4
SpreelM 52
è1
Op Zaterdag 28 Oogst 1909
5 centiemen 't blad
44e jaar. Talmerk 3171
Te trekken bij den Uitgever, 7k 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank 's jaars
'I
ii
t
I
I
Vliegt de blauwvoet?
Storm op zee!
as
Denemarken
Italië
Turkije
Kaarte der streek
Nieuwe vogels
HOND DE WERELD
Duitschland
a
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, T" 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen *t blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havas, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE 1>E LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Oost-& West Vlaanderen wonen.
't Is dertig jaar geleden bijna dat we dat
liedje van de «Blauwvoetersn leerden,... toen
nog verbodene spijze, en des te meer gegeerd
door heel de knapenschap van het vlaamsche
land.
Zondag laatst vierde Rouselare, Vlaande
ren en heel de dietschsprekende bevolking
van Noord en Zuid den gevierden vinder en
geestdriftigen leider der studenten.
't Wierd gezeid dat Vlaanderen groot was,
Groot scheen in der tijden wolk,
Maar dat Vlaanderland nu dood was
en het vrije Kerelsvolk
Dood?... neen, neen, Vlaanderen was
noch is niet dood, Vlaanderen is aan 't her
worden en die er aan had durven twijfelen,
moest zondag te Rouselaere zijn om te zien
hoe springlevende Vlaanderen is
Hoe de jeugdige knapenschap van heden,
bij die van eertijds, en de ouderen van dagen
nog het Moederland genegen zijn, en zijne
taal, en zijn aard en geheel zijn eigendom-
melijkheid.
Een handvol heetekoppen Overdreven
plaatsen- of postjeszoekersdat zijn de
flaminganten!* Waarom en zijn deze die zoo
minachtend over de Vlamingen durven spre
ken zondag naar Rouselaere niet gegaan om
heerlijke aanspraken van Doctor Lauwers,
Hoogleeraar van Cauwelaert, A.Vermeylen.
Leeraar van Puyvelde, Pastor Hugo Verriest
en Vrijheer Albert Ruzette, gouwgraal van
Westvlaanderen... Maar we loopen te snel
en vergeten een beetje te veel dat we voor de
lezers van 't Nieuwsblad moeten een be
knopt verslag geven over de Rodenbachs-
feesten in het vlaamsche Manchester.
Zaterdagavond
Een liederavond in de Gildezaal diende
tot inleiding aan de feesten. Zangers en zan
geressen van onze groote schouwburgen
hadden zich belast met de vertolking van
zangstukken onzer beroemde vlaamsche
meesters.
De gildezaal is een sierlijk gebouw on
gelukkig te klein voor de talrijke schaar
Rouselaarsche gildemannen en nog meer
te klein voor de vierders der Rodenbachs-
feesten. Op de muren van die zale staan ten
alle kante spreuken, die waarlijk gepast zijn
voor het volk dat er gewoonlijk bijeenkomt.
Wilt ge deugen,
Zijt een durver
en de Rousselarenaars zijn durvers op nij
verheids- en handelsgebied.
Rap in 't vak
Is geld in 't zak.
Een guldenspreuke voor alle ambachts
lieden en, zonder twijfel, de beste oplossing
van het maatschappelijk vraagstuk.
Aan plicht gehecht
Mag spreken om recht.
In goed bedeel
ligt groote bate
In zeggen en doen,
gaat recht in uw schoen.
Dat zijn drie gulden spreuken die voor
eikendeen te passé komen, maar de laatste is
misschien nog wel de schoonste
Arbeid verwarmt
Leegheid verarmt.
De heerlijke muziek onzer hoofdmannen
Benoit, Wambach, Tinei, Ryelandt en an
deren gaven een soort van proefspijze voor
het groote feestmaal dat den vlamingen
's anderdaags zou aangeboden worden.
Zondag
't Brobbelde van volk. 't Regende vlamin
gen, zooals Vrijheer Ruzette zoo gepast wist
te zeggen.
Sommige klappen van 60,000 vreemden
die het nijvere Rousselare Zondag hebben
bezocht.
Een christen vlaamsche feeste moest na
tuurlijk op christelijke wijze begonnen wor
den. Ten ro ure, werd er in de hoofdkerke
een zielmisse gezongen voor zaliger «Berten»
Rodenbach, voor den man die wondere
zaken had gedaan in zijn leven zooals het
Epistel van den dag zei.
In de Gilde saai
Van een hall uur te voren was er geen
plaatsken meer onbezet in de zale. Studen
ten, studenten en nog studenten uit alle gou
wen verbroederden met elkaar en waren ver
langend om nadere kennis te maken met be
roemde vlaamsche redenaars, voornamelijk
met den hoogvereerden en geliefden Pastor
Hugo Verriest. Jammer genoeg, deze was
nergens te zien. sedert verscheidene dagen
was hij ziekelijk en 'n zou ongetwijfeld niet
naar Rouselare komen....
