Rede van
M. Onraet.
genoegzaam om tien steden als Ieperen te spijzen en
aan betrekkelijk zeer weinig kosten.
Er is veel water, maar wij moeten zien wat er te doen
valt om het best mogelijk en goedkoop te verkrijgen.
Den heer Burgemeester zegt dat men weldra de wer
ken aan den Dickebuschvij ver zal beginnen. Deze wer
ken, volgens de plannen en begrooting van den heer
ingenieur Timmerman, zullen 360,000 dbrie lioïi-
derd en zestig- duizond franken
kosten
'T is te zeggen meer dan wat geheel het zuiver wa
terstelsel van het Polygonenveld vereischt.
Ik moet u herinneren dat volgens de commissië van
1875, samengesteld uit de heeren Andries, Boudin en
Verstraeten. (Verslag van 8n October 1875), het drai
neerstelsel zoude kosten 189,000 fr. en volgens den
ingenieur hydroloog M. Ch. Frangois, die ik geraad
pleegd heb, ongeveer 355,000 franken.
De werken aan den Dickebuschvij ver zijn noodeloos
en kunnen de zaak niet oplossen.Ze zouden heel weinig
water meer geven en het zoude even onaangenaam en
even gevaarlijk voor de gezondheid blijven.
Wat er nu best kan gedaan worden is het water te
verbeteren volgens de middelen welke de wetenschap
en de ondervinding aanbieden. Het kan gemaakt zijn
dat het redelij k aangenaam is; en weinig gevaarlij k voor
de gezondheid.
Ik moet u. Kiezers, hier doen aanmerken hoe schade
lijk de politiek is in zake van administratië.
Toen de nieuwe waterleidingen den beginne, roestig,
onzuiver water gaf, was het een groote teleurstelling
voor het publiek en voor het gemeentebestuur, waarvan
ik deel maakte. Ik heb deze zaak onderzocht.
Deze teleurstelling was gekomen omdat men het
Dickebuschvi j verwater niet kende omdat men niet
wist dat het eene groote hoeveelheid organische mate
riën behelsde, onder opgelosten vorm, en die de eigen
schap bezit van het ijzer aan te vallen, ijzer organaten
te vormen, die zich ontbinden in de buizen en het water
troebelen en doen stinken.
De katholieke dagbladen vielen hevig het liberaal
stadsbestuur aan, die zooveel geld besteed had voor het
water. Ze waren gedurig vol van het troebel stinkende
water, geldverkwisting enz.
Ik heb gedaan wat ik kan om de zaak te verbeteren,
en heb, met spijt,dikwij Is moeten mijne liberale vrien
den harde waarheden zeggen.
Den heer Colaert, in 1887 gemeente raadslid gewor
den, keurde mijne gedachten en handelwijze als ook
deze van mijnen onkel Annoot goed en bracht ons open
bare hulde.
Wij stelden voor de zaak van het grondwater in de
hoogten van t'Hooge te onderzoeken.
Eene commissie wierd benaamd ten einde de water
kwestie in haar geheel te bestuderen. Deze commissie
was samengesteld uit hijdroloogen, chimisten en ge
meente raadsleden.
In de eerste bijeenkomst, den 3 November 1890, na
den toestand der kwestie grondig onderzocht te hebben,
besloot ze (ik vertaal het besluit)
Al de leden zijn eenparig(unanime)om te herkennen
dat het vooral noodig is van de oplossing door drai-
neering te bestuderen en dat,indien het bewezen is,op
s eene verzekerde wijze, dat ze de noodige hoeveelhei 1
drinkbaar water kan leveren, het nutteloos ware van ver-
n der alle andere ontwerpen te bestuderen.
Het was wel de formeele veroordeeling van het vijver
water indien het mogelijk was van het te vervangen
door grond water.
Dit formeel besluit der commissie vereischtte de on-
middelijke werken voor de noodige studiën over het
grondwater van de zand hoogten die de bekkens van de
Leije en de Ieperlei scheiden ten oosten der stad.
