Philippe de Comines.
Maatschappelijke
vraagstukken.
La Familie.
Willemsfonds.
Police.
A propos de religions.
Be arbeiderswoningen
Lu Familie.
Lisez et méditez, pauvres, chrétiens
de cceur et d'ame, qui passez toute
votre vie dans un travail honnête, qui
suivez dans la mesure de vos forces les
lois de votre Dieu. et a qui, a votre
mort, l'église catholique accordera a
peine, s'il reste quelques sous a votre
familie, quelques prières distrait.ement
balbutiées et quelques gouttes d'eau
bénite parcimonieusement mesurées.
Over dit belangrijk vraagstuk zijn
2 werken verschenen ïu de laatste tij
den, het eerste in de Pandekten en het
andere als volksuitgaaf in het Willems
fonds. Dit laatste is geschreven door
M.Hub. Langerock, dr in wijsbegeerte
en letteren, een der socialisten van het
Brusselsch Volkshuis en schrijver van
een zeer nuttig werk dat eenige dagen
geleden verscheen in de Bibliothèque den
öonnaissances Moderne,s bij Ch. Kozez te
Brussel en betiteld le Socialisme Agraire.
Niemand zal het belang en de on
misbare noodzakelijkheid eener beta
melijke woning betwisten. Doch wie
alhier te leperen met zijn eigen oogen
rondkijkt zal met treurnis bemerkt
hebben dat vele woningen nog te wen-
schen over laten in opzicht van rein
heid en gezondheid. In plaats van
zuurstof welke het leven opwekt wal
men aldaar pestgeuren, in plaats van
de warmte welke het lichaam gezond
houdt en bevrijdt van ziekten, zijpelt
aldaar vochtigheid, windgeblaas en
koude. En wie zou in zulke kotten de
rust van den slaap vinden Eene on
voldoende woonstede is het brandpunt
van ondeugd en armoede. Wij zullen
niet nagaan welke de inrichting van
een gezond woonhuis moet zijn wij
verzenden hiervoor naar II van Lan-
gerock's werk.
Wij zullen ook niet nagaan wat En
geland Amerika, FrankrijkenDuitsch-
land bijgebracht hebben om den wer
ker eene goede woning te verzekeren.
(Z III). De rol welke België gespeeld
heeft in de wetgeving van de Werk
manswoningen is geenszins schitterend
Die wetgeving voliedigt zich met
sprongen.
In 1843, onder het ministerie No-
thomb grijpen de eerste onderzoeken
plaats te Brussel, te Antwerpen, te
Luik, in Henegouwen, te Gent doch
de uitslag is zero Het bewogene tijd
perk van 1847-49 vestigt de aandacht
onzer wetgevers op het zuiden, doch
laat toch onder het ministerie van
Frère-Orbande voorstellen verschijnen
uitgaande van de Yei'eenigde Brouwe
rijen van Leuven, van de Gentsche
Geneeskundige Maatschappijvan Duc-
pétiaux, in 1849 den omzendbrief van
Rogier en De Haussy in 1852 wordt
het besluit van het gezondheidscon
gres afgekondigd en in 1857 valt de
Bouwmaatschappij door schuld van
't ministerie. Tien jaren later (1866-
1867) verschijnt het pessimistisch ver
slag van D'Elhoungue, eenige bouw
maatschappijen rijzen op te Luik, te
Antwerpen, te Brussel en elders. En
het vraagstuk blijft slapen tot dat de
afgevaardigde flanssens weerom de
aandacht vestigt op de werkmanswo
ningen doch het ministerie lag
omver eenige dagen later (1883). Intus-
schentijd hadden zich maatschappe
lijke theoriën in verband met het
vraagstuk der werkmanswoningen ont
wikkeld, zooals 1) het Terrianisme in
Frankrijk, 2) de Homesteads in Ameri
ka, 3) de Samenwerking overal en 4) het
Socialisme vooral in Frankrijk en
Duitschland.
Alle deze leerstelsels hebben een ze
keren invloed uitgeoefend op de Bel
gische Wet, welke wat later zou ge
stemd worden.
Iuderdaad, na de droevige gebeurte
nissen van 1886 werd de regeering
verplicht een onderzoek te openen om
trent den toestand der werkende klas.
(Wij kunnen zeggen en beweren dat de
arbeiders 2 maal hun stem hebben la
ten hooren dat zij schaterde in dat
i'aar 1886 en in het jaar 1894 toen de
Camer het meervoudig stelsel stemde).