Eerst sprak Hoogleeraar van Cauwelaert,
uit Freiburg.
Als de levenden sommige dooden vie
ren, dan is 't vreugde en^blijdschap heel het
land door zoo is het heden in Viaanderen.
Gelijk Rodenbach wordt gevierd, 't is niet
een verlies dat men herdenkt, maar eene hei-
wording, eene levensvernieuwing, het doel
van heel Rodenbach's streven.
En zoo binst een groot half uur besprak de
flinke redenaar de doening van zijn voorgan
ger, en oogstte welverdienden bijval.
Dan gaf leeraar Vermeylen, uit Brussel,
een lesse van letterkunde en voornamelijk
van dichtkunst, met betrek op Rodenbach's
werk.
Ongelukkig, twee maal werd hij onder
broken. Eerst door de intrede van den vo'ks-
gehetden Baron Ruzette, en korts daarop
door de aankomst van Pastor Verriest.
De geestdrift beschrijven die ontstond bij
Ook 't geleek eerder uitzinnigheid. De pen
van een Linnebank ware niet voldoende om
het tafereel te malen dat we bij die intrede
ouder de oogen kregen.
Korts daarop sprak nog een andere jonge
meester, hoogleeraar Leo van Puyvelde, een
der hoofdmannen van de vlaamsche bewe
ging, een tooveraar met woord en gebaren,
die Rodenbach's verzen besprak, ontleedde
en las dat de dichter er zelf zou mede ver
eerd geweest zijn.
I zoon, zijt gij tevreden? Is uw doel niet be
reikt Is Vlaanderen niet aan 't herworden
En gij zult Berten zien antwoorden gij
zult zijn bronzen kop dien kop met die
stralende oogen gij zult dien kop zien «ja»
knikken
Laat den pastoorvan Ingoyghem toe, na
Berten en u gegroet en bedankt te hebben,
ook geluk te wenschen aan hem zeiven Ik
zeg dus tot den pastoor van Ingoyghem Ik
wensch u geluk omdat de lieve God u nog
een zoo gelukkigen dag als dien van heden
heeft laten beleven. Ik antwoord dan ook
tot mij zelve natuurlijk Dank u hertelijk
Onmogelijk is het de ontroering te be-
schiijven die tij.lens deze gemoedelijke aan
spraak al de aanwezigen overmeesterde,
velen weenden maar ook de geestdriftige
ovatie, die Hugo Verriest te beurt viel, toen
hij het verhoog verliet, beschrijven, behoort
tot de onmogelijkheden.
Uit duizenden borsten dreunde de «Blauw-
I voet»
«Nu een lied van Vlaamsche zonen,
«Nu een dreunend Kerelslied,
Dat in wilde noordertoonen
«Uit het diepste ous herten schiet I
En zoo liep deze heugelijke vergadering
ten einde. De gouverneur, de burgemeester
en de andere overheden werden bij hun ver
trek ook geestdriftig toegejuicht.
En de menigte drukte den wensch uit
..w»,, o- 11 >unge ouderling, uc
statige grijze man, nog lange jaren te mogen
behouden lot genoegen van heel Vlaander
land en Holland erbij.
Hugo Verriest
De oude man rijst op, trekt naar het ver
hoog, waar hij niet zonder hulpe zou opge-
raken. Daar is een echte storm in de zaal.
De weerde priester beeft van aandoening.
Een teeken van zijn hand en de storm
valt... 't is stil.
Hooggeachte Heeren, Mijne Heeren,
Geliefde Vrienden,
Op 't programma lees ik: Aanspraak van i
Dr Hugo Verriest. Daar was, daar is niets
van. De ziekte is bij mij gekomen. Heden
morgen ten 8 ure ben ik voor de eerste maal j
uit mijn bed kunneu komen. Ik zegde dan j
Hugo, gij moet naar Rousselare 1 Doch de i
ziekte, die mij nog niet heelen al losgela- j
ten heeft, fluisterde mij toe: «Zwicht u van i
redevoeringen uit te spreken. Ik beloofde i
heur braaf te zijn en slechts twee woorden te j
zullen zeggeneen groet en een geluk- j
wensch.
«Ik kom van verre, uit een diep verleden j
mijne stem zegt het zelf dat zij de macht niet j
meer heeft om dezen groet en dezen geluk- I
wensch naar behooren uit te spreken. Zestig j
jaren zijn verloopen, sinds ik mijn dierbaren j
meester Guido Gezelle zag verschijnentoen j
was het donker in Vlaanderen, zoo donker l
dat zij die zich thans het donkerste voorstel- j
len, nog ver van de wezenlijkheid zijn. De j
veropenbaring van het genie van Gezelle j
was voor mij eene eerste gelukkige gebeur- j
tenis, en de tweede was, later, toen ik, als j
professor, Berten Rodenbach daar voor mij, j
op de schoolbank zitten zag, ik zie hem nog
daar, met zijn schoonen kop de arme jon- j
gen.