Ongelukkiglijk men deed niets. Wij zullen verder
weten waarom.
Maar in de tweede zitting van de Oommissie, den 26u
November 1890, M. de Ingenieur van de stad, die tegen
woordig geweest was in de eerste zitting, gaf lezing van
eene nota waarvan den bitsigen toon, zeer aardig voor
kwam. En zoo onverwacht van iemand die maar gero-
pen was om een zeer beperkte rol te vervullen in den
schootder commissie, waarvan hij geen lid was, en waar
verscheidene uitstekende specialisten zetelden.
In die nota bestreed M. den Ingenieur de besluitselen
der Commissie, wegens de drainage en alhoewel, zegde
hij, dat men geene geologique nog planéomeirique gegevens
b bezat,s verklaarde hij zich tegen de ondergrondwaters
die te nemen zijn in de hoogten van 't Hooge, en drukte
het avies uit dat men moestvoor alles de oplossing door
b drainage verwerpen
Dit was van den heer Ingenieur van in 't beginne af
zich in oppositie stellen met de gedachten en strekkin
gen der Commissie.
De studiewerken, aangaande het grondwater sleepten
aan en lieten zich veel bij 't oor trekken. Ze waren heu
gen tegen meugen gedaan.
Sommige leden der Commissie waren uitterst ver
wonderd, misnoegd. Den heer Verstraeten, director der
waters van Brussel en M. Annoot trokken zich terug.
De heer Temmerman, die geen deel maakte van de
Commissie, maar gesteund door den heer Burgmeester,
ging den ingeslagen weg voort. Weldra waren zijn ge
dachten en deze van den Burgmeester aangenomen. Het
drainage stelsel was verworpen en de werken aan de
Elverdingpoort gestemd.
Den toer was gespeeld. M. Surmont triompheerde.
M. Colaert die mijne zienswijze en deze van M.Annoot
gedeeld had omdat hij zoo'n grooten liefhebber was van
gezond water, zeido hij, waste nu, als Pilatus, zijn han
den in dat water. Hij had alles vergeten. {Gelach'.)
Alles wat er tien jaar lang gezeid en geschreven had
geweest tegen dat slecht water, was vergeten en men
stemde 230,000 franken nieuwe kosten om dat zelve
water met meerder drukking aan de brave Ieperlingen
tegeveu.
Welke komedie
Waarom die kazakkekeering
Ik kon het niet raden maar weldra verscheen een
klein boekje door den heer Surmont geschreven; Wa
ter kwestie en scholen en ik verstond de zaak.
M. Surmont had noodig van een reden te vinden om
te doen gelooven dat er veel geid noodig was. Hij had
een plan van waterwerken doen maken die 230,000 fr.
vereischte en enkelij k3 eene meerdere drukking gaf.
Dezelfde uitslagen volgens het plan van Ingenieur Le-
boucq konden verkregen worden voor 51,000 fr., die
zouden met de gewone middelen kunnen zijn betaald
geweest.
Dan kwam hij tot 't besluit dat er moetsteeneleening
gedaan zijn van 850,000 fr. om dit en andere werken te
doen. Hij berekent dat de interesten en den waterdienst
38,250 fr. uitgaven zullen veroorzaken; 't is te zeggen
14,370 fr. meer dan vroeger.
Maar van waar moeten ze komen, die 14,370 fr.
zegde hij
Wel, antwoordt M. Surmont, er moeten besparingen
komen. Hij zoekt overal, maar gij weet zoo wel als ik
waar hij ze wilt en zal vinden. 'T is in de afschaffing van
het Collegie en andere scholen (Gelach en bravo
M. Surmont is een sluiwen politieker.
Met deze kazakkekeering in de waterkwestie heeft
hij drie vliegen in eenen slag willen treffen
1° Afschaffing der scholen
2° Veele werklieden in bedwang krijgen om ze naar
het Volkshuis te brengen
3° Veel geld voor zijn vriendjes politiek.
