KERKEBOEKEN
VOOR DE EERSTE COMMUNIE:
GEDACHTENISSEN
met en zonder sloten,
aen zeer voordeelige pryzen,
by VAAIDERGHINSTE-FOSSÉ, drukker,
Boterstraet, 66, Ypercn. I
Plaetselyke stiyd.
Lyk of ik al gezeid hebbe,. 'l ging rrty
tegen onder den ouden tytel van 1'h.wtselgk
nieuws,i\iyA met den oudenen defrièWel^-
magister bezig te zyn, Daerom zonder te
veranderen van voorwerp en handelwyze
verandere ik den tytel, en zegge nu Pluel-
selgke stryd. Stryd in den waren zin en is
het juist ook niet; want als er slrvd is, siucn
er twee vyanden tegen over malkander met
open vaendel en onttrokken zweerd, en
elkeen durft toogen wat hy wil en vechten
voor wat hy zegt. Maer 't Nieuwsblad staet
alleen regt, en loogt zyn aenzigt aen dor.
vyand, 't zegt alleen wat het wil, wat het
verdedigt, te weten zyn geloof en zyne
Moederde H. Kerke; en de vyanden hier van
geloove en H. Kerk duiken hun gezigt,
vlugten 't aenschyn van '1 Nieuwsbladen
zoo en is geen stryd, in den waren zin des
woords. Nogthans er zyn twee vyanden en
zy werken tegen malkander, en zoo is er in
zekeren zin, stryd, geen eerlyke regtzinnige
stryd; maer een stryd lusschen regt en
baenstroopery! Want de baenstroopers, zy
duiken, zy loopen, zy vlngten en vallen
op 't lyf, als men met iels anders bezig is,
en dan komen ze uil hunne holen en sdiynen
vrienden van 't regt te zyn: zoo eene baen
stroopery pleegt de Toekomst. 'T Nieuws
blad heeft schoon te vragen en uit le dagen
omdat ze zou staende houden wat zy wil,
wat zy betracht, wat zy zylings weg ver-
wyt. Zy vlugt! Immers op de historie vaii
de Jesuielen, op de zake van de Lamotjes. op
de vyftig duizend franken, op de verwytsels
van bedrog, leugen en laster tegen 't Nieuws
blad, op de mirakels, op de Heilige Kerk, op
de inkwisitie, op de samenzweering der
Poeders, op den St Barlhelemy, op de dra
gonnaden, op de regteri van den Staet en de
H, Kerk, op het woord van Christus Myn
ryk is van deze wereld met, op dit ander;
geeft aen Cesar wal aen Cesar toekomt,
daerop en vragen wy niet anders als een
regtzinnigen, treffelyken redestryd. En allyd
vlugt den Ouden en zyn betaelde poetser,
de fricadelle-magisler!Stryd is er in
zekeren zin, maer stryd van T Nieuwsblad
legen de baenstroopery der Toekomst-, en
daerom zullen wy toch dit deel, P/aet-
selyk stryd heeten.
Tot bewys verder: 't Nieuwsblad over
veertien dagen zei dat, onder andere eerlyk-
heden van 't liberale Brussel, er daer, in een
maend I yds 13 echtscheidingen uitgesproken
wierden,jen 't voegde erby: «Waer,is Berge'
mei zyne lasteringen legen de katholieke
Vlamingen, die hy beschuldigt van al dat
vuil en slordig en laeg en barbaersch is?....
In al de Vlaenderen te hoope,van Poperinghe,
tot aen Hasselt, en zyn er in geen jaren
zoovele echtscheidingen, als in 't liberale
Brussel in een maend, waer zit nu de rede-
lyklieid, T orde en de eerlyklieid?
Weet gy wat de Toekomst daerop zegt;
't Nieuwsblad zegt daler 13 echtscheidin
gen te Brussel uitgesproken zyi ,in dat Bergé
de schuld ervan is!!! Is dat geen baen-
slroopersooilog?
Een ander. Al herhaelde malen
hebben wy bewyzen gegeven, duidelyk en
klare bewyzen, dat er aen de Lamottefonda-
tie geen oortlje ontvreemd is. Op al onze
bewysredens wat zegt de Toekomst hoort:
T Nieuwsblad is spylig dat wy de diefie
van 50,000 franken uitgebragt hebben.
Is dat geen baenslroopersoorlog? kykt onzen
nummer van 13 December en't staet daer,
en twee numeros later zietonze uitdaging!...
