De Fiertel of St.-Hermesommegang
Le Fiertel ou cortège folklorique de St. Hermès.
JaarLijks, op H. Drievuldigheidszondag
(Zondag na Sinksen, dit jaar 19 Mei) heeft
er te Ronse een plechtigheid plaats, die dui-
zenden menschen aanlokt. 't Is ongelooflijk
wat volk daar 'bij elkaar komt. Maar wat is
er dan eigenlijk te doen? Wel, de Ronsenaars
vieren hun Heiligen Stadspatroon. Eeuwen
lang houden ze vast aan een traditie van een
grooten ommegang te zijner eere.
Geschiedenis. Hermes was een heidensch
Patriciër uit Rome, die veel slaven had. Hij
bracht zijn stand zoo hoog, dat hij PRE-
FECT van Rome werd, ttz. de eerste waardig-
heidsbekleeder na den keizer. Hij was ge-
fcuwd, had verschillende dochters, doch
slechts één zoon dien hij hartstochtelijk be-
minde, want door hem moest de roem van
zijn edele familie worden voortgezet. Helaas
de jongen stierf zeer jeugdig. Door tusschen-
komst yan de gewezen voedster van zijn zoon,
werd zijn lieveling weer ten leven opgewekt
door Paus Alexander.
Hermes door dit feit geraakt geloofde in het
Christendom, gaf zijn slaven de vrijheid en
liet zich met vrouw en kinderen doopen.
Door zijn bekeering die veel opspraak ver-
wekte onder den adel van Rome, viel Prefect
Hermes in ongenade bij den keizer. Samen
met Paus Alexander werd hij gevangen ge-
nomer en onthoofd. In 860 bekwam het Ra
pine' van Ronse de overblijfselen van den
ma. telaar Hermes.
Waarvoor wordt St. Hermes vereerd?
St. Hermes worcit aanroepen tegen hoofdpijn,
neurasthénie of zenuwziekte, zinsbedrog, ra-
zernij, zwakzinnigheid, vallende ziekte en
stuipen.
Ommegang. Het zijn de Relikwieën, die
jaarlijks rond Ronse gedragen worden, om
door de voorspraak van den Heilige, Gods
zegen over de gemeente te trekken. Die om
megang zet 's morgens aan en keert maar 's
avonds terug. Hij duurt 10 uur en is 32,600
km ver. Hij vangt aan met een Heilige Mis
•te 7 uur in St.-Hermeskerk. De wegwijzer is
op de Fiertelkaart aangegeven. Deze kaart
duidt aan: afstanden in km, hoogten, laagten,
stilstanden met uuraanduiding van aankomst
en vertrek. Telkens een bijzonderheid onder-
weg plaats heeft is het op de kaart aange
geven door een kleine letter in een cirkeltje
omschreven. De ommegang wordt gevolgd
door voetgangers (zoowel vrouwen als man-
nen) en rijtuigen, ruiters en fietsèrs.
Beteekenis der letters. (a) Inzet van
den stoet na de H. Mis van 7 uur. Klokken-
geluid, beiaardspel, kanongebulder, klaroen-
geschal. Zes sapeurs, met kolbak, wit lederen
voorschoot en de blanke bijl op den schouder
openen den stoet, gevolgd door het pompiers-
korps, een muziekmaatschappij, een afvaardi-
ging van de gilden St. Sebastiaan en St. Maar-
ten. het Trommeltje en het Fluitje, de
belder, het Schrijn met de Relieken, de be-
devaarders. de geestelijkheid (waaronder den
Z. E. Heer Deken, die een zilveren arm draagt,
waarin 'n voornaam deel van den arm van
St. Hermes is ingesloten.) Ten slotte volgt de
burgerlijke overheid. (b) Op het gehucht Ek-
kergem keeren de sapeurs, pompiers en gil
den terug. In een houten gelegenheidskapel
wordt een overtreksel over het Schrijn ge-
trokken. Vier nieuwe dragers spannen zich
in en trekken met het Schrijn den Kruisberg
op, de belder vooraan. 't Is 8,30 uur. Hier
sluiten voor het eerst de rijtuigen aan. (c)
Op den top van den Kruisberg wordt even
hait gehOuden 'bij het café de la Cruche, (d)
Louise-Marie. Het Schrijn wordt processie-
gewijs in de kerk gedragen, waar de geloovi-
gen de Relikwieën komen vereeren. Onder-
tusschen nemen de pelgrims een verfrissching
in de herbergen of pick-nicken in de bosschen
van den Muziekberg. (e) Omtrent aan het
rijkswiachtgebouw, houdt de belder plots
met bellen op en heel de stoet zet het enkele
meter ver op een loop. (Aanval van 1724
herdacht). (f) Op «Boekzitting» daalt de