De wet welke geboren werd over de
Weiicmanswoningen heeft betrekke
lijk goeden invloed gehad, doch zij
loopt mank aan verschillende tastbare
feilen.
Eerstens, het verwerpen van het
voorstel van Hector Denis welke voor
stelde eene Nationale Maatschappij
der Werkmanswoningen te vormen.
Hedendaags bestaan in elk bestuur
lijk arrondissement beschermkomitei-
ten welke medehelpen tot het uitbrei
den van 't vraagstuk. Doch deze
comiteiten worden deels benoemd dooi
de bestendige afvaardiging van den
Provincialen Raad en deels door het
Staatsbestuur. Dat alzoo de politiek
niet vreemd blijft èn aan de benoemin
gen èn aan de handelwijze van die co-
miteiten is licht verstaanbaar. Uit vele
dier 64 comiteiten waait de locale
geest van de plaats. Het verslag van
Meeus besloot ook tot het verscherpen
van het gemeentelijk toezicht der
werkmanswoningen. Doch wie rond
kijkt alhier, in onze straten en straat
jes, kan opmaken dat dit toezicht heel
weinig verscherpt is. Hoeveel prijzen
van reinheid en orde zouden jaarlijks
meer mogen uitgedeeld worden sedert
het bestaan van art 2 der wet Is het
gezellige leven binnenshuis daar wel
mogelijk
Hoe gek de wet van 1889 gebacleerd
werd, toonde K. De Quéker aan te Leu
ven op de buitengewone algemeene
vergadering van 't Willemsfonds. De
wetgestemd ten voordeele der werklieden
is uitgevallen ten voordeele van de eige
naars. Inderdaad, wat zien we gebeu
ren te Brussel, b. v. Uit, hoofde der
vrijstelling van persoonlijke belastin
gen heeft de stad 140,000 fr. minder
aan inkomsten, en, daar de kleine
man altijd moet betalen, worden na
tuurlijk die 140,000 fr. in de stadkas
bijgeschoten door dien kleinen man.
Verder. Wie betaalt de personeele be
lasting in de groote steden De eige
naar. Zoodal de heeren eigenaars 440.000
fr. in kun zak mochten steken als geschenk.
Maar hebben nu die heeren eigenaars
toch minstens de huurprijzen vermin
derd
NEEN.
Een liefdadigheidscomiteit van Brus
sel heeft een onderzoek ingesteld. (Zie
L. Richald Les Finances Gommunales
tome II, p. 196).
Geen enkel eigenaar heeft vermin
dering toegestaan. Doch, neen... Eène
enkele vermindering werd geboekt en
ziehier met welke voorwaarden Een
huurling die 3 fr. per week betaalde,
betaalt nu slechts fr. 2-50 maar de
vrouw van den ongelukkige moet, alle
weken, voor die 50 centiemen, het huis
van boven tot onder kuischen.
Verdere uitlegging is overbodig.
Wat nog zonderling uitkomt in die
wet welke de werkmanswoningen vrij
stelt van personeele belasting, is, dat
de merkman (zooals de fiscus dezen op
neemt die werkt met zijn kandenalleen
deze voordeelen geniet. Zoo dat een
metser, een juwelier, een diamantzet
ter welke 6, 7 of 8 fr. per dag verdient,
ook werkman is en niets betaalt terwij l
de postboden, de tolbeambten en dui
zend andere bedienden welke van 600
fr. tot 1000 fr. per jaar verdienen geen
werklieden meer zijn, want de post
bode werkt met met zijn handenmaar
veeleer met zijn voeten (o die fiscus
en het gevolg daarvan is, dat deze lie
den niets van de wet genieten, welke
voor hen gemaakt is.
M. G. Semey van Gent, een bouwer
van werkmanshuizen, welk een onder
zoek heeft gedaan in gausch België,
heeft vastgesteld dat de wet van 1889
heel weinig nut heeft opgeleverd voor
de werklieden (jaarboek van Willems
fonds 1894, le aflevering, bl. XL1X en
volg.) omdat de werkman te veel van land
en stad moet veranderen (1). En hier
komen we terug op onze I8 kritiek.
