Een beroemd
Katholiek geleerde
WEET GE WAT
54' Jaar. - Nummer 21.
35 Centiemen
Zaterdag 21 Mei 1932
Katholiek Weekblad van het Arrondissement Yper
De Belgische Sektie bij het
Eucharistisch Kongres
te Dublin
MIJN GEDACHT
C)ct l)pcrecljc ilolk
ABONNEMENTPRIJS
1 Jaar 18 fr. 6 maanden 10 fr. 3 maanden 6 £r.
Men abonneert in alle Postkantoren en in het Opstelbureel
ABONNEMENT VOOR 'T BUITENLAND:
28 frank. Op het Opstelbureel alleen te vragen.
BEHEER EN OPSTEL
io5, ZONNEBEKE STEENWEG, io5, YPER
Postcheckrekening 40.201
(j- casler)
waar op alle wekedagen alle inlichtingen te bekomen zijn
van 14 tot 16 uur.
AANKONDIGINGEN Prijs bij overeenkomst.
Alle Aankondigingen moeten tegen den WOENSDAG
ten laatste ingezonden women.
Kleine berichten en nieuws ten laatste tegen den
WOENSDAG avond.
NICOLAUS COPERNICUS
In 1473 zag de beroemde sterre-
kundige, Nicolaus Copernicus, het
levenslicht te Thorn, aan de Weich-
sel. Zijn vader, Niclas Copernicus,
was afkomstig uit Krakau, de toen
malige hoofdstad van het koninkrijk
Polen. In 1462 vestigde hij zich als
groothandelaar te Thorn, waar bij
een zuster van den lateren bisschop
van Ermland, Lucas Watzelrode,
huwde.
Uit dit huwelijk sproten vier kin
deren, waarvan Nicolaus de jongste
was. Toen hij zijn vader op tienja-
rigen leeftijd verloor, vond hij in
zijn oom den bisschop een machtig
en tevens zorgvol beschermer. Op
zijn negentiende jaar vertrok de jon
ge man naar de destijds bloeiende
Itoogeschool van Krakau, waar hij
naast klassieke letteren vooral wis
kunde en sterrekunde beoefende.
Toen hij na drie jaar terug keerde,
besloot de familieraad, dat hij in
dienst van de kerk zou treden, maar
eerst tot voortzetting van zijn stu
dies Italië zou bezoeken.
Zoo zien we in 1496, den 23-jari-
gen jongen man derwaarts op weg,
waar hij (behoudens een korte tus-
schenpoos) tien jaren de lessen volg
de aan verschillende universiteiten,
ais Bologna, Ferrara, Rome en Pa
dua. Hij studeerde in klassieke let
teren, sterrekunde, rechtsweten
schap, en behaalde den titel van dok
tor in het Kerkelijk Recht. Verder
legde hij zich verscheidene jaren
ijverig toe op de studie der genees
kunde, zoodat hij niet alleen na zijn
terugkeer tot 1512 kon optreden als
lijfarts van zijn oom den bisschop,
maar ook door andere hooggeplaab-
sten als arts geraadpleegd werd. Te
Rome hield Copernicus in 1500 zelf
voorlezingen over sterrekunde.
Het oude, sinds veertien eeuwen
vastgeroeste wereldschema, kon de
zen scherpzinnigen geest niet langer
bevredigen. Zijn brein was vervuld
met nieuwe gedacWten over den bouw
en het wezen van het heelal. Zijn
eerste inzicht hierin dagteekent reeds
van omstreeks 1506, maar de verde
re uitwerking en bevestiging dezer
denkbeelden bleef Copernicus steeds
als zijn verdere levenstaak beschou
wen.
Intusschen, al liet hij niets van zich
hooren, was zijne faam als gezag
hebbend sterrekundige in wijden
kring gevestigd. Zoo noodigde hem
reeds in 1514 het Lateraansche Kon-
cilie uit, om zijn advies te geven over
de hervorming van den Juliaanschen
Kalender, een hervorming, die eerst
veel later (in 1582) onder Paus Gre-
gorius XIII is tot stand gekomen.
Eindelijk in zijn 70" levensjaar
stelde Copernicus het manuscript van
zijn levenswerk ter beschikking van
zijn vriend Giese, bisschop van
Culm, die er ter openbaarmaking
naar goedvinden over kon beschik
ken. En zoo verscheen nog in het
haar heen cirkelden de maan, de zon,
de planeten en de sterren.
En nu het werk van Copernicus.
Het was geenszins zijn bedoeling,
uitsluitend een strijdschrift te leve
ren tegen Ptolemaeus, zooals de titel
Over de bewegingen kon doen ver
moeden. Zijn werk is een veelzijdig
leerboek van sterrekundie. Maar de
beginselen, waarop zijn leergebouw
rustte, waren frisch en nieuw.