En daarom, Kiezers, is dat slecht roestig stinkende
water op eens goed geworden. [Gelach.)
De geschiedenis van Ieperen zal melden dat men op
het einde der 19" eeuw, uit partij belang,de gezondheid,
de welvaart, de toekomst- van leperen geofferd heeft.
Dit is een krachtig pleidooi voor het invoeren der
Evenredige Vertegenwoordiging om de partijbelan
gen te doen verdwijnen voor de belangen der inwoners.
Had men van over twintig jaar de Evenredige Verte
genwoordiging gehad, leperen zou nu zoo als Brussel
en veel andere steden, klaar, gezond en overvloedig
water hebben en zeer veel duizende franken meer in de
kas.
Maar hoe is nu het water
Ik zal het u zeggen, Kiezers, het is altijd het zelfde
M. Surmont weet het ook. Al de fantasmagorie van
decantatie bassins geeft geen voordeel. Den Zondag en
feestdagen geeft men het water direkt van den vijver
en niemand vindt er verschil in.
Het water, in die decantatie bassins, is zoo troebel
dat men er geen mensch kan zien m liggen zoo als het
onlangs gebeurde gedurende zes weken.
Den doktor Kemna, die het water ontlede en onder
zocht, verklaarde in zijn rapport van 25" Februari 1891
Al de stalen zijn troebel en een lange decantatie
en kan ze niet doen klaar komen zij hebben eenen
s sterken moerasgeur en smaak. De n° 5, (kraan in de
b stad) heeft een franken geur van verrotting. Allen tooneD
in enkele dagen eene broeiing van mindere organismussen,
n bijzonder het staal n° 5.
b In hunnen tegenwoordigen toestand zijn alle deze
waters niet geschikt om te drinkendoor hun scheidkundig
en organoleptisch karakter ze bevatten in een groote
b overmaat organische materiën en ammoniaque albumi-
n noïde n
Ik heb vroeger bewezen dat het sterftecijfer voor
leperen een van de allerhoogste is in België.En, als men
dat overweegt en den uitslag ziet van de analijzen van
het water,is het niet droevig te bestatigen dat men niets
doet om dien toestand grondig te veranderen
Maar niets weegt nu op tegen partijbelang
Onlangs verboden de legerdoktors het gebruik van
het water aan de soldaten.
Geheel den zomer was het water slecht,troebel en het
stonk. Gij, Kiezers, hebt dit al ondervonden. Van alle
kanten ja, ja).
M. Surmont durft zeggen dat er sedert maanden geen
klachten meer en zijn; en zegt dat er maar weinig tij-
phns heerscht; maar is den tijphus maar alleen rapelijk
door het water
Wel de wetenschap is nu zoo ver gekomen dat men
weet dat bijna alle ziekten door kiemen voortgezet zijn
bij middel van het water
De pokken, de mazelen, het roojonk, de kinkhoest,
de koortsen, waaronder de tijphus, de fièvre tijphoïde,
de slunse ziekte, de inüuenza, de kroep, de roos, den
buikloop, de cholera, de pest, enz., enz.
Hewel, indien er van die ziekten te Kemmel of te Dic-
kebusch heerschen is er veel gevaar voor de gezondheid
van de stad; want het water is uiterst wel geschikt om
de kiemen dier ziekten voort te zetten en te vermenig
vuldigen.
Het is dus aller voorzichtigst van het water, voor het
te gebruiken voor uw lichaam te wasschen of voor het
drinken, van het wel te doen koken.
Welnu, wat is er te doen met het water, in de tegen
woordige toestanden
Wel, het doen zuiveren door het ijzer en het dan goed
filtreren, zooals reeds elders gedaan wordt sedert vele
jaren.
Als gij mij naar het stadhuis zend, zal ik dit werk
onmiddelijk voorstellen en trachten dat het spoedig
uitgevoerd worde.
