D I
IS
EN OMMELANDS,
PL MM TS E
Op Zaterdag, 19 n October 1901.
5 centimen 'X blad.
36ste jaar. Talmerk 1862,
Brussel Brand van het
«Hotel Continental»
De Oorlog
In 't Volkshuis
m
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschap wezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars.
'T Nieuwsblad van Yper versehijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor eer. geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk £6, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten O.fr.l5 de reke binnen't blad is't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 3 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de Agence Hayas te Brnssel, Tk 32,in de Magdalena-
H strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
Ringen voor 't Nibuwsblad van Ypkr, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
Willen is kunnen I Kraiger, gedaan hebben, om hunne
I strijdgenooten te velde niet tot last te
Zondag, 27 october ten 7 ure stiptMjenen
Tooneelfeest in het Volkshuis i
ineiieraai Kitchener verslagen
I>e Buiter en Taseyns n Tr.
Vaderlandsch drama iu 4 bedrijven De vau lord Kdchener. go-
lneraal Walter Kitchener, die tegen
T>e Hazenjacht
Kluchtspel met rang in één bebrijf. neerlaag geled(Jn
Kaarten voor voorbehoudene plaat
sen te bekomen bij M. Callewaert-Dc
Meulenaere van Vrijdag 25 October.
Botha uitgezonden is, heeft eene erge
Hevige schandalen en
schurkerieën
Onze leaers zijn reeds bekend met
de omstandigheden van den geweldi-
Hoe üe Wet de engelschen fopt
Een engelsch officier, kapitein Cor
bollis, die De Wet's gevangene was, l
vertelt een der daden, door De Wet gen brand die het groot en prachtig
volvoerd om aan den vijand te ont U Hotel Continental te Brussel ver
snappen. I woest heelt.
De Wet wilde Botha inhalen. Hij De toegebrachte schade wordt gerc-
was de baan van Rustenberg overge- kend op meer dan een half miljoen,
trokken, en ontmoette de engelschen Geiukkiglijk zijn er geene men
te Warmbaths.Zij meenden hem in de schenlevens te betreuren,
val te hebben. Voor, rechts en links Maar wat hoogst te betreuren is in
bezetten zij deposities. Defnacht was die omstandigheid, wat eenen diepen
somber. Van Boerenzijde vernam men afkeer en eene hevige verontweerdi-
eengerol van wagens, en het kraken ging door geheel bet land verwekt,
van wielen. Voorzeker bereiden zij dat zijn de ongehoorde schurkerieëu
door het brusselsche schoelievolk be
dreven.
Alle dagbladen die nog eenig gevoel
van eerlijkheid hebben, en die niet
met lijf en ziele verkocht zijn aan het
schuim des volks, vinden geene woor
den die machtig genoeg zijn om de
die bij dien
zich voor op een aanval, en zou een
gevecht worden geleverd.
Generaal Methun voerde het bevel
over de engelsche troepen, voor de
Boeren geplaatst, en oordeelde 't be
hendig, 't bevel te geven om eene om
zwenkende beweging te makenter
wijl De Wet meende dat ze voor hem I schanddaden te laken
waren, zouden zij, na eene nacht- brand gebeurd zijn.
marsch, hem langs achter aanvallen. Om onze lezers te laten oordeelen
Dit werd gedaan. over hetgeen daar gebeurd is, zullen
Toen de engelschen aan het Boeren- wij eene enkele getuigenis aanhalen,
kamp kwamen, vonden zij, op eene deze van de geusche Chronique
steenachtige hoogvlakte, slechts een welke in den tijd meermaals artikels
40-tal ledige wagens die steeds rond- opstelde die bij het schuim des volks
re(jen I zeer wel gekomen waren.
Deze zonderlinge cirk had heel den Z >o schrijft de Chronique
nacht met groot rumoer rondgereden. Van waar kwamen zij, die akelige schob-
Intusschen door zijne verkenners in- bejakken die, bij iedere nutielooze pogin-
gelicht over de beweging van den gen der P5111 Piers' dezelfde uitjouwden en
engelschen generaal, was De We!
vooruitgetrokken, het veld vrij vin
dend. De geleiders der wagens 21
blanken en 20 negers, werden gevan
gen genomen, en met 3000 man was]
De Wet de Vaal over.
's Morgens seinde de held...
Methuen dat hij De "Wet bijna had ge- jzelve bet bewijs te geven dat het de macht
vat en zijne wagens had kunnen ver
overen.
