D I
I s
EN OMMELANOS.
m
m
B
M fN:
•IJl i
ÈLÉlukm
i
STAATKUNDIGS 0MSCH0UW
Ö.p Saterdag, 18en Januari 1902,
5 centimen blad
37stfijaar. Talmerk 1875.
VOOR DEN PAUS
Koninklijke Fanfare
Willen is Kunnen
VLAAMSCH
Kamer
Vrankrijk
Duitschland en Engeland
Spanje
Transvaal
Stichtende dood van
M. Rolin-Jacquemyns
Voordracht van
M. Leopold Merghelynck
De vrijdenkerij
en Leon Peitzer
mm
Te trekken bij den Uitgever7* 36, m cfo Boteritrate, te Yper, en bij 's land boodschap wesen ofte post, tegen 3 frank 's jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon huiten Belgenland.
Hel Mad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
Mies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
T11 £6, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig:
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de Agence HxvAS.te Brussel, T£ 32,in de Magdalena-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
Vorige lijst 300.00
Onbekend 5.00
De Koster van het Engelsch klooster-
te Yper 5 00
Eerw. Heer Delarneilleure, onder
pastor op St Pieters 10 00
E. H. Ed. De Beir, pastor, Kemtnel 25 00
Jufvrouw Amelie Vermeersch, 10 00
Coleta Devooght, 5 00
Eudoxie Van Hoeke 2 00
Heilige Vader, gelief ons buisgezin
en familie te willen zegenen 2 00
E. H Georges, pastor, Boesinghe 20 00
Eenige congreganisten. 40 00
C. B. 2 50
I. V. D. D. Voor den H. Vader 3 00
Eene oud weeze vraagt den zegen
van Z. H. den Paus 2 00
Onbekend 5 00
Onbekend 5 00
Zondag 2 februari, avondfees'o
voor de vrouwen, aangeboden aan
de eereleden der Maatschappij en
hunne familie.
3de Winterfeeste, op Zondag 9n Fe
bruari 1902.
Vlaanderen is het, roemrijkste land
der wereld.
Onze taal is door hare welluidend
heid, door hare eigenaardige klank
nabootsingen, door hare echt dichter
lijke wendingen eene der schoonste
talen der wereld zij is enrr der eer
ste door h re letterkunde.
Wie de vlaamsche taal kent, heef!
het grootste gemak om alle and. re
talen aan te leéren.
En wat doen wij Vlamingen
Door eene overdrevens goedheid
eerst, hebben wij de talen der andere
volkeren aangeleerd, om dezen de
moeite te sparen de onze te kennen.
Uit pronkzucht, om te laten zien
dat zij wat-meer kenden dan anderen,
hebben duizenden en duizenden
Vlamingen fransch beginnen te spre
ken; zij hebben het fransch in hunne
familie gebracht, den mond hunner
kinderen gedwongen eene vreemde
taal te spreken.
Fransch spreken overal en vooral,
hebben zij ais chic gaan aanzien.
Zoo hebben zij door eene verkeerde
ijdelheid, hun eigene schoone taal
door eene vreemde gaan vervangen.
En noch ans, de taal van een volk
is het kenmerk van een volk.
Sedert, jaren zijn de Boeren van
Transvaal door de engelschen be
dreigd.
De eerste werking van Engeland
was maar overal het oud vlaamsch
der Boeren te doen vervangen door
hunne eigene taal, het engelsch.
Daar hebben de hoofden der Boe
ren altoos tegen ingewerkt.
Zij waren er niet tegen dat hunne
Boeren ook engelsch kenden, dat was
noodzakelijk bij velen in hunne be
trekkingen maar zij wilden dat de
Boeren het neerlandsch bleven be
houden in hunne besturen, in hunne
wetten, h hun onderling verkeer, in
de gazetten die zij lazen, in hunne
familie.
Zij hielden het volk Neerlandsch
en zoo hielden zij het Roersch.
En het is omdat Zuid-Afrika zoo
wel zijn eigene taal heeft bewaard
dat Zuid-Afrika thans zulk verbazend
schouwspel van heldenmoed leve
aan de wereld.
Gazette van Kortrijk.
Dinsdag was 't verlof uit voor de
aamerheeren. Bij het begin der zit
tine legde minister De Smet de
nieuwe begrootu g der dotatie's nee
waarin de begrooting der kamerhec-
ren begrepen is.
