D I T
P
EN OMMELANDS,
s
Zondag 22 April 1906
te Boesinghe
te Elverdioghe
te Zanlvoorde
te Sl-Jan
te Woesten
te Voormezeele
BAEELANDT
Up Zaterdag 21" April 1906.
5 een timen blad
41ste jaar. - Talmerk 3003
ten 3 ure, in de Katholieke school
ten 3 ure, in het Kasteel
ten 4 ure, in de Katholieke school
ten 8 ure, in de Katholieke school
ten 5 ure, in de Katholieke school
ten 6 ure, ter herberg l'Espéranc'4
KOND WERELD
Amerika
Vrank rijk
Duitschland
Venezuela
Soldaterij
TELEFOON 52
Te trekken bij den UitgeverT* 36, in de Boterstrate, te Yperen bij land boodschapwezen ofte post, tegen 3 frank s jaars.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr. 15 de reke binnen 't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1; overdruk, 5 fr. 't honderd, leder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken."
De Heeren van de Agence Havas, ,'e Bvussel, Tk 34, in de Zilver-
strate, en te Parijs, n° 8, Place db la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost- fc
Westvlaanderen wonen.
Beraads! agfii» g*
Niemand gedwongen soldaat
Aigemeenen Soldatendienst
De 25 fr. te maaude
Zware lasten
T NIEUWSBLAD VAN YPER
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
T* 36, te Yper.
MEETINGEff
Eene vreezelijke ramp werd ons Woens
dag avond ten 6 ure gemeld San Francisco,
de groote stad uit het Westen van Noord-
Amerika, is vernield door eene aardbeving.
Er zijn meer dan duiiend dooden.
Waarlijk de rampen volgen elkander op,
en dat zoo snel en zoo verschrikkelijk dat de
ongevoeligsten er door verstomd zijn en on
vrijwillig denken aan de straffende hand
Gods.
Na de vreezelijke rampe van Courrières,
de overstroomingen in België, de uitbersting
van den Vesuvius is 't nu eene rampe in
Amerika, zoo overgroot, zoo verschrikkelijk,
dat er om «eggens geen voorgaande en zijn
in de geschiedenis.
San Francisco is de hoofdstad van het
goudland Californië, zoo meesterlijk be
schreven door Hendrik Conscience. Zij ligt
in 't uiterste Westen der Vereenigde Staten,
op elf honderd kilometers van New York,
met welke stad zij verbonden is door den
grootsten spoorweg der wereld de Pacific
Gisteren Woensdag nuchtend, ten 5 ure
l5 minuten (Amerikaansche uur), dat is
volgens onze uur rond ten elven, werd de
eerste vreezelijkste schok gevoeld. De aard
beving duurde drie minuten. Geheel de stad
daverde op hare vestingen en talrijke huizen
werden vaneen geschuurd en stortten in met
schrikkelijk gedruis. De menschen waren
voor het meestendeel nog te bed en stormden
in nachtgewaad buiten. De straten waren
bedekt met allerhande afval. Korts daarop
ontstond eene nieuwe ramp. Door den schok
waren de gazleidingen vaneen geschuurd en
seffens was er brand ten allen kante. Vruch-
Mengelwork van 't Nieuwsblad van YperN* 8
deer E. H. V. HUYS
VERBODEN nadruk
li Voor my, 'k hadde wel geluibterd naar
Wijtens verhaal en tevens mijn beate gedaan
om droevig en verwonderd te schijnen. Zoo
'k troostte hem, sprak van zijne moeder,
.zijne zuster» en zijnen broeder, die uem
vandage nog zouden bezoeken en inder
daad hy begon er toch xeta van te gelooven
en hij bedankte mij. Na wederzijdsche
groetenissen, trok ik langst den voetweg
naar de hofstede, met mijne drie reisgezel-
len.
Maar wat gezeid al» wij t hui» komen
van den oudsten zone, al vrat moest doen
verschieten van den anderen, niet veel
beter», en van den knecht niets wetende
Wij waren altyd bezig met middels te
beramen om de ongelukkige tijding, voor
heuen toch, te kunnen wegsteken, toen wy
van verreden pa»tor van de parochie zagen
opkomen. Wij achter hem, en geheel de
lake verteld, en gevraagd dat hij de arme
weduwe al die rampen zou widen kenoaai^
maken. De brave man,die te wege was naai
het hof, aauveerdde met liefde, en wij
gingen elk naa zijn nuis.