En als te Dickebusch er water te kort is, zal ik voor
stellen van het water van de vestingen en van Zillebeek-
vijver te zuiveren en te doen dienen. En er zal, voor
weinig geld,veel redelijk goed water zijn voor huisgezin
en voor industrie. Toejuichingen
Kiezers stemt voor mannen die de belangen van de
stad durven behartigen boven alles
Stemt voor do volksgezinde kandidaten. Lange toejui
chingen).
Heeren Kiezers,
Ik stel u voor met mij eene wandeling te doen binnen en buiten
stad om de werkzaamheden te bezoeken, uitgevoerd door onze te
genstrevers sedert zij zich meester gemaakt hebben van bet stads
bestuur.
Vertrekken wij dus voor deMalou's laan.
Gij moet weten dat bet plan van het kwartier der Statie uitgeste
ken was door bet liberaal bestuur en gevolgd is door de nieuwe re
geering.
Men zegt dat om wel te bestieren men vooruit goed moet voor
zien.
Het is bier bet geval niet geweest, want zij hebben twee maal de
Malou's laan geladen met steengruis en kappeling van kalschieden
die voor een geheelen tijd dezen weg onmogelijk gemaakt heeft te
doorrijden voor peerden en rijtuigen.
Daarna beeft men hem twee maal opgedolven en toegevuld in
twee verschillige stonden om de waterleiding en de riolen te plaat
sen, hetgeen de kosten verdubbeld heeft.
Kiezers, is dit voorzienigheid en goed bestuur (Bravo).
Wij komen aan het waterkasteel en afleidende gezuiverde water
kommen,
Mits er geen gebaar meer gemaakt is van de verlichting met
electriciteit door dit stelsel en dat de afleidende gezuiverde water
kommen de smaak van het water niet verbeterd hebben, kon men
zich te vreden met de waterprespompen te plaatsen aan de Tem
pelpoort of aan Dickebuschvijver.
Deze verplaatsing had toegelaten de Malou's laan op hare breedte
te houden tot aan de Steenenbrug. Door het aanleggen van den
buurtspoorweg van leperen op Veurne, is het voorbijloopen van
den tram, te beginnen van het waterkasteel tot over de berber* den
Tram, hoogst gevaarlijk voor peerden en rijtuigen.
Mijnheer P. Vermeulen zegt dat het waterstelsel, zonder den
ringmuur daarna gemaakt, 230,000 franken aan stad gekost heeft
en dat, mits er geen verbetering aan het water is, men zich badde
kunnen vergenoegen met prespompen te plaatsen die maar goed
vijftig duizend franken gekost hadden.
De schoone bouwgrond waar het waterstelsel geplaatst is had
duur verkocht geweest en de kosten der pressingpompen kunnen
dekken bijgevolg eene geldverkwisting van groot de twee hon
derd duizend franken.
Seder t den aanleg van den buurtspoorweg van leperen op Veurne
is den steenweg van de statie naar de statie bijna geheel den tijd
onbruikbaar geweest, des avonds is bet slecht verlicht.
Waarom daaraan geen einde gesteld
Naar twintig jaren de opvulling van de noordzijde der statie be
knibbeld te hebben, komen zij zelf gedeeltiglijk de opvulling te doen
van een gedeelte der zuidkant der statiebrug. Mits zij het voor
gaande werk komen goed te keuren, waarom de aarde van de ves
ting niet gebruikt die aan d'hand was.
Wie heeft er ooit gedacht dat de straatvet van dertig jaren lig
gende achter de Bascule (Meenenpoort) zoude vervoerd zijn langs
de bijzonderste straten en Groote Markt dezer stad, om gestort te
zijn in de vesting aan de statieplaats en bij het voorbijrijden gedu
rende drie maanden zijne ongezonde geur verspreidende.
Gij allen, Ieperlingen, die dit werk gezien heeft, moet u niet
vragen welk geld dit aan stad gekost heeft.
Goed bestuur en spaarzaamheid.
Waarom de Tempelpoort en een woonhuis afbreken, dit laatste
inkomende aan stad Heeft dit dezen kant der stad verbeterd
Neen, het is een zuiver geldverkwisting.