En nu. Let er een keer op of den
Ouden zal antwoorden op 't geen ik Hem
hier zal voorstellen: «Gy spreekt,myn Ouden
van de wetten der H. Kerk, die onverander-
lyk zyn, gy spreekt van de fransche kerke,
gy spreekt en loochent lyk een ketter, de
Onbevlekte Ontvangenis van O, L. V., en de
Onfaelbaerheid van den Paus van Roomen;
hewel, myn Oudenwilt gy een keer ernstig
redeneeren op een van die vier punten? Wy
zyn gereed, om u te doen zien dat.de H.
Kerk in het stellen van hare wetten onberis-
pelyk is, in 't veroordeelen der Fransche
kerk, en in 't afkondigen der.geloofspunten;
dal zy daerin niet anders en volgt dan de
gezonde reden en vooral de leering van
Christus, dus dat een discipel van Christus
liaer in dit alles moet onderhoorig zyn!..
Alia! aenveerdt het eens. pakt het geinakke-
lykste voor u en randt eens de Kerk aen in
hare welgeving,of in hare magt van wetten te
geven... En wy staen u ten dienste om met
reden en geleerde bewyzen alle uwe rede
kavelingen omverre te werpen en er de
uitzinnigheid van tedoen zien. Maer, gy moet
wel opletten van niet te missen,lusschen pun
ten van't geloofen zeden; en wetten der Kerk!
Let er een keer op of den Ouden zal ant
woorden. Nogthans wy zyn gereed al wat
hy zegt in ons blad over te nemen als het
ter zake gaet. Zoo nog eens om klaer le zyn,
den Ouden moet den volgenden voorstel
bewyzen:
De II. Kerk, in'i geven barer wetten,
beeft de leering van Christus miskend en
de gezonde reden.
Wy.wy zullen daerentegen houden slaen:
Dat de II. Kerk in t geven van bare wet
ten gesteund beeft op de leer ing van Christus
en de gezonde reden. Let er op of den
Ouden zal antwoorden.
T schynl dal de Mademoiselle Frica-
delle gevonden is, en gevonden te Gent!..
'I is djeni! Een Ypersche fundatie zal een
Genlenege binnenleepen!... Maer 'k weet
wonder hoe dat die Genlsche dal zal aen
boord gaen leggen om den uitersten wil van
Mejuffrouw VanZtiulpeene te volbrengen.Die
edele jufl'rouwe, zuo chrislelyk en katholiek,
heeft immers gewild:
Dat de meesteressen, wueronder een
overstele benoemen door de direkleurs,
(ueestelyk en wereldlijk)... zouden met
yver en stichting de pligten van hunne vo
catie ofte roep volbrengen en dit al onder
een en 7 zelfde reglement van leven en
levenswijze goed le keuren, zooveel noudig
DOOR DEN BISSCHOP DER PLAETS.
'T is 't artikel All der akte van fondalie!..
Eene dochter, die alleszins katholiek is van
consciëntie, zou er meer of eens op peizen!..
Wervtck. Een woordje aen den
correspondent-zedemeester van daer: Dewyl
hy niets, zoo zeer ter herten heeft als voor
beelden aen de liberale jeugd voor le stellen
ziel hier een dat hy geven kan; want libe-
raelder voorbeeld en is er niet: De maire
van zeker fransche gemeente, rood lyk of
hy is en radicael, heeft de groote en vrye
hoedanigheid van naer geheel den papenboel
niet te luisteren, en alzoo karnavaelt hy en
geeft feesten dat de liberale gebeuren uil
Bolgie er niet van slapen kunnen, en niet
doen dan murmureert n legen hunnen bur
gemeester, die, zyn doopsel en geloove ge
trouw, in al 'l karuavaleu met anders en
ziet dan zedebederf en oudheidensche joel
feesten, en daerom dat van kante inaekt en
daer laet, als onweerdig en onnuttig enjj
rampzalig voor chrislene menschen!...
Peste! voor dien burgemeester zeggen dg
wervicksche liberalen, hourah voor die
maire! De eerste is slave van den pastor, de
andere vry en onafhankelyk en volksgene
gen!Maer 't gebeurte dat in al 't karna.
valen in't fransche, er een man, onder de
peerden geraekte en een stamp op zyn hoofd
krygt. wat zal de roo menschlievende maire
doen?. Natuerlyk aenstonds geneesheeren en
priesters roepen,en al mogelyke zorgen aen.