's Achtei'uotns keerde ik weder naar
het hof en men heeft er mij gehouaen tot in
den avond. Verstaat gij nu waarom ik zoo
late ingekomen ben I
Gy rijt een rechte roover, zei Bake-
landt, al slaand» op de schouder van aen
teloos poogde men met zakken zand en aarde
de ontsnapping der gaz te dempen maar de
vlammen sloegen uit langs alle kanten enmen
vond geen middel om te blusschen, daar de
waterleiding eveneens opengescheurd was
door de aardbeving.
Omtrent drie uren later werd er een nieuwe
schok gevoeld, en vele gebouwen die door
de eerste aardbeving werden gescheurd,
maar niet ingestort waren, vielen bij den
tweeden schok ten gronde.
Het stadhuis, dat 7 millioen dollars gekost
had (een dollar is 5 fr.) is totaal vernield.
Talrijke andere gebouwen zijn insgelijks
ingestort.
De reddingsdienst is uiterst moeilijk, daar
men in vele straten niet door en kan door de
steenen en ander materiaal van de ingestorte
huizen.
In een der voornaamste straten zijn
scheuren te bemerken van meer dan een
meter breed. Op andere plaatsen is de grond
ingezonken tot zelfs i.ao m. diep en in
Valenciastraat rond de drie meters.
Tusschen Quisnau en Bricia is de ijzeren
weg ingezonken op eene lengte van ruim
5 kilometers. Al de telegraafdraden zijn
gebroken.
Verscheidene andere steden van het om
liggende zijn evenzeer geteisterd. Andere
staan totaal in brande.
De schepen die in de haven geankerd lagen
zijn grooiendeels vernield door een stort
vloed.
Volgens berichten zijn er in San Francisco
54 blokken huizen geheel en gansch inge
stort.
Het telegraafbureel van San Francisco
staat ook in brande en zoo zijn de gemeen
schapmiddelen met de verwoeste stad afge
broken.
«an——a^p—pww
anderen. A sa, bier, gasten, eer wij voorts-
doen, tapt en schenkt wat haastig
Natuurlyk wierd er al drinken er gerede'
ka^eld over hetgeen door Loden verteld was
geweest. Bijna elke omstandigheid moest hij
herhalen, om de nieuwsgierigheid van den
eeuen en den anderen te voldoen. Men tikte
met hem, men dronk op zijne gezondheid,
en de tijd ging voorbij.
Verdonders, zei de kapitein, 't is twee
of daaromtrent, en wij en zijn nog nievers
Zwijgt nu daa.van, mannen 't is hoog tijd
van wat anders aan te gaan en te peizen op
hetgeen er ons te doen staat.
't En moest hun geen tweemaal gezeid
zijn van te zwijgen ais 't laatste woord van
Bakelandt uit zijnen mond was, had men
eene mui» hooreu loopen te midden dat
volk, dat ie vooren zoo woelig was.
Loden, 't is gij vandage die de man
zijtzeg eens, ea rap en Haar, hoe wij
gemakkelijkst aan het geld van Libeers
zullen geraken
Kapitein ik en weet geen woord meer
als in onze laatste bijeenkomsle.en ik houde
staan wat ik daar bebbe gezeid 't er is
vele geld in de hofstede, en wy en kunnen
er niet ach er gaan zonder te weten waar
het verdoken zit.
Kunt gij niet uitpe.zen waar
Daar en i» geen peizen noodig Gij
hebt Naas onder uwe han> en indien hij
spieken wil,daar zult gij zekere inlichtingen
krijgen want zijne moeder en houdt niets
Men schatte Donderdag nuchtend het
getal dooden en gekwetsten op 5ooo.
Een geweldige stormwind blaast over de
stad en belet alle poging om den brand te
beperken.
Een hotel is ingestort, 155 menschen onder
de puinen begravende. Een weezenhuis met
200 wcezen is ingelijks ingestort.
Volgens eene amerikaansche gazette New-
York American zouden er 10.000 dooden
zijn en de schade zou op 200 millioen
dollars beraamd worden.
Niet alleen te San Francisco, maar elders
in Californië zijn ook min of meer erge
aardbevingen gevoeld, die wel zulke groote
schade niet hebben veroorzaakt als te San
Francisco,maar nietemin als eene ware ramp
mogen worden aanzien.
De werkstaking in het Noorden en rond
Lens wordt een ware revolutie. De werk
stakers steenigen de gendarmen en de sol
daten de huizen van bijzonderen worden
belegerd, de kramen op de markt worden
leeggeplunderd, het huis van den mijnbe-
stierder M. Reumaux, werd belegerd en met
steenen de ruiten ingesmeten.