1. De dagelijksche omwenteling
van den hemel met al haar lichten is
slechts schijnbaar, en ontstaat door
een regelmatige wenteling van de
bolvormige aarde om een door haar
middelpunt gaande as.
2. De zon is het middelpunt der
planetenbewegingenook de aarde
volbrengt haar omloop om dit cen
traal lichaam.
Er werden groote, maöllige in
vloeden tegen het werk van Coperni
cus aangewend, en men zegde dat zij
ne theorie der groote ledige ruimten
met de ekonomie der schepping on-
vereenigbaar waren.
Als antwoord hierop diende een der
eerste hoofdstukken van Copernicus'
werk met opschrift: De onmetelijk
heid van de hemelruimte in vergelij
king met de grootte van die aarde
Hoe scherp zijn blik ook hier weer
was, Leeft de latere geschiedenis ge
leerd driie eeuwen moesten er verloo-
pen eer het een sterrekundige geluk
ken mocht, den reusachtigen afstand
van een onzer naaste buren in het j
ofiteibaar parallathische plaatsver
andering te bepalen.
Veel zou er nog oyer Copernicus
te zeggen zijn, maar bovenstaande
volstaat om te verklaren dat de as
tronomische wetenschap door alle
eeuwen heen blijft erkennen, dat zij
hare herleving te danken heeft aan
het genie van Nicolaus Copernicus.
aan den vooravond van een uiterst
belangrijke volksraadpleging. Hoe is
het met hunne propaganda gesteld?
Met de organisatie? Met de een
dracht??
Naar het antwoord op deze vragen
zullen wij den vermoedelijken uit
slag der nakende kiezingen kunnen
vaststellen.
Politieke overwinninèen kan men
niet improviseeren, niet beter dan
andere. Onvoldoende voorbereiding
wordt altijd duur, aeer duur betaald.
We drukken erop.
Galilée, Italiaandier (1564-1642),
werd door de Kerkelijke Overheid
veroordeeld niet "omdat hij de leer
van Copernicus voorhield en verdik
digde, maar omdat hij ten onpasse
de H. Schriftuur benuttigen wilde
tot dat doel.
Terwijl President Doumer in lijke
lag, door een revolutionnair ver
moord, stemde de meerderheid van
het Fransche volk voor de revolution-
naire kandidaten. Hoe is dat uit te
leggen? En wat is er van de algemee-
ne verontweerdiging over de gepleeg
de misdaad?
De meerderheid van het Fransche
volk was noch voor noch tegen Dou
mer; zij was tegen de Regeering, en
zij heeft links gestemd onder den in
vloed der economische krisis. Spreek
maar tot ij dele magen over princie
pen!
De opgezweepte massa was over de
ware oorzaken der beproeving slecht
ingelicht; de socialistische en radi
kaal-socialistische politiekers hadden
den schoonsten troef in hun spel, en
zij hebben hem uitgespeeld, met
voorjaar van 1543, te Neurenberg, groot succes, tegen de partijen van
«De Revolutionibus Orbium Goelis-lorde die den steun waren van het
tium Libri VI (zes boeken over de
bewegingen der hemellichamen)
waarmee een nieuw tijdperk voor de
sterrenkunde aanving.
Toen Copernicus zijn werk schreef,
waren nog steeds alleen de gedach
ten geldig, die de beroemde Egypti
sche sterrekundige Ptolemaeus in het
jaar 140 onzer christene jaartelling
verkondigd had. Men weet hoe Pto
lemaeus zich het heelal voorstelde.
De aards was, volgens hem, een bol
vormig lichaam, bewegingloos in
bet middenpunt van het heelal. Om
kabinet Tardieu.
De Weldenkende burgers hebben
eens te meer ondervonden dat ver
deeldheid en gebrek aan organisatie
noodlottig kunnen zijn. Hadden zij
kunnen beschikken over een wakke
re en machtige persinrichting bij
voorbeeld, om het volk te leiden en
te onderrichten, de linksche partijen
gingen het zoo gemakkelijk niet heb
ben en hun tegenstrevers zouden
thans voor geen gevaarlijk avontuur
moeten vreezen.
De Belgische katholieken staan
De deelneming uit ons land bij de
groote Eucharistische betooging in
de hoofdstad van Ierland, zal schit
terend zijn.
Buiten de deelnemers, die particu
liere groepen vormen, zal de offi-
cieele afvaardiging 300 Congressis
ten tellen, die samen p(ar speciale
mailboot uit Oostende zullen vertrek
ken op Zondag 19 Juni om 17.15 u.
onder leiding van Zijne Eminentie
Kardinaal Van Roey.
De officieele bedevaart zal in Ier
land aanlanden op Woensdag 22 Ju
ni en op zeer plechtige wijze te Wex
ford ontvangen worden door de gees
telijkheid en devbevolking. De Com-
muniemis zal opgedragen worden
door Zijne Eminentie Kardinaal Van
Roey.