stoet de steile helling af, gaat de kapel Lo-
reto voorbij en houdt op den wijk Schoon-
boeke een tijdje stil waar de vrome geloovi-
gen de gelegenheid geboden wordt de Relie
ken te vereeren. (g) Op Tombeel wordt het
Schrijn rond de kapel gedragen en weer hait
gehouden. (h) Aan de boerderij Hardy, schei-
den voetgangers en rijtuigen van elkaar. (i)
Bij de kapel Croix sur Pile komen ze weer
bijeen. De reliekenkàst wordt binnengedragen
en een. kruisgebed gebeden. (j) Bij den Groe-
nen Boom wordt nog een verfrissching geno-
men. (k) Op Wattripont heeft de traditionee-
le omhelzing plaats en Ronse schenkt een
grooten peperkoek aan graaf en gravin de
Béthune, waarop twe» ineengevlochten han-
den staan. (1) De stoet trekt vandaar naar Ro-
zenaken waar hij rond 2 uur aankomt. De
Relieken worden in de kerk gedragen en ie-
dereen gaat middagmalen. Na het lof van
kwart vôôr drie, trekt de Fiertel verder. (m)
Op St-Hermeshoeve worden de dragers
op een taartje met wijn getrakteerd. °(n)
Voor de tweede maal worden voetgangers en
rijtuigen gescheiden en komen weer""samen
bij deri ingang van het Sanatorium, 't Is dan
15,45 uur. Hier voegen zich veel met bloemen
en versierde auto's, fietsen en allerhande rij
tuigen bij.
Alwie den tocht niet meemaakte en zich
bij den stoet wil vervoegen sluite aan b(j zijn
groep. De rijtuigen die den ommegang mee-
deden, gareeren tusschen de Kleppe en 't Sa
natorium maar de nieuw bijgekomene ga
reeren tusschen de Vlaamsche Ardennen en
t Sanatorium. De fietsers houden zich vôôr
het Sana op de velobaan en de ruiters
daar rechttegenover op den aardeweg De
kalsijde moet vrij blijven voor het verkeer
De bedevaarders trekken den Hootondbers
op om langs de Zandstraat weer de Kruissen
te bereiken. Bij den terugkeer op Ekkergem
worden de bedevaarders met belangstellins
in de stad ontvangen. Bij de groepen van
morgens voegt zich een bonten stoet van ee
kostumeerde groepen en mooi versierde
praalwagens, die 't leven van St. Hermes uit
beelden. 't Is indrukwekkend. Komt ^k
Laat vooral dit jaar niet na Ronse te be'
zoeken om den Fiertel te zien, die sefilmd
wordt. 6
Druk. Goebeert. Ronse
De temps immémorial, le dimanche qui
suit la Pentecôte amène chaque année Re-
naix, des foules, venues des confins des Flan
dres et du Hainaut pour prendre part l'an
tique procession de Saint Hermès. Cette an
née, c'est le 19 mai que les Renaisiens ho
norent le glorieux patron de leur ville.
Historique: Hermès était romain; influent
patricien, possédant de nombreux esclaves,
il fut nommé préfet de Rome. Sa puissance
s'accrut un tel point qu'elle ne fut surpas
sée qui par celle de l'empereur. Ce haut di
gnitaire de l'empire romain, époux, père de
plusieurs filles, avait aussi un fils qu'il ché
rissait et sur lequel il fondait les plus riches
espérances de gloire et de noblesse. Hélas
cet enfant lui fut ravi par une mort préma
turée. Par l'intervention toute providentielle
de la nourrice, l'enfant revint la vie. Ce
fut un coup de grâce pour Hermès; il con
fessa sa foi en Jésus-Christ, libéra ses
esclaves; et se fit baptiser avec son épouse
et ses enfants. Sa conversion fut blâmée par
la noblesse et lui attira la disgrâce de l'em
pereur. Emprisonné en même temps que le
pape Alexandre, ils furent tous deux décapi
tés. Le chapitre des chanoines de Renaix ob
tint en 860, les reliques du saint Martyr.
Culte de St. Hermès. Saint Hermès est
surtout invoqué pour conjurer les affections
cérébrales: maux de tête, folie, neurasthénie,
hystérie, rage, convulsions, épilepsie. Jadis
ces maladies étaient attribuées aux maléfices
de Satant voilà pourquoi on représente St.
Hermès en statue équestre enchaînant un
démon. On a aussi recours lui pour préser
ver des orages, les fruits et les récoltes.