wenden. Den man ievers in een nabygelegeo
huis dragen,en de dood doen bestaligen voor-
aleer hy hem naer zyn huis zal doen, en,als
de dood waerlyk bestatigt is,hem dan gevoe-
gelyk en betamelyk riaer zyn huis voeren na
de wete gelaten te hebben aen wie hetaengaet!,
Alia! alia! alia!.. Alzoo zou een burgemeestet
werken, die consciëntie heeft en nog weet
van de wet van God, de wet van de Kerk en
de wet van 't landMaer een Maire
hy is vry hy is onafhankelyk hy
is roo radicael, volksgezind, en volksbe-
mind!... zyn karnaval zou gestoord zyn..,
Zeere, zeereeene kordewagen en een touwe
of twee, en lyk of 't best gaen kan hem
daerop gebonden en zoo uit de oogen ge-
voerd, zonder te weten of hy dood is,..,
erger of een dier!Alzoo doel hel een Maire,
die naer zynen pastor niet en horkt; wanl
lyk of hy naer zyn pastor niet en horkt, zoo
en horkt hy noch naer wel der natuer, noch
wet van 't land!... Hy is verwonderd als
de burgemeester hem voor oogen legt dat hy
tegen de wet van 't land gehandeld heeft!.,
Waerom en geeft dé correspondent dit voor
beeld niet in zyne correspondentie?... kan
er een liberaelder zyn?.... Misschien dat
zyne stadsgenooten nog le straf achteruit
zyn omdat te kunnen dragen.... Immers zy
blyven mensch!..
- Boesinghe. By acht dagen zal ik
myne bemerkingen geven. Plaèts ontbreekt,
Europa's Politiek.
Overal waer men de oogen wendt, ziet
men hel Radiealismus en Socialismus in vol
le leven en dreigend opstaen. In Pruissen,
Oostenryk, Frankryk, Spanje, Italië, ja, tol
in Rusland toe, hoort men den roep van
Oorlog tegen de kapitalisten, oorlog tegen
alle gezag! Laetst in Pruissen hoorde men
in eene meeting de volgende woorden, die
sehrikkelyk zyn, voor my niet persoon-
lyk, want ik ben geen kapitalist; maer voor
alwie goed bezit: De burgerij (dat zyn
de ryke van de steden) beeft ons geleerd dal
er na dit leven geen ander en is, geen genot
meer en is, en daerom wg ook, wg willen
van nu uf ons genot hebben, Dat was ge
zeid en toegejuicht in eene groote vergade
ring van werklieden. Dat wil zeggen: «Wy,
werklieden, wy pynen en werken en lyden,
en 't is voor de groote heeren der steden,
die eten en drinken en lustig leven; maer
dal en zal niet meer zyn! Want-tol hiertoe
hadden wy, en ons gelyken.hope op een za
lig Hierna, en die lustig levende heeren
zeggen ons alle dage dat het domkoppen
zyn, die hopen op een zalig Zierna! Hewel,
is het zoo, wy staen van werken, van pynen,
en zuchten en lyden; eten, drinken en vro-
lyk zyn, dat zullen wy neffens die heeren,
en daerom deelen zullen ze met ons hun
goed en hun geld!
Nu die roep is in Rusland lyk in Pruissen,
en in Oostenryk lyk in Rusland, in Frankryk
lyk in Oostenryk, in Spanje en in Italië, en
ja hier ook al in Relgie!
En wat doen de Gouvernementen?
Allen gelyk bestryden of korten in df
eenige magt, hel eenig middel om dien al-
gemeencn opstand der lagere klas leger
te houden en die magt? 't is de H. Kerk;
Cliristi, en dal middel is de Godsdienst.
Vim gelcuil, maer levens eeuwen van liciii en voor-
miüiinf!, van eer en van geluk) ontstonden er lus-
selicn verscliillige sleden associaliën of vereeni-
gingeti, die men lianzen of handelsverbonden
noemde en die voor oogwil hadden aen liaren res-
jietlieven koophandel en nyverheid verzekering,
besclienriing en voordeelen Ie verschaffen. Eene
der livzonderste dier hunzen was de duitsche of
dwtsche hanze (hanze teulonique) die hare kan-
liMirs en inagazynen op de boorden van de Schelde
en van den liliyn had gevestigd. Vierenzestig
sleden behoorden aen deze vereeniging toe, en zy
bad niet alleenelyk groole schallen en lalryke sche
pen inner zelfs een leger en een eigen be
slier. Van in het begin der 12' eeuw, vvaicn vele
vlaein-ehe steden in deze hanze gelreden, en zoo
ziel mcri Vlaenderen weldra de zetel van den uit-
heenisclien koophandel worden.
Er bestond, onder andere, eene vlaemsche han
ze, genoemd hanze van Londen, die eerst 17 en
later *24 steden telde. Aen dat handelsverbond
behoorde Poperinghe toe en gerocht ep deze manier
in groote betrekkingen, hyzonderlvk met Frankryk
en Engeland. Men maekle te Poperinghe, van en-
gelsche wo'le, laken en sergiën van alle kleuren
allen prys. Hel gefabrikeerde goed wierd in Frank
ryk en Engeland verkocht, het kwam zelfs op de
niarklen van Noorwegen, van Duilschland. van
Huisiand en van al de streken wnermede de dietsche
hanze in betrekking stond. Ongeloofelyk welke
Werkzaemheid en nyverheid in dien lyd ie Pope
ringhe heerschte, welke rykdommen en welke
weelde de koophandel in haren schoot voortbragl.