Indien het Gouvernement het voorstei
van Hector Denis had aangenomen, dan
ware er mogelijkheid geweest, wisse
lingen van werkmaushuizen te doen
plaats grijpen. Wat nu met de ver
brokkeling der comiteiten en hunne
beperkte macht onmogelijk is. (Wie
sporen van oud recht in onze heden-
daagsche gebruiken wil nagaan, stu-
deere de u wisselbeemdenofte dorps
beemden welke alle jaren van eigenaar
veranderen).
Boffen we niét te erg op de rnensch-
lievendheid der bouwers van werk
manswoningen.... want het per cent is
veel hooger dan op de spaarkas.
(1) Dank aan het lekkere Manchester-
Individualism dat van ons maatschappij heeft
gemaakt een collectivism van kapitalism. dat
den arbeider verpletterd heeft en hem uitgezo
gen, dat van Kapitaal en Arbeid twee vijan
delijke machten heeft gemaakt.
De eigenlijke verdienste dier wet is
dus niet zoo zeer haar innerlijke waar
de (2)zij heeft het vraagstuk een stap
vooruit gezet en die stap werd vooruit
gezet ten gevolge van een onderzoek,
en dit onderzoek sproot uit de treurige
gebeurtenissen van 1886, welke dus
ook nut hebben gesticht in de Bel
gische wetgeving.
In kiêstijdperk hebben wij candida-
ten o. a. M. Golaert een klerikale fan
fare hooren aanheffen voor die wet,
deze zijn op een schild geklommen en
hebben gezegd Wij stemden de wet
van Augustus 1889, kiest voor ons.
Gansch de wereld benijdt ze ons. n
Welke waarde zulke reklaam heeft,
zal de lezer nu wel zelf uitmaken,
vooral daar ze uitgetuit wordt door
dien volksgezinden persoon welken het
katholiek Avenir social eens noemde:
Un intéressant specimen de rèaction con-
centree aux aspirations êmues, dont
n le ridiculeF est égalé que par la bétise.
R.v. P.
Ses défenseurs
Familie, religion, propriété
Tels sont les points capitaux du pro-
gramme de la Öune Romaine tel est
le fragile rempart derrière iequel l'au-
truche cléricale se figure naïvement
pouvoir cacher sa tête pour échapper
aux coups de ses adversaires, alors
qu'elle même en détruit inconsciem-
ment les fondements.
Familie, religion, propriété Trois
grands mots aussi uses que vides que
le cléricalisme ose encore offrir au-
jourd'hui comme panacée aux plaies
sociales ïl ne s'apergoit pas que s'il
veut jouir encore d'une existence éphé-
mère, il doit se lancer résolüment dans
la voie des réformes ouvrières et ren-
dre justice aux droits de la démocra
tie, quitte a reprendre par après ce
qu'il a accordé
Hors de la, point de salut
La propriété Le principe romain
tend a l'abolir par le communisme mo
nacal et Textension de la main-morte
La religion el le s'affaiblit, de jour
en jour paree qu'elle devientsynonyme
de théorie politique et d'exploitation
en règle des misères humaines
La familie Ah, parlons-en II est
joli le respect des cléricaux pour la
familie
Gette défense de la familie constitue
la plus charmante et ia plus douce des
ironies qu'un pmce-sans-rire ait pu
rêver
Sans donner d'autres arguments (car
ils abondent) a l'appui de nos dires,
citons un articulet du journal le
Peuple
Savez-vous bien ce qu'ils disent, les évan-
giles
Ecoutez saint Mathieu (X. 37), voila les
paroles qu'il attribue a Jésus
Celui qui aime son père ou sa mère plus que
moi n'e.st pas digne de moiet celui qui aime
son hls ou sa fille plus que moi n'est pas digne
de moi.
Et saint Luc, écoutez-moi saint Luc
(XIV. 29), e'est toujours .Jésus qui parle
Si quelqu'un vient vers moi et ne hait pas
son père, et sa mère, et sa femme, et ses en-
fants, et ses frères, et ses sceurs, et même sa
propre vie, ne peut être mon disciple.
Et les Conciles, naturellement, décident
en conformité de ces paroles.
Dans la session du 24 au chapitre ler, le
concile des Trerite declare
Les enfants peuvent se marier et entrer en
religion nonobstant l'opposition de leurs pa
rents et sans leur corisentement.
Et Ie même, session 25. chap. 17
A D0UZE ansune fillepeut entrer en reli
gion un gargon SEIZE ans, MALGRÉ ses
parents.