De socialisten hadden goed gevon
den bij hunne 4000 frank jaarwedde!
en de toelating om gratis van hun
huis naar Brussel te reizen nog eene
vrijkaart te voegen op de ijzerwegen
van geheel het land. Op die maniere
conden zij voor nieten speelreisjes
doen zooveel het hun 'hertje lustte,
en.... de boer zou 'tal betalen.
Junaar, daarop heeft minister De
Smet de begrooting, die reeds door
de Kamer gestemd was, ingetrokken
en Dinsdag eene nieuwe neergelegd.
De bespreking ervan heeft drie da
gen geduurd, en als er Donderdag
achternoen te stemmen viel, hebben
de socialisten opnieuw beginnen
schreeuwen en tieren en zijn alzoo
de Kamer uitgeloopen.
De overblijvende leden en waren
niet meer in getal, en 't is vandaag
herdoens. Dus nog eens eene geheeie
weke verloren.
Indien uien die woel makers eens
hunne jaarwedde wat inkortte, 't zon
wel beteren. Er ware maar eene wet
noodig van één artikel. Alwie door
;awijd of anderszins de Kamerzittin
gen stoort, verliest eene maand zijne
jaarwedde.» Ge zoudt z;en, de wet en
zou nooit moeten toegepast worden.
De socialisten zouden zoete lamme
kens zijn.
Onze zuiderburen zinken maar im
mer dieper en dieper in hunnen haat
tegen den godsdienst. Eerst hadden
zij door overtollige lasten getracht de
doostergemeeoten te niete te doen.
Daar dit maar half en half en gelukte,
vonden «ij hunne hatelijke klooster
wet uit, die Vrankrijk zou berooven
van dezen die door hunne gebeden en
goede werken den wrekenden arm
Gods tegenhouden.
De voornaamste kloosterorders zijn
ofwel ontbonden of uit Vrankrijk ge
bannen, maar dit is nog niet genoeg.
De eerweerde Pt ters Jezuiten leefden
afzonderlijk en hadden zich alzoo in
regel gesteld met de wet. Zij gingen
preêken, zieken bezorgen, de armen
en ongelukkigen met raad en daad
ondersteunen. Eu 't gouvernement
heeft nu die paters doen vervolgen
omdat zij in verschillige kerken den
Advent, hebben gepredikt.
Waar moet dat eindigen
De heer Deschantl is wederom Voor
zitter gekozen van de fransehe Kamer,
al is 't dat het gouvernement veel lie
ver M. Brisson zou gehad hebben.
Omdat zij eene neerlaag voorzagen,
hebben al de vooruitstrevers en socia
listen de zitting verlaten'."en niet mee
geslemd. De Kamer bleef nogthans in
meerderheid en de stemming liep zon
der merkweerdige voorvallen af.
De aanspraak van Graaf Bülow
heeft in Engeland een tegenhanger
gevonden in de redevoering van M.
Chamberlain. Zaterdag sprak deze in
de vergadering der goudsmeden en
zei dat hij al staande hield wat hu
vroeger over den fransch-duhschen
oorlog had gezegd. Hij voegde erbij
dat hij van geen vreemde ministers
lessen te ontvangen had.
Tengevolge van die voorvallen is
de tóestand zeer gespannen tusschen
deze twee landen.
Deeugejsche kroonprins zou binnen
eene goê maand naar Berlijn reizen
om deel te nemen aau de feesten, ter
gelegenheid van den geboortedag des
Keizers, maar die reize is nu afgezegd.
De Eugelsche Ambassadeur te Berlijn
is zelfs in verlof gegaan, voor onbe-
paalden tijd.
Laat oris hopen dat er geen nieuwen
oorlog zal uit voortspruiten.
In tusschen is het geschil tusschen
Juitschland en de Vereenigüc Staten
vereffend. Keizer Willem heeft de
lochter van President Rooseveldt ge
vraagd als meter bij den ioop van zijn
nieuw schip, en ter gelegenheid hier
van zijn de lievelijkste complimen
ten gewisseld tusschen de twee
Staatshoofden.
Dat ongelukkig land wordt gedurig
geteisterd door den burgeroorlog. Ter
gelegenheid ener werkstaking heeft
ir daar eene bloedige botsing plaats
gehad tusschen de soldaten en 't werk
volk. Er zijn van wederkanten talrijke
gekwetsten.