Veroordeeling van
commandant Lotter
Commandant Lotter, dien de engel
schen w ilden doen doorgaan voor een
opstandeling, alhoewel hij een
jrer van den Oranje Vrijstaat is, is
Middelburg ter dood veroordeeld en ster «ener kamer tot dan toe gespaard.
lord Kitchener heeft die veroordeeling
goedgekeurd. Vijf andere ter dood
uitscbuifelden
Van waar kwam hij uitgekropen die
naamlooze schurk die er zijn vermaak in
vond eenen derm der stoompompe met zijn
mes te doorkerven
Het volk, omdat het het getal maakt,
a laat het hem gemakkelijk medeslepen om
brutaal en geweldig te zijn om aan hem
waggelende goot waar de redders waren
en hem gezeid Schuifel nu, kerel
mij dunkt ik had toegejuicht.
Ik en spreke niet van de Marseillaise
gezongen onder den neuze der soldaten en
policiemannen die trachtten een weinig
orde te stellen onder den drom des volks.
De liniegasten en hebben ten anderen met
hen niet laten denzot houden. Morgen zal
men «preken van hunne brutaliteit en
men za! de ontijdige tusschenkomst van
't leger afkeuren.
Deze laatste voorzegging der «C/iro
niqueis verwezenllijkt geworden,
want daags nadien schrijft het socia
listisch blad le Peuple tegen de
beesten met galons aan.
Zijn die beestelijke daden niet eene
schandvlekke voor Belgie, en bijzon
derlijk voor Brussel, de hoofdstad van
Belgie, die aan haar zeiven zoo geern
den naam geeft van coeur-cerveau
herte en hersens van Belgie
is, en dat, indien het vier een vernieler is,
I» het zoowel als het vier verwoesting kan te
wege brengen
De hulpe scheen wat traag om te komen,
I» van daar eene zekere ontzenuwing.
Maar wanneer het vier, onbeschroomd
bestreden, begon te wijken, hoorde men
bur-l» kreten van teleurstelling. Een oogenblik
el» schitterde eene vlamme bachten den ven-
Aanstaande hoorde men een diepe en blijde
Ah als voor den opsluit van een vier
werk.
veroordeelingen wer en oor or I pOOQpjerS) vasthangende aan den
Kitchener in levenslange gevangzit-J^ ujlSprüI]g van een (jak) en twintig maal
ting veranderd.
Eene depeche uit Middelburg meldt
dat commandant Lotter Vrijdag mor-
geud de doodstraf heeft ondergaan.
Eerlooze engelsche moordenaars.
Scheepers gevangen
Lord Kitchener seint uit Pretoria
dat de legerafdeeling van generaal
French commandant bcheepers ge
vangen genomen heeft. Deze laatste
lijdt aan de darmkoorts en waarschijn
lijk heeft hij zich overgegeven, zooals
in den lsatsten tijd vele zieke Boeren t
onder andere de zoon van president rugge, naar boven gestooten tot aan de
hun leven wagende, richten eene geute
water daar naar toe, en de vlamme ver
dwijnt. Men schuifelt... ja, men schuifelt
helden uit, gelijk men tooneelspelers uit-
schuifelt die eene domme streek begaan.
Kijk, ik heb op dien oogenblik een poli
cieagent gezien die samen met een sergant
van 't voetvolk, eener dier schurken bij
den kraag vatte, en naar den post leidde
Zij behandelden hem met eene zekere
zachtmoedigheid.
Eenen oogenblik speet het mij dat
Belgie de lynchwet niet en kende. Ahhad
men dien aardigaard, den kolf op den leege
Die Zondag laatst op de vergadering in
't Volkshuis is geweest, en zal het hem voor
zeker niet beklagen.
Immers de Eerw. Heer Ryekeboer heeft
daar eene voordracht gegeven zoo wetens-
weerdig en zoo belangvol dat het ons wel
spijt dezelve niet in haar geheel te kunnen
wedergeven.
Wij zullen ons dus vergenoegen lot nut
van onze lezers daar eene korte schets van te
geven.
Mijnheer Woeste heeft vrijdag laatst in de
Kamers verklaard dat, indien hij zich met
zijne vrienden rond het ministerie schaart,
hel alleenelijk is met de begeerte den Katho
lieken Godsdienst ie dosn zegepralen.
Mochte die verklaring weêrklauk vinden
in het herte van al dezen die den naam van
katholiek dragen
Mochten alle katholieken, klaar ziende in
de dringende noodzakelijkheid boven alles de
belangen van den Godsdienst te stellen, alle
eigenliefde, baatzuchligheid en onverschil
ligheid dddr laten.
De godsdienstige zako is immers het mik
punt van al de aanvallen onzer tegenitrevets.