Bv lydcn waren er tol 1,700 werklieden te vinden,
volders, kaerders en wevers,die, al wel gekleed en
gevoed en gehuisvest, in de beste eendragt en het
zoetste geluk leefden. Eene schoone groole vaert
ging van Poperinghe naer Elsendamme, waer hy
zich !n den Yser wierp en alzoo de slad met de zee
in verband stelde. In deze vaert, waervan nu nog
■een kleen overschot ie zien is, hyzonderlvk als men
van uit de slad naer 't Reeptje gaei, waer de eersie
■overdragt stond, kwamen er alle. weken meer dan
•20 schepen met allerhande koopwaren geladen. Zy
vervoerden de lakens, le Poperinghe geweven, en
-die mtn'op vreemde markten te koop stelde.
Zulke beweging, zulke voorspoed en zulke bloei
-doei natuerlyk peizen op de verdwaling of dwaes-
heid van eenige kortzichtige lawytmakers van onze
dagen, die schryven en klappen dat godsdienst en
koophandel, geloof en geluk, weelde en goede zeden
■niet kunnen le samen sta en. Nooit heelt Poperinghe
•meer aen geloof en goede zeden vastgehecht geweest
.dan in de dagen van zvnen' eersten bloei en meesten
voorspoed. God zegende zvn werk en de gezegende
slad bedankte de goede goddelyke Voorzienigheid,
•daoiom. wy zyri en b'yveri van 'l gedacht dat zy
gelukkigst zvn of worden, de steden en de huisge
zinnen waer God de meester is.
De mannen van vooruitgang of progres. De
iliberalen hebben a tyd'de pretentie van hel mensch-
dom te herseheppen, de wereld geheel te verande
ren en te vei betoren, de natuer zelf onder le boven
4e keeren, alles te verlichten; niemand heeft ooit
iels gekend of ooit iets geweien vooraleer zy op de
•wereld waren en hel bestier in handen hadden, zy
-alleene hebben alle wonderheden ontdekt; de ka-
nholieken hebben noch verstand rioch kennis, zy
hebben noch bekwaemheid noch ondervinding: hel
.zyn achteruitkruipers en lichtdompers, die noch
van vooruitgang noch verlichting willen hooien; de
•liberalen, integendeel, zyn afgronden van wysheid
•en versland, bet zyn de voorloopers van den voor
uitgang... die regt naer den afgrond snellen, bet
zyn fakkeldragers, die de wereld gelyk zonnen ver
lichten..., by de klaerte van hunne brandstichtingen:
.men heeft hel gezien in de moorderyen, plundeiin-
gen en brandstichtingen van de communards van
i'aivs.
Is dit de tael niet welke onze neuswyzé liberalen
op alle toonen zingen, het refrein welk zy gedurig
herhalen? Te Poperinghe, fine dikwyls heeft men
<lit verdrietig liedje niet gehoord: de katholieken
kunnen niets, hunne administratie deugt niet; moes
ten de liberalen aen hét heslier zyn liet zou er
anders gaen... En inderdaed, als de liberalen aen
bet hoofd geraken bet gael er anders, liet is voor
uitgang, achterwaerds, lyk de koordedraeijeis.
Welke wonderheden hebben wy niet gezien on
der het kortstondig bestier van J. Van Morris en J.
Koelens, die MM. Van lienyngheen Benen opvolg
den? Wie is er niet indachtig dat, tydens het op
maken der kiezerslyste'n in 1870, meer dan 130
(ik zeg honderd dertig) stemregtigen achtergelaten
wierden door de liberale schepenen! En die gasten
zouden stoutm.iedig durven verwytenaen de katho
lieke schepenen dat zy 30 (ik zeg dertig, of beter
om de waerheid te spreken, twintig) kiezers op de
lyst gelaten hadden die er moesten afvallen door de
vermindering der belastingen op de gronden en
eigendommen, welke dit jaer voor de eerste muel
toegepast wierd. Die mannen, zy zien een sirooiken
in het oog van een ander en gevoelen geen bundel
in hun eigen oog. Spreekt van uwe honderd dertig
eer gy spreken mogl van twintig! Maer ik had het
vergeten... De liberalen zyn mannen van vooruit
gang... Zy springen van 20 of 30 tot 1*20 of 130!!