Deze week en is er maar weinig
oijzoader niéuws van het oorlogstoo-
neel. ,J;
Alleen schermutselingen zonder be-
ang hebben plaals gehad.
Kitchener zendt nu zijne verliezen-
ijsten en die der Boers, waaruit blijkt
dat in de laatste dagen zelf de engel
schen veel meer volk verloren hebben
dan de Boers.
Wij vinden in de Gazette van
Brugge de volgende regelen over
de dood van M. Rolin-Jacquemyns.
Donderdag nacht, rond 1 ure, is M.
Rolin Jacquemyns, te Brussel overleden.
Die naatri herinnert eene der droevigste
bladzijden onzer nalionale geschiedenis. M.
Rolin-Jacquemyns was immers minister van
binnenlandsche zaken onder het laatste libe
aal ministerie dat van 1878 tot 1884 aan
t bewind was. Hij wierd in 1878 volksver
sgenwoordiger en minister tezelfdertijde.
Zijn vader was ook minister geweest..
Volgens de liberale bladen nu bekennen
en was M. Rolin geen aangename spreker.
Maar hij was een rechtsgeleerde van naam,
die hem bijzonderlijk met de vraagpunten
van wederfaiodsch recht bezighield Hij had
voor de ruste van het land, beter nooit in d
politieke gekomen.
M. Rolin en M Vao Humbeeck waren
de twee liberale ministers die moest der.
schoolstrijd inrichten Als minister vai
binnenlandsehe zaken, hoofd der gemeente
beslieren, gaf M. Rolin eenen gevoeliger!
knak aan de gemeentevrijheid. De gemeen
teraden en hadden bijna niets meer te zeg
gen. Van zoo zij niet gewillig ai de grillen
van het libera?;! nridderibestier uitvoerden,
en dun o rlog niet verklaarden aan het vrij
katholiek ouderwijs, kregen zij eenen spa
cisien commissaris dat was de een of de
andere ambtenaar die de burgemeester
kwam spelen tti de plaats van de gekozene
overheid, 't Waren de speciale commissa
rissen die de fondatiën inpalmden. Hunne
werking verwekte meer dan eens troebels.
Het vsrontweerdigde volk betoonde open
baarlijk en luidruchtig zijne afkeuring. Men
en heeft, onder ander, den oploop niet ver
eten die de uitdrijving der Broeders van
Liefde te Brugge kenmerkte; en Heule ook
niet.
Droeve, droeve tijden, zegden wij In
derdaad, men had oepeisd dat een vreemde
veroveraar het land overmeesterd had. De
zittingen der gemeenteraden onder ander
te Brugge, werden ingenomen door ge
durige eischen van het liberaal ministerie.
«Om het verschil van bestieren van katho-
ieken en liberalen aftemeteu, moet gij maar
dien tijd vergelijken met nu. Hat verschil
zal zeker geheel e ganseh uitvallen ten
voordaele der katholieken. Plaagt het katho-
iek middenbestier nu de liberale gemeenten
gelijk de liberalen het met de katholieke
deden
Koris na zijne aankomst aan het mi
nisterie, in '1878, vergezelde M. Rolin den
Koning on de Koningin naar Brugge, waar
de inhuldiging plaats had van hef, standbeeld
van Jan Van Eyck. Geheel de stad was in
gisting. Die tegenwoordigheid was eene
uitdaging, want eenige dagen te voren had
ninister Rolin brutaal den volksgeliefden
ouverneur Ruzette afgezet, om hem to ver
vangen door gouverneur Heyvaert, die hier
zulke treurige gedachtenis gelaten heeft. Op
de ondervraging van graaf Visart in de
Kamer, antwoordde M Rolin misprijzend.
Maar het volk richtte dan eene betooging in
er eere van gouverneur Ruzette gelijk men
er zeiden zulke grootsche zag. En bij het
koninklijk en ministerieel bezoek hoorde
men overal den kiestLeve cle Koning
feve Ruzette Het was een kreet van verzet.
«Droeve tijden, ja; maar tijden ook
waarin de eendrachtige katholieken eenen
aewotïderensweerdigep iever aan den dag
egden.
Wij herinneren die gebeurtenissen zon
der haat of zonder nijd voor de gedachtenis
vanM.Rolin,zooveel te meer daar de gewezen
iberale minister sedert lange uit het werda-
dige politiek leven verdwenen was. In 1884
viel hij met de andere liberale ministers
n in 1886 wierd hij zelve niet meer ais
olksvertegenwoordiger herkozen. Het on
luk trof hem. Gelijst zijnen ambtgenoot M.