De gendarmerie was onmachtig om het
volk tegen te houden en moest hulpe vragen.
Als de versterking toekwam gingen de
werkstakers achteruit tot bij den ijzerenweg
en daar verschansten zij zich achter het
stakijt en wierpen met steenen naar de sol
daten. Twee officieren werden gevaarlijk
gekwetst en verscheidene soldaten zijn
gewond.
Minister Clemenceau is ter plaats geweest,
maar en is niet lang gebleven. In de statie
heeft hij een tijdeken gesproken met den
generaal Jacquelot, iie het gebied voert
over de troepen en nij is dan naar Arras
gaan slapen.
Te Parijs zijn meer dan 3ooo drukkers
gasten in werkstaking.
Nog alijd zijn de brievendragers niet allen
weder aan het werk. Ten anderen een deel
zijn afgezet en andere zijn in hunne plaats
geuoemd.
Mochte de aanstaande kiezing van 6 Mei
een einde stellen aan dien gedurigen opstand,
aan dien toestand, die Vrankrijk ten allen
kante ondermijnt en onvermijdelijk naar de
omwenteling moet geleiden,
Het drieverbond Duitschland, Oosten
rijk, Italië springt op krukken. Sedert de
conferentie van Algesiras en zijn Duitschers
en Italianers niet zeer vriendelijk meer ten
opzichte van malkaar. Trouwens te Algesiras
waren de Italiaansche gezanten eerder
franschgezind dan ten voordeele hunner
duitsche bondgenoten. Dat heeft Keizer
Willem nog al gekitteld en bij de uitbersting
van den Vesuvius en heeft hij zelfs geen
telegram van deelneming gezonden naar de
Italiaansche Vorsten. Nogthans Willem en
is in 't geheele niet gierig op zijne draad
maren, evenmin als op zijne redevoeringen.
Men zal misschien nog wel onthouden
hebben dat de Voorzitter Castro van die
gedoken voor hem, en hij begint zelve al
geld te ontvangen en uit te geven.
Gaat er omme dan en brengt hem hier,
gij baas maar verblindt en koord hem wel,
verstaat gij 't
Verstaan, kapitein antwoordde de
baas, en, met een lampken in de hand, ging
hij 't kamerken binnen.
Ik alleene voer het woord, vervolgde
Bakelandt, tot dat wij zien hoe de zaken
draaien de om tandigheden zullen wel
aanwijzen wauueer de tijd van spreken voor
ugekome-.. is.
E11 ik die zoo wel gekend ben, vroeg
Loden, ik moet weg zeker
Blijf maar, hij en kan u toch niet zien,
en, als gij zwijgt, u niet verstaan. En dan
nog, of verkende hij u,hij en zal algelijk uit
onze handen niet meer....
De kamerdeure ging open en Naas
verscheen, voortgesleept aan koorden, die
zijne handen rn-pen, met eeuen rooden doek
V0"i zijue ougen en voor een deel van zijn
aangezicht gebonden. Bij zijne intiede.
sprongen de moordenaars op, ruttelden
hunne banken of stoelen, en maakten ge-
druisch, om te doen hooren dat zij met
velen waren en om den jongman vreeze in
te jagen. Inderdaad, hij beefde en week
achteruitmaar twee felle arms stootten
hem voorwaarts, tot in t midden van de
ronde.
Geheel de bende zat Deder en zweeg er
volgde reu oogenblik van doodsche stil e.
Jongman, zei Bakelandt, gij zijt in
treffelijk gezelschap, et. ik en weet niet
waarom gij zoo staat te beven 1
Amerikaansche Republiek de franschen een
leelijk affront had aangedaan. De franschen
zonden eenevlote om verschooningteeischen,
maar de president Castro lachte de franschen
vierkant uit en in plaats van vergiffenis te
vragen, deed hij hen nog een nieuw affront.
Nu op 't onverwachts heeft Castro voor-
loopig zijn ontslag gegeven. Hij gaat een
speelreisje doen rond de wereld. Zijne vrien
den en beschermelingen die in 't bestier al
de vetste postjes hadden zijn reeds inge
scheept en Castro is op dit oogenblik ook
reeds op weg naar New-York.
Zou hij niet eens zijne fransche vrienden
gaan groeten binst dat hij op weg is in
Europa?
't Nieuwsblad heeft nooit groote voor-
staander geweest van soldaterij en zijn
programma is gelijk dit onzer kandidaten
voor de W etgevende Kamers
De ze» liberale kandidaten zijn voorstaan
ders van den aigemeenen soldatendienst.