Qu'en dites-vous N'est-ce pas, que les
bus morales sous lesquellés se courbent les
catholiques l'arrangent a une jolie sauce,
la familie
La familie, la religion, la propriété
Belle trinité en décadence. Bons cléri
caux, une seule alternative vous reste:
mettez vite un faux nez de démocrate
il y paraitra d'autant moins, que le
carnaval approche.
(2) Hei onpraktische nog is dat de werkman
te weinig verdient om zich de kosten van de
jaarlijksche huisrente en van een levensverze
kering te getroosten. Men moet beginnen met
den werkman hooger loon te geven.
Deze week werden de wetsvoorstellen
over den Gongo neêrgelegd. De voor
dracht van M. Dr Jacobs komt dus te
goeder ure om iedereen in te lichten,
want het ware wel mogelijk dat een
referendum over dit belangrijk vraag
stuk plaats greep.
Ziehier het nauwkeurig programma
van dit feest, dat zal plaats grijpen op
17a Februari, ten 3 ure, in de zaal der
Oud-Pompiers,
PROGRAMMA.
1) Orkest.
2) M. J. Bartier De Asi-Fi-Jubito,
roemeinsch lied,
3) M. V. Walckers fantasie voor hobo
met klavierbegeleiding.
4) M. O. Mailliard Het gestolen Kind,
deftige alleenspraak bekroond op den
prijskamp van Loo.
5) M. A. Delmotte Mijn Moedertaal
woorden van K. Groth, muziek van
P. Benoit.
6) VOORDRACHT.
1) Orkest.
8) Mej.Z. De vers en M. J. Bartier:
Bruiloftslied n\tDeBrussclscheStraat
zanger van Hoste, muziek van De Mol.
9) MM. A. en V. Walckers? Frey-
schutz, Fantasie voor 2 violen.
10) M. K. Deweerdt Kluchtlied.
Klavierbegeleider M. H. Moerman.
Les Yprois se plaignent a juste titre
de I'inertie de Dame Police quand on
est obligé d'avoir recours a ses bons
offices ou qu'un accident quelconque
requiert sa présence,ons'écarquillerait
ies yeux a en attraper une ophtalmie
avant de voir poindre le plus modeste
képi a l'horizon
Et de fait cettq situation ne nous
étonne guères 1'Administration sur
charge cette pauvre Dame de toutes
espèces de besognes saugrenues qui la
regardent autant que celles du cumu-
lard garde-champêtre de Voormezeele.
Les ageuts se plaignent a bon Tröit
du surmenage auquel ils sont astreints.
Pourquoi ies charger de corvées
inutües
Ainsi dernièrement encore notre
maïeur les a envoyés de porte en porte
quérir J'age des personnes habitant
sous le même toit; a quoi plusieurs ont
répoadu, a juste titre, qu'étant inscrits
sur les registre8 de l'état-civil, onn'a-
vait qu'a ies compulser.
Certes le mouvement de la popula
tion doit être suivi de prés, mais il est
stupide, nous semble-t-il, d'exténuer
des agents surmenés a chercher au loin
des renseignements qu'on a sous la
main
Au surplus nos cléricaux seront les
premières victimes de la désorganisa-
tion de nos services publics
Encore une remarque
II y a quinze jours éclatait une ba-
garre, rue au Beurrerésultatun
homme blessé grièvement qui fut con
duit au bureau de police. Arrivé-la, pas
moyen de lui faire les premiers panse-
ments que comportait la situation.
Notre homme est resté un temps
tres long, au bureau, dans un état la
mentable, avant qu'on ait pu y remé-
dier.
Comment est il possible que dans le
commissariat d'une ville de 16,000 ha
bitants, il ne se trouve pas une boite
de secours, permettant aux agents de
service de donner les premiers soins.
Cette incurie est sans excuses, M.
Surmont, père de la cité
Transmis a nos conseillers libéraux
Fakirisme
Dans un précédent article, nous ex-
posions sommairement, quelques par-
ticularités très-intéressantes des reli
gions asiatiques, réservant pour une
causerie ultérieure l'exposé de leur
liturgie. Les cérémonies religieuses des
brahmes se résument dans l'évocation
des ames ancestrales, qui gardent leur
individuality jnsqu'au jour plus ou
moins lointain oü, ayant at teint, après
de nombreuses réincarnations, la per-