De verandering gebraeht aan de Kiekemarkt en de Vischmijn is
eene schoone verbetering.
Maar waarom het schoone niet doen paren met het nuttige
Tot Kortrijk verlaat de viscbverkooper zijn kraam en gaat onder
een overgedekten weg naar de vischmijn, die een achtkanten ge
bouw is, gemaakt metsteenen kolonnen den aangeboden visch is
geplaatst op eenen steenen ronden tafel de koopers zijn gezeten
het bureel van den stadsbeambte is op zijden allen zijn in 't
droog Hier, tot leperen, zijn al de voorzorgen genomen voor den
roeper-schrijver koopers en aangeboden vïsch zijn in open lucht
blootgesteld aan koude en hitte, water en wind, sneeuw en ijs.
Waarom dit verschil van behandeling tusschen de koopers en
den stadsbediende
Is dat voorzienigheid
Waarom een gebouw afnemen der middelbare school om te
doen dienen voor lokaal der burgerwacht Zijn er geene ledige
lokalen genoeg Bewijst dit de liefde niet voor het staatsonder
wijs
Naar dat de westkant der Hal Ie (salie Delbeke) over eenige jaren
gediend te hebben voor tentoonstelling van bloemen, fruiten, enz.,
had men ter dezer gelegenheid de tichelen uitgebroken en zand ge
strooid de tichels blijven weg en het zand blijft liggen aan den
voet der muurschilderingen van Mijnheer Delbeke.
De vreemdelingen zijn verontwaardigd en als zij bet stadhuis
veriaten zijn zij verplicht bet zand af te slagen van hunne schoenen
en kleederen.
Vóór aller nieuwe werken aan te gaan in zake van goed bestuur
begint men met het goed dat men bezit in goeden staat van onder
houd te behouden.
Verfraaingen rond bet verkochte Justiciepaleis.
Aan de Thouroutpoort bezien wij het nieuw opgebouwen krank
zinnighuis toebehoorende aan de Hospicen dezer stad. Waarom die
buitengewone pracht Dit is toch niet om de behoeftige krank
zinnigen en deze betaald door de omliggende gemeenten en steden,
en waarvan eenige dezer krankzinnigen slavelijk werk doen jaar
uit jaar in.
Het prachtig gedeelte van dit gebouw is niet voor behoeftige
maar voor rijke lieden te ontvangen.
De overtollige kosten gedaan aan deze nieuwe instelling be
staande uit bouwen, meubleren, versieren, onderhoud in het ver
volg, en het bezoldigen van groote en kleine ambtenaren mag ge
rekend worden op eenige honderd duizend franken, waarvan de
intresten ontsnappen voor het helpen der behoeltigen der stad.
Wij komen aan de Kaai.
Hoe komt dit dat er hier geen schepen liggen Gij zijt er wel
mede. De Kaai is dikwijls t'Ieperen niet meer, zij is te Steenstraat
en aan de Drie. Grachten. Voor de minste reden trekt men bet wa
ter af van den leegen vaart rond de maand Juni en wij blijven zon
der water tot den loop van October. Indien in geval van vloed het
water bewaard wierd tot zijne bevaarbare hoogte, zou men in den
zomer aan geen mank van water te denken hebben.
De vaart van Komen naar leperen is in aanschouwing sedert
1893.
Waarom de vaart van leperen-Nieuwpoort intusschentijd op ge
heel zijn doorloop niet ten gronde gekuiscbt en indien men het
noodig vindt een tweede sas gemaakt tusschen leperen en Boesin-
ghe sas, om het verlies van bet water door het versassen te vermin
deren tusschen deze twee olaatsen.
Door het opmaken van den vaart van Komen op Ieperen zou het
versaste water van dezen vaart en die opgepompt moet zijn uit
de rivier de Leie, bijzonderlijk dienen in den zomertijd om dezen
van Ieperen op Nieuwpoort te spijzeu.