Dat liberaal programma is zoowel iu den
aard van 't ander punt dat wij verleden
weke besproken hebben, namelijk het ver
plichtend goddeloos, geusch of onzijdig
onderwijs, dat we niet verwonderd en zijn
dat de liberalen het hebben aangenomen.
Wat zou dat te wege brengen
I. Af chaffing van de plaatsvervangers.
II.Geen vrijstellingmeer voor niemand.
III. Afschaffing van de vergoeding.
IV. Nieuwe en zware lasten.
Oh! de liberalen kunnen zoo wel schrijven
en spreken van de gelijkheid, van het
werkvolk lat moet dienen voor kanonnen
vl.-esch, van de rijken die intusschen een
lustig leventje leiden, enz. enz.
Gelijkheid
Zou er meer gelijkheid zijn dan nu indien
iedereen moest optrekken voor zijn lot
De rijken zouden gelijk nu. hun werk
doen verrichten door minder begcede
lieden.
Ten anderen, die meest zouden lijden
door de afschaffing der plaatsvervangers,
't zouden de burgers zijn en de werklieden.
Inderdaad, vele rijken laten hunne zonen
soldaat worden, en later overheid, omdat
ze er eene geschikte plaats in vinden of
omdat het met hunne neiging beter over
eenkomt terwijl burgers slechts een plaats
vervanger aanstellen, somtijds ten koste
van groote opofferingen, omdat zij minder
geneigd zijn tot den soldatendienst of zeer
dikwijls omdat zij hunne zonen t'huis dub
bel noodig hebben om hunnen handel ol
hunne nijverheid of hunne boerderij te doen
voortgaan.
In name van de averechtsche vrijheid
willen de liberalen dat handel en nijverheid
eerder zouden verkwijn-n, dat de boerderij
waar de zoon zoo broodnoodig is, eerder
mag te kwiste gaan, dan dat de zoon van
den soldatendienst zou ontsl gen worden.
Dat vele werklieden in het aanveerden
van den dienst voor anderen een gemakke
lijk middel vmden om eenen schoonen
spaarpot 1500-1600 of 1700 fr. te verga
deren en daarmeê later een eerlijken hancie!
te beginnen of a s ambachtsman hun le kun-
Waarlijk, als de zwaie stemme van den
wreeden moordenaar in de ooren van den
gevangene klonk, zag men zijne lidmaten
intrekken en zijne beenen kluiterden.
Jongman, zei Bakelandt voort, zonder
eene antwoorde af te wachten, wij gaan u
iets vragen, en t is van hier rechtuit de
waarheid te zeggen, zonder bedrog, zonder
ommi-wegeu. Zijt gij rechtzinnig, t en zal u
geen kwaad noch geeue pijue aangedaan
worden maar, voel ik dat gij uederspanuig
zij t en met valschheid voor den dag komt
zwicht u, kerelwij zijns mans genoeg om
u, spijts den duivel, tot rechtzinnigheid te
dwingen. Onthoudt dat wel I
Naas, hoe beangstigd ook, hadde toch de
moed gekregen. Tegenweer en kon hier niet
hJpen, hij wist het wel maar al te vele
benauwdheid kun ook nadeelig zijn, en de
moordenaars te stouter maken. Ten anderen
met meer twijfelend ot hij ging vermoord
zijn, had hij een soorte van onverschillig
heid schielijk in zijn herte en in zijne hou
ding laten komen.
Vooraleer ik éen woord spreke, zei hij,
moet de doek van mijne oogen, opdat ik zie
met wien ik te doen hebbe gij zegt dat ik
in treffelijk gezelschap beu I... treffelijke
menschen mogen gezien zijn.
JoDg- d, zei Bakelandt met nijdigheid,
als gij ieis te vragen hebt, dien toon niet
meer nemen, of gij zult ei kwalijk van ai
komen t is wij d e hier bevelen geven,
maar gij niet 1 NochtaLS, om u te toouen
dat wij niet wonder ijk en zijn, 't zal ge
schieden volgens uwe begeeite.
Op een teeken van den kapitein, trokken
nen stellen en hunnen stiel uitoefenen, een
huisgezin stichten en treffelijk mau worden,
wat scheelt dat de liberalen,watgaat hun het
belang van den werkman aan Zij willen
maar een dingen
Alleman gedwongen soldaat
terwijl de leuze der Katholieken luidt
Niemand gedwongen soldaat
Maar 't en is niet alleen om het werkvolk
te tergen en te beletten eeh schoon stuiver
tje bijeen te krijgen, dat de liberalen tegen
de plaats vei vauging zijn, zij willen nog
vooral beletten dat er nog vrijstellingen
zonden zijn van den dienst Yoor de pries
ters.