Van Humbeeck verloos hij zijne fortuin. Hij
verliet het land en werd den raadsman
un den koning van Siam, een half wild
volk, ginder geheel verre.
Hst ongeluk deed M. Rolin in zijn zeiven
gaan. En, reeds in Siam, kwam hij terug tot
net geloof zijner kinderjaren. Gedurende
zijne ziekte, nu te Brussel, ontving hij dage
lijks het bezoek van den pastoor zijner pa-
ochie; ert 't is met zijn volle verstand en op
igen verzoek dat hij met stichtende god
vruchtigheid de laatste HH. Sacramenten der
stervenden ontvangen beeft. Wij zullen een
gebed lezen voor zijne zielelaafnis. Van het
veileden willen wij niets onthouden dan de
lesse die hij, door zijne christelijke dood,
komt te geven aan heri die het geloove ver
werpen en bevechten. Hij ruste in vrede.
Wij geven volle goedkeuring aan
it deftig en christelijk schrijven.
En wij voegen daar bijdat die
stichtende dood van M. Rolin, ge
volgd van zijne godsdienstige begra
fenis, een plechtig verwijt is en een
krachtdadig verzet tegen de zooge-
zeide burgerlijke begravingen die
niet anders zijn dan goddelooze be
toogingen waardoor men een mensch
die gedoopt is en in 't christen ge
loove opgebracht, als een redeloos
dier gaat delven.
't Is zaterdag avond laatst dat M. L. Mer
ghelynck, schrijver van 't belgisch gezant
schap, zijne voordracht heeft gegeven over
het beleg van Peking.
Geheel de groote Pauwelszale van ons
Stadhuis was tot proppens toe bezet met
volk uit al de klassen der samenleving.
Men schikt dat er daar boven de 2000
mensehen tegenwoordig waren.
De familie van den voordrachtgever en
de stedelijke raad aan het hoofd, zijn eene
openbare hulde komen brengen aan onzen
.teachten medeburger.
In eenvoudige, sierlijke en treffende tale
heeft M Merghelynck ons weten af te schil
deren al het akelige van die gebeurtenisse,
welke de geschiedenisse onvergetelijk zal
bewaren.
Mijnheer Merghelynck heeft meer willen
doen dan ver halen. Hij heeft ons om zoo te
zeggen die gebeurtenisse doen zien in eene
eeks wunderschoone lichtprinten, welke de
heer Veron Dedeyne met zijn vergrootings-
toestel op doek deed verschijnen.
Vermaarde personen, gebouwen, gezich
ten, landschappen, gebeurtenissen van den
oorlog, enz. enz alles kwam daar te voor
schijn op groote scuale en met eene netheid
die waarlijk treffende was.
Kortom, die voordracht en voorstelling
zullen in 't geheugen der Yperlingen eenen
diepen indruk nalaten en meteen een ge
voelen van achting en erkentelijkheid jegens
Mijnheer Leopold Merghelynck en zijne eer
zame familie.
Het radikaal dagblad La Réforme
staat in begeesteiing voor M. Leon Peitzer.
Voor M. Leon Peitzer, zult gij zeggen,
den moordenaar van advokaat Bernays
Ja, zoo is het
Die liberale dagbladschrijvers, ziet ge, en
zijn niet moeilijk als er sprake is keus te
doen van gezelschap.
Is misschien Leon Peitzer, in de eenzaam
heid van zijn gevang opgesloten, in zijn
elven gegaan, en betreurt hij het schrome
lijk schelmstuk dat hij bedreven heeft?
'T is daarvan niet dat er sprake is.
Immers, ware het zoo, wij en zouden ons
niet schamen dat gevoelen goed te keuren,
en met lof daarvan te spreken.
Een mensch kan vallen, diepe vallen
maar, die edelmoedig wilt opstaan, en in de
mate der mogelijkheid 't gedane kwaad her
stellen, dat is eert mensch van karakter, en
eeti mensch van karakter verdient altijd eene
zekere achting.
Wat is het dus dat Leon Peitzer groot
maakt m de oog en van de Réforme
Hef is een brief door Leon Peitzer te
nieuwjaar aan zijnen verdediger M. Picard
geschreven.
-
'jtjss - isaanMM
IA .»;.Yj^U3»P5raMKUW«
