwerkers bedolf,
op de plaats waar het peerd gestaan
had.
Een soortlijk geval van dierenlijke
natuurdrift (instinct) weet men te
vertellen in eene streek van Zwitser
land. Een sneeuwlawine is eene
soms groote vlakte sneeuw, die de
bergen afglijdt, alles op zijn door
tocht vernietigende en wat meest ge
beurt bij dooiënde weder. In een klein
dorp, bij een schoonen zonnendag in
den winter, zat het volk met opene
vensters in zijne huizen. Op de
zuidelijke hellingen der bergen, in
den winter als er zon is en geen wind,
mag men zich zielfs buiten zetten in
zijne hemdemouwen, om te kaarten
op tafels, die staan op eenige plan
ken geworpen boven de sneeuw.
Nu in bovengemeld dorp, een groote
hónd, die binnen was, recht schieling
den kop in de lucht en al huilende
wipt hij door het venster en vlucht
weg. Enkele seconden nadien Viel
een lawine op het dorpje en begroef
woonsten en menschen.
Verleden jaar werden er dagelijks
in Londen eene middelmate van 18
personen gedood, door autos langs
de baan, welk een totaal miek van
6691 in geheel het jaar. Benevens
die 6691 dooden, waren er 202.119
gekwetsten.
Vóór eenige jaren waren er geen
konijnen in Australië; men heeft er
eenige koppels ingebracht en zij heb
ben er zich zoo snel en zoo talrijk
vermenigvuldigd, dat zij vóór den
oorlog eene ware plaag geworden
waren.
Sedert den oorlog, heeft men in
Nieuw-Zeeland (ook in Oceanie ge
legen) zaad ingebracht onzer roode
kollebloemen of klaprozen, om de
bloeme uit Vlaandren te hebben, die
zoo wel herinnert aan den oorlog. En
Nieuw-Zeeland is nu vergeven van
dat onkruid!
9
99
Als iemand klimt in graad in het
een of ander eere-orde, denk aan
iemand, die ridder was in 't Leopolds
orde en die er van Officier wordt,
't gebruik bestond, dat hij het eere-
teeken van den eersten graad terug
indiende vóór het ontvangen van het
juweel van den nieuwen graad. Een
Pacha van 't Oosten kwam te Vi
chy een nieuwen rijken tegen, met
wien hij betrekkingen aanknoopte en
dien hij Ridder miek van ievers