De pastor» met den ransel op den rug
naar de Kazerne en wordt daardoor het
aanwerven van priesters belemmerd,zooveel
te beter voor hen, weg met den godsdienst
is een ander punt van hun programma, dat
zij niet al te laid en durven laten kennen,
tenzij onder vrienden.
die in sommige gevallen tot 30 of 35^ zelf
tot. 50 fr. te maande kunnen beuragen, dat
is nog iets waarvan de liberale kandidaten
niet en willen.
En nogthans is er iet» redelijker
Vaderen moeder hebben jaren lang den
kost moeten verdienen voor hun talrijk
kroost.De zoonis 19, 20 jaar oud en verdient
reeds een behoorlijke daghuur die toelaat be
hoorlijk te leven zonder te moeten een hand
uitsteken naar de openbare liefdadigheid,
naar Disch of Hospicen.
De loting is daar, en de zoon moet soldaat
wordenDank aan de 25 of 30 fr. vergoeding
zuilen de ouders toch al het voordeel niet
kwijt zijn dat zij genoten door de hulp van
hunnen zoon.
Wat maakt dat de liberalen 1
Zij hebben geen herte 1
Naar de Kazerne moet de zoon, en geen
vergoeding meer 1 Kunnen de ouders niet
voorzien in 't onderhoud hunner andere
kinders, zooveel te beter, ze moeten maar
naar den Disch, waar de geuzen, indien ze
er meester zijn, een nieuw middel zullen
vinden om het Volk slaafs te onderdruk
ken.
De inrichting van den persoonlijken
gedwongen soldatendienst zou een ander en
nog een veel erger gevolg hebben dan al wat
vorengaat, namelijk te makeü dat er nieuwe
en zware lasten zoudeu moeten gelegd wor
den om de 8chromlijke kosten van die
soldaterij te betalen.
Ér zouden namelijk kleeding, geweren,
kanons, kazernen, magazijnen, onderhoud
noodig zijn, hetgeen de begrooting vau
oorlog meer dan verdubbelen zou 1
Waar zouden de liberalen het geld halen?
Zij zijn aan geen sparen gewend, daarvan
hebben zij vele bewijzen gegeven tijdens hun
rampzalig bestier van 1878 tot 1884 spijts
al de lasten die meer gevraagd weiden
kwamen ze nog altijd te kort.
Maarue Kiezers, die klaarziende zijn,
ons vlaamsche volk dat beraden alles over
denkt zal den 27n Mei zijne meeniug doen
kennen nopens dwang en vrijheid en geen
twijfel 't zal iuuderen door het land
Weg met dwingelandij
Leve het vrijwilligers leger 1
ai de moordenaars een doosken uit hunnen
zak, zij strooiden wat poeier op het platte
van hunne handen en vroren er hun aange-
zicüte mede. Zij wierden zwart gelijk
mooren en geheel onkenbaar.
De doek viel van Naas zijne oogen, en hij
kon zien. Eerst, bedwelmd door gespannen
te zijn aan bet gezicute, en met der daad
niets onderscheidende iu dat duister kotje,
vieef bij aan zijne oogen hij zag klaar,
maar die zwarte moordenaars wezens, en
dan die vier-en-twintig stralende oogen,
al^n naar beui gericht, ontstelden hem
zoodanig, dat hij steun zoent om niet neder
te zinken. Geheel zijn moed was verdwenen;
hij peisde meer als ooit dat zijne laatste ure
gekomen was, en wankelde en slingerde
lijk iemand die bedronken is, binst dat de
moordenaars half luide ioegen met zijn
ve; schot en met zijne benauwdheid.
Het duurde nog eeuen oogenblik voor dat
er iemand sprak of roerde, en die stilzwij
gendheid viel den jongman zoo wreed,
ledereu keer dat hij 't waagde van eenen
schuinschen oogslag te geren op het volk
dat iond hem zat, scheen zijn toestand
schrikkelijker, en bij werd benauwder en
bleeker.
Jongman, zei dezelfste zware stemme,
rij1 gij bereid om rechtzinnig te antwoorden
op ai onze vragen
Naas keek op naar den kant van waar de
stemme swam, maar spreken en durfde hij
niet.
Hoe is 't wierd er nog eens wat
heviger, en met eeneu vioek daartusschen,
gezeid, zyt gij bereid of niet 1
('r Vervolgt