Tusschen de verschillende sekties
van het Internationaal Kongrtes zal
de Belgische sektie een voorname
plaats innemen. Deze sektie wordt
gesplitst in 2 afdeelingen: de eene
in Vlaarrasche taal, de andere in Fran
sche taal. Z. Em. Kard. Van Roey
is voorzitter van beide afdeelingen,
terwijl Z. Ex. Mgr. Kerkhofs, Bis
schop van Luik, als ondervoorzitter
voor de Vlaamsche afdeeling zal op
treden, met als Sekretaris: E. P.
Meeus, S. J.
De Fransche afdeeling heeft als
ondervoorzitter Z. Ex. Mgr.' Ras-
neur, Bisschop van Doornik en als
Sekretaris Z. E. H. Kan. Schmitz,
Sekretaris van het Bisdom Namen.
Programma
van de Belgische sektie:
Donderdag 23 Juni: Om 17 uur
Fransche afdeeling:
E. H. Crepin, deken te Fosses: De
Iersche heiligen en het Bisdom Na
men.
E. H. Harmigniea, Pastoor te Mar-
cinelles: De H. Communie en de fa
milie.
Om 18 uur Vlaamsche afdeeling:
E. H. Prims, stadsarchivaris te
Antwerpen: Wat wij te danken heb
ben aan Ierland in het verleden. De
Iersche geloofsverkondigers in VI.
Belgie.
E. P. Van Maele, O. S. N., algem.
leider van E. K. te Averbode: Eucha
ristische werking voor de jeugd in
Vlaamsch Belgie.
Vrijdag 24 Juni: Om 9 uur Fran
sche afdeeling:
M. Giovanni Hoyois, Voorz. A. C.
J. B.: De Eucharistie en de Jeugd
werken.
E. H. Marquet, Pastoor te Hotton:
De Eucharistische betoogingen.
Om 10.15 u. Vlaamsche afdeeling:
Af. J. Van Calster: Welke lessen
geeft ons het hedendaagsche Iersche
volk aangaande Euch. leven, vooral
bijz. godsvrucht tot de H. Mis.
E. P. Verivimp, S. J., diocesane
leider H. Hartbonden voor Limburg.
Alken: Eucharistisch leven voor de
volwassenen in Vlaamsch Belgie.
Om wijn te heivaren gebruikt men
hedendaags houten vaten. Eertijds
en nu nog in sommige streken, 't wa
ren aarden potten, die daarvoor
dienden. De aarden potten, in ge
bruik bij de oude Grieken, waren
puntachtig bodemwaarts en werden
met die punt in den grond geplant;
daarbij zij waren groot genoeg, zoo
dat een mensch zich er in kon ver
duiken.
't Was in zulk eene ton of kruik
dat de geleerde Diogenes verblijf ge
kozen had en als Alexander-de-Groo-
te hem kwam bezoeken, de wijsgeer,
zonder doekjes er aan te wijden, zeg
de kortweg aan den veldheer: Trek
u wat van kante, om voor mij de
zonnestralen niet te belemmeren.
Wanneer in de verledene eeuw de
oostersche oudheidkenners delvingen
deden in die streke van Het oud Ni-
nive, ze vonden de puinen van een
groot paleis en daarin eene zaal, waar
veel groote aarden kruiken stonden,
met purpere stof in den grond er
van. Bij het ontleden vond men dat
die purpere stof waterlooze wijnstof
was. Die zale was dan de wijnkelder
en die kruiken, de wijnpotten.
In 't eiland Chypre nu nog heden
daags gebuikt men geen tonnen, zelfs
niet om den wijn te verdragen. Daar
voor gebruikt men dierenvellen, die
men outre noemt of boksleer en-zak.
Verbeeld u het vel, waaruit men een
dier gestropt heeftmaak zorgvuldig
alle openingen dicht, uitgenomen de
halsopening. Giet langs hier de vloei
stof, water of wijn knoop dan
den hals goed toe en werp den wa
terzak op uwen rug of op een last
dier. De chypriaanscHe wijn bewaart
een eigenaardig smaksje van dat ver
dragen, hetwelk bij de eenen afkeer
verwekt, bij de anderen bewonde
ring Gout de terroir
Den 12 Mei was het St Pan&>'ace
en de Franschman zegtSt Pan-
crace saint de glacéRond dezen
tijd kan het fijn koud wezen, zelfs
bij schoon weder, telkens de wind uit
het Noorden blaast. Met April komen
in de Noordzee ijsbergen gevlot, die
met den dooi van het hooger Noorden
afzakken en gedurende maanden lig
gen zij te smelten in onze naaste na
bijheid. Als de wind ons dan van daar
toekomt, brengt hij ons die ijs-koude
mede. Die ijsh>ergen zijn somwijlen
geheel groot: In 1892 de stoomboot
Pelican ontmoette een ijsklomp
van 3 uren lang en 80 meters hoog
boven water. Als ge nu bedenkt, dat
het maar het zevende deel van den
ijsklomp is, dat boven water steekt
en dat 6 zevensten onder water vlot
ten, ge kunt u een gedacht maken
van zijne massa, 't Was ook een ijs
berg, die in April 1912, tegen den
Titanic stoot en hem tot zinken
bracht.