Niet dat wij beweeren dat zij zouden doen
gelijk de geuzen der 16de eeuw, die in Vlaan
deren alleen 400 kerken en kloosters plun
derden en in brande staken. Maar de nako
melingen van diezelfde geuzen zijn bereid de
nand te leggen op die kloosters en kerken om
er geld van le slaan.
En op welke wijze
Ziet wat er gebeurde tijdens de fransche
omwenteling. Zelfs na het Concordaat, wan
neer de kerke al hare rechten had afgestaan
was er onder het volk een diepe afkeer voor
alwie het kerke- of kloostergoed kocht of
jezat.
Dit was het zwarte goed.
Oor werd dit goed voor eenen spotprijs
verkocht.
Mijnheer Orts, liberale kamerheer, spreekt
daar schande van in zijnen boek la guerre
des paysans. Alzoo zegt hij werd het goed
van den graaf van Arenberg 150.000 pon
den verkocht, wanneer het er 1.500.000
ponden weerd was. Het aartsbisschoppelijk
paleis van Mechelen werd toegeslegen aan
eenen prijs die de weerde was van het lood
der dakeE enz.
Om het volk tegen de kloosters op te jagen
en die efficiëele rooverij te bereiden, maken
de vrijdenkers en vrijmetselaars zekere sta
tistieken die in al hunne dagbladen opge
nomen worden.
Zoo vinden wij onder andere dat, terwi
er in Belgie in 1846, 779 kloostergemeenten
waren met eene bevolking van 11.968
kloosterlingen er in 1900, 2.210 klooster
gemeenten waren met38.000 kloosterlingen.
En daarop gaan de geuzescbrijvers los
om ie schreeu wen op de zwarte inbrekers
Rechtzinnig gesproken wat kwaad is er
daarin gelegen
Dat er zoovele menschen in Belgie gevon
den worden die hen aan God toewijden,
bidden, boetveerdigheid doen, kinders lee
ren, zieken bezorgen, ongelukkigen helpen
wat is er daarvan te zeggen tenzij lof en
eere
Zij en vragen niets aan deri Staat.
Is er dan geene vrijheid meer voor hen
hunnen roep te volgen en hunne goeste te
doen in 't verkiezen van eenen 3taat, waar
anderen ongestoord hunne driften volgen en
hun levenslijten in losbandigheid en vadsig
heid
Ten anderen die statistieke, al ware zij
echt, rust op eenen grondslag die teenemaal
alsch is.
'T is alcofde kloosters reusachtig aange
groeid waren, en alle andere zaken geen stap
vooruit gedaan hadden.
Is het niet eene waarheid zeo dikwijls
vermond, dat de wereld in alles aangegroeid,
vooruitgegaan en vermenigvuldigd is?
Wilt gij eens eene statistieke getrokken
it officiëele stukken, zoowel in 't kwade
als in 't goede
In ons kleene Belgie was de bevolking in
846 4 337.000 zielen. In 1900 beliep zij
tot 6.744 000 zielen.
In 1856 waren er 14.497 staatsbedienden;
n 1896: 33.647.
In 1850 waren er 53.097 drankslyteriën;
ul900: 194.543.
In 1840 spraken de gerechtshoven 10.996
veroordeelingen; in 1898 41.000.
In 1846 zaten er 3.143 krankzinnigen in
de gestichten in 1898 44.558.
In 1840 gebeurden 204 zelfmoorden in
1889 749.
In 4840 waren er in de bedelaarswerk-
huizen 2.739 opgeslotenenin 1890:
17.424.
Iemand dus die rechtzinnig en onpartijdig
in die zake zou oordeelert zou besluiten dat
het getal kloostergemeenten en kloosterlin
gen aangegroeid is gelijk alle andere zaken.
Maar daar is nog meer.
Als men onze vrijdenkers hoort spreken,
en donderen tegen hetgeen zij de doode
hand bieten, zou men geneigd zijn te ge
looven dat die vermenigvuldiging van gees-
elijke gestichten een stronkelsleen geweest
is voor handel en nijverheid, dezelve belet
tende vooruit te gaan.
Doch onloochenbare feiten, nog eens ge
«teund op officiëele opgaven, komen dke
valsche bewering in duigen slaan.
Alzoo vinden wij dat
Terwijl in 1845 de nijverheid gebruik
maakte van 47.836 eenheden peerdenkracht;
zij er in 1899 voor 1.312.319 verbruikte.
Terwijl men in 1840 voor 439.629.000
franks uitvoerde, beliep dit cijfer, in 1899
tot 1 949.223.000. (10 maal zooveel.)
Terwijl de ijzerwegen in 1845, 6.393.309
frs opbrachten trok de Staat er van in
1899 64.631.571 frs van. (Nog eens, tien
maai zooveel.)