Cortège. Les reliques de St. Hermès sont
portées processionnellement Renaix et dans
quelques communes environnantes, afin d'ob
tenir de Dieu, par l'intercession du Saint, la
bénédiction sur la ville. Ce cortège pieux,
après la messe solennelle de 7 heures, par
court 32,600 km. et rentre la tombée du
jour. L'itinéraire est marqué sur la carte ci-
conti'e: distances kilométriques, altitude, ar
rêts, horaires des départs et arrivées. Chaque
particularité est indiquée par une lettre en
cerclée. Des piétons, hommes et femmes, des
véhicules, cavaliers et cyclistes suivent la
Fierte.
Signification des lettres. (a) formation
du cortège la sortie de l'église; tintement
des cloches, carillon, salves, sonnerie des
clairons. Six sapeurs coiffés de colbacks,
ceints de tabliers de cuir blanc, portant la
hache l'épaule, ouvrent le cortège; ils sont
suivis d'un corps de pompiers, de sociétés de
musique, d'une délégation des gildes de St.
Sébastien et de St. Martin; un fifre et un
tambour, un sonneur, la Châsse de St. Hermès,
les pèlerins, le clergé. (Le T.R.M. le Doyen
porte un bras en argent qui renferme la par
tie principale du bras de St. Hermès). Les au
torités communales ferment le cortège.
(b) Au hameau Ekkergem le corps des
pompiers et les gildes quittent le Fiertel.
Pans une chapelle improvisée et construite
en bois la Châsse est recouverte d'une housse.
Quatre nouveaux porteurs (précédés du son
neur,) prennent la Châsse pour gravir la
Cruche. Il est 8,30 heures. Ici les voitures se
joignent au cortège, (c) Au sommet de la
Cruche on s'arrête au café, (d) A «Louise-
Marie» la Châsse est portée processionnelle-
ment l'église, où les fidèles viennent hono
rer les reliques. Entretemps les pèlerins
prennent des refraichissements aux cafés ou
pique-niquent au Muziekberg (e) Arrivé près
de la gendarmerie la sonnerie est interrom
pue pour commémorer l'attaque des Gueux
en 1724; tout le cortège accélère le pas en
une course sur une longueur de 50 m. (f)
A l'arbre des quatre pendus (Boekzitting),
les piétons dévalent la pente rapide, passent
devant la chapelle de Lorette et s'arrêtent
un moment au «Beaufeau» où les pieux
croyants viennent honorer les reliques, (g)
Au hameau «Tombelle» la Châsse contourne
la chapelle, (h) A la ferme Hardy les
piétons se séparent des voitures et mar
chent la queue leu leu. (i) Près de
la chapelle «Croix sur Pile» le cortège se
reforme. La Fierte est portée dans cette cha
pelle et une courte prière est récitée, (j)
«A l'Arbre Vert» on consomme des boissons,
(k) A «Wattripont» l'accolade traditionnelle
est donnée et un grand pain d'épice orné de
deux mains entrelacées est offert au comte
et la comtesse de Béthune. (1) Le cortège
reprend sa marche Russeignies pour y ar
river vers 2 heures. Les reliques sont portées
l'église et on se restaure. A l'issue du sa
lut de 2,3/4 heures le Fiertel part, (m) A
la ferme de St. Hermès les porteurs sont ré
galés de vin et de gâteaux, (n) Pour la se
conde fois piétons et véhicules sont séparés
pour se rejoindre l'entrée du sanatorium.
Il est 15,45 h. C'est ce moment que
les autos, les voitures et les vélos or
nés de fleurs viennent prendre part au
cortège mais distinguons bien les voitu
res ayant pris part au tour, doivent se
garer sur le chemin du Sanatorium vers le Cli-
pet et les autres du Sanatorium vers le café
«De Vlaamsche Ardennen.» Les cyclistes se
tiennent devant le Sanatorium sur la voie
cyclable et les cavaliers sur le chemin de
terre vis vis des cyclistes. Ici le cortège va
se former pour entrer en ville et nous enga
geons le public bien suivre le règlement
suivant: La Châsse précède le cortège, immé
diatement suivent les pélerins-piétons, les
voitures, les cyclistes et en dernier lieu les
cavaliers de St. Sauveur, Rooborst, Mater et
les autres. Tout le cortège gravit le mont de
«l'Hootond» pour arriver la Cruche. A l'ar
rivée Ekkergem le public renaisien s'inté
resse aux pèlerins et leur réserve un cordial
accueil. Aux groupes du matin se joignent
des groupes costumés et des chars de triom
phe qui esquisent les traits saillants de la
vie de St. Hermès. C'est impressionnant.
Venez tous Renaix. Soyez les bien venus.
Cette année tout le cortège folklorique sera
filmé. N'y manquez pas.
Imprimerie Goebeert, Renaix.