j In alle staten en op allen ouderdom
kan de christen zich heiligen. St Ro-
'ch us was een wereldsche pelgrim, die
veel zieken bijstond; H. Benedictus
Labre was een bedelaar; H. Guido
van AnderlecH een landman; H. Go-
delieve was maagd en martelares, le
vende en zwoegende, niet in een
klooster, maar in de wereldH. Eli
sabeth van Hongarie stierf op 24 ja
rigen ouderdom en ook H. Theresia
van Lisieux.
Den 24 Januari 1925 stierf in Pa
rijs een kind van elf jaar. Nu, om
dat 25.000 brieven aan de familie
van dat kind toegezonden, 55 levens
beschrijvingen in verschillige talen
opgesteld, en 415 artikels van tijd
schriften, waarvan velen ondertee
kend door vooraanstaande katholie
ken, een klaar bewijs geven van de
faam van Guy de Fontgalland en van
het vertrouwen dat, de wereld door,
gesteld wordt in zijne machtige tus-
schenkomst bij den Heer,... daarom
oordeelde de aartsbisschop van Pa
rijs, dat de kerkelijke overheid niet
langer zwijgen mag en dat zij een
onderzoek instellen moet; dat, aldus
de Kardinaal, om het christen volk
in te lichten en hem kenbaar te ma
ken of te wel dat zijn vertrouwen
misplaatst is of te wel dat zijne be
oordeeling juist was en dat er moet
overgegaan worden tot openbare ver
eering van dien jeugdigen dienaar
Gods.
Diensvolgens heeft Kardinaal Ver-
dier een geestelijk tribunaal opge-'
richt, dat zetelen zal in 't bischoplijk
paleis van Parijs, en werken voor de
zaligverklaring van den Eerbied-
weerdigen dienaar Gods Guy de
Fontgalland.
Brazilië deed veel voor de ver
eering van de H. Theresia van Li
sieux en Brazilië bekommert zich
ook met de zaak van eerbiedweerdi-
gen Guy. In October 1931, ter gele
genheid der inhuldiging van een stand
beeld Christus-Koning ter eere, de
Kardinaal van Rio en de Nuncius,
tien aartsbisschoppen, dertig bis
schoppen en 500 braziliaansche pries
ters, onderteekenden een smeek
schrift voor den Paus, om de zalig
verklaring van dat wonder kind te
vragen. Verders zijn in Rome toe
gekomen smeekschriften hebbende
hetzelfde doel en dragende 650.000
handteekens.
Woensdag 18 dezer, werd in Meenen
begraven Vrouw Emma Vanderoug-
straete, weduwe van gewezen sena
tor Cappelle. Op den brief, die het
afsterven aankondigde en ter uit-
noodigde, waren vermeld 85 kinde
ren en kleinkinderenEene ware pa-
triarkale familie!
m
Nog een merkweerdig voorbeeld
van dierlijke natuurdrift of instinct:
Het geldt over kobben en over weer
voorspelling. Eene kob werkt veel
aan Haar net; is er regen of wind in
aantocht, ge zult ze zien de lange
draden, waar aan het net hangt, in
korten en bij verbetering van weder,
zal zij ze opnieuw verlangen; blijft
de kob werkloos in de naaste nabij
heid van hare schuilplaats, dit is een
teeken van regen en herneemt zij
haar werk onder den regen 't is dat
deze op zijn einde komt en dat het
weder opklaren zalwanneer bij het
vallen van den avond, de kob Haar
web verbetert en verstevigt, gij moogt
helder nacht afwachten. Dit alles
volgens bestatigingen van natuur
kenners.
Op school had een onderwijzer les
gegeven over kobben en onder meer
doen bemerken dat hunne draden-
fabriek, gelegen is in den abdomen;
dit is de wetensehaplijke naam
van het achterstelsel, bij de dieren;
nu een schoolvos was 's avonds
ingeslapen, Het hoofd vol van 's mees
ters lessen en over nacht droomde
hij, dat hij eene kob was en dat hij
een draad te spinnen had van aan
den gevel van hun huis tot aan den
kerktoren. Daartoe spande hij al zijn
krachten inen van het overgroot
geweld ontwiek hij... maar helaas,
hij lag vernesteld in de draden!