In 4844 beliep de kadastrale weerde der
goederen tot 156.933 000 frs in 1899
370.330.000 franks.
Wij herhalen het al die cijfers komen
uit officiëele opgaven en zijn dus onloochen
baar.
Zouden de liberale statistiekers van de
hunne altijd hetzelfde mogen zeggen
Wij twijfelen daar grootelijks aan, en met
recht.
Doch, zelf in de veronderstelling dat zi
echt zouden zijn, hoe dikwijls schijnen zr
niet kleengeestig en dwaas als men ze ste
nevens sommige andere
Een feit.
'T was het groot kiesjaar 4878. De Libe
rale Bond van Gent wiens Voorzitter was
mijnheer de Ksrkhove, gaf te dier gelegen
heid oen vlugschrift uit om de kiezers op te
agen tegen de kloosters van Gent, die
zegde dit schrift), in de slad 35 hectarea
besloegen, een weerde hebbende van 43
miljoenen.
Daarop nam de Bien Public zijne wei-
gescherpte penne, en, met officiëele stukken
in hand, bewees dat de heer de Kerkhove
voornoemd en zijne vrouw, in Vlaanderen en
in 4 gemeenten van Zeeland, 3897 hectaren
bezaten ter weerde van bij de 42 miljoenen
in Belgie alleen.
Gij ziet van hier wie de lachers met hem
had
Ten anderen het rooven van het kerke- en
kloostergoed en moest aan de Fransche Om
wenteling maar weinig bate doen.
Iedereen immers, die wat geschiedenis
kent, weet dat de armoede nooit grooter was
dan na die vermaarde omwenteling.
En nu, de zoogezeide miljard der klooste r
welke Frankrijk zou willen inpalmen, is ge
smolten gelijk sneeuw voor de zon, of liever
is uit Fransrijk vertrokken met zoovele
kloosterlingen die dit ongelukkig land heb
ben verlaten.
Anderen zullen er nut uit trekken, en
midderwijl zal de fransche staat eene diepe
boete betalen. Trouwens hij zal nu zelf de
orge en den kost op hem moeten nemen vaa
zoovele o igelukkigen en ellendigen welke
door de kloosterlingen verzorgd werden.
Een voorbeeld zal u doen begrijpen wat
er onder dat opzicht den franschen lastba-
taalder te wachten staat.
Er bestaat een weezenhuis in Frankrijk,
gesticht door vrijdenkers in 1858. In eene
halve eeuw hebben zij in 'tgeheele 319 kin
ders opgebracht. Ik zegge opgebracht op zijn
rijdenkers de voorwaarde immers was
dat die kinderst'huis zoowel als in 'tgesticiH,
gehouden waren hoegenaamd geen gods
dienst aan te nemen, en alle godsdienstige
gebruiken dddr te laten.
De kosten van dit weezenhuis beliepen
tot 62.000 frank, waarvan de helft ten laste
viel van Staat en openbare officiëele instel
lingen.
Midderwijl telt men nu in Frankrijk 60
duizend weezen die aan den Siaat geenea
centiem kosten, en door kloosterlingen on
derhouden en bezorgd worden.
Welke vreezelijke last zal den fransche n
Staat te beurt vallen bij 't overnemen dier
weezen 1
Die overwegingen zouden de oogen der
blindsten zelve moeten openen.
Maar neen, integendeel: die hatelijke
maatregels zijn nog Diet genoeg voor de
ransche godsdiensthaters.
Immers nu komt de commissie van het
Budjet de hulpgelden af te schaffen welke
men verleende aan de geestelijke gestichten
in het verre Oosten.
Die gestichten nemen de inlandsche kin
deren op om ze te onderwijzen, en door het
leeren der fransche taal aan Frankrijk vast
te hechten. Minister Constans zelfheeft moe
ten bekennen dat het de eenigste middel
was Frankrijk's invloed daar te behouden
en te versterken.
Die kinders kosten aan dan Staat 7 frank
per hoofd en in de wereldsche gestichten,
waar zij veel moeilijker leeren, 22 frank
Ook drong Constans aan voor 't behoud
der hulpgelden doch vruchteloos.
Alzoo zagen wij in den tijd Gambetta de
Jezuïeten uit Frankrijk jagen, terwijl hij de
zelve aan het hoofd stelde eener Hooge-
school in den vreemde
Een nog harder slag komen de fransche
vrijmetselaars te doenmet 12 stemmes
tegen 6 heeft de commissie het Budjet vas
eerediensten afgeschaft.
Waar gaat Frankrijk naartoe 1
L-
VAN YPER
«Mg**-»
A O L Innetoonda haarncmon «on diario on hmnp
rikM