Ik ben oud, ik leef nog, en hem heb ik j
zien verdwijnen, die de roem van Vlaanderen f
moest worden.
Wat ik nu nog zeggen kan is Ik groet j
u, Berten Rodenbach, mijn kind ik groet
u omdat gfj zijt het kind van Vlaanderen j
het kind, het schoone kind van zijne kunst, 1
van zijne taal, van zijn volk. Ik buig voor u, i
want gij hebt gedaan wat alle deftige kinde- f
ren doen zij geven hun leven weer aan hen
die het hun hebben geschonken. Dat heeft j
mijn Berten ten opzichte van zijne Taal, van
zijn Land gedaan. Aan hem is het te danken j
dat Vlaanderen geworden is, wat het is.
Berten, jongen, ik wensch u geluk gij hadt
een fermen kop en droegt in u een edel j
oorbeeld, een ideaal.
Gy zijt dood, 't is waar, en toch gij leeft.
Gij staat op Sint Amandsplaats op uw voel- j
stuk van sterken steen. Straks zal ik aan uw j
standbeeld komen en u vragen Berten,mijn
V Standbeeld
't Was twee en half als bij 't losbranden
der kanonnen, 't zwaaien der vaandels en 't
gejuich van duizenden omstaanders het
standbeeld van Rodenbach onthuld werd,
Daar staat de groen-bronzen Rodenbach,
een jonkman in loopende houding, in de
linkerhand een rol papieren, op den wijs
vinger der rechterhand de Blauwvoet met
uitgestrekte vleugels. Een flinke jongen
met open gelaat, edele trekken, ernstige
oogen, en verstandige krullekop rechtop zijn
lijf.
't Is het werk van een anderen Rousselaar-
schen meester, Julius Lagae
Onmiddellijk na de onthulling en de rede
voeringen van Doctor Lauwers, Baron
Ruzette en Ferdinand Rodenbach wierd de
cantate gezongen van Aug. De Boeck, door
900 zangers en de noodige begeleiding. Hoe
prachtig de uitvoering ook was, toch had ze
nog bij gewonnen waren er minstenseenpaar
duizend stemmen geweest.
l)e Stoet
't Was drie en half als de overheerlijke
stoet in beweging kwam. Geen kosten waren
er gespaard. Alle kunst en kennis was er te
werk gesteld. Vijftien groepen en wagens,
wel twee duizend personen, vormden deze
onvergetelijk schoone hulde der bevolking
aan Rodenbach.
lloïo, de tiegende scharen I...
Filippine en heur prachtig gevolg,
De rederijkers met Hansken den zot al
voren,
De weelde van Noord en Zuid,
De verheerlijking van Rodenbach,
De herdenking aan den Boerenkrijg,
De studenten met hun veelkleurige vaan-
i dels
Prachtig
Heerlijk 1
Onvergetelijk
Ja, zeker, met Rodenbach mocht men
Zondag zeggen
Ons behoort het Noordzeestrand,
Ons de Kerels, ons de Klauwaarls,
Leve God en Vlaanderland
Te dier gelegenheid hadden te Munich
groote feestelijkheden plaats.
De hertog Karel-Theodoor in Beieren is
zooals men weet een befaamde oogmeester.
Te Munich heeft hij een bijzonder gasthuis,
waar elk jaar 4000 ooglijders kosteloos ver
zorgd worden.
Het is nu vier weken dat Denemarken
zonder ministerie zit. Het oud ministerie
sukkelde over de militaire kwestie. Het
wilde nieuwe versterkt ogen geven aan
Kopenhagen, langs den zeekant en lande-
waarts. De Kamer wilde maar de helft van
dit voorstel aanveerden forten tegen de
zee geen forten al den anderen kant. Het
ministerie kreeg de nederlaag in de Kamer
en tiok er van onder. De koning riep deze
week graaf Frijs om een ministerie te ma
ken hij heeft voor de eer moeten bedanken;
ik zou geen meerderheid vinden in de
Kamer, zei hij.
De soldaterij wil overal meester en baas
spelen, tot in Belgenland ook.
Over korte dagen had te Rome den ver
jaardag plaats der kroning van Z. H. den
Paus. Om 9 1/2 uur kwam Pius X in de
kapel waar de kardinalen vereenigd waren.
De Mis werd opgedragen door kardinaal
Merry del Val. Onder tiet bestuur van Dom
Perosi werd de Mis vun Pale3trina uitge
Afaren in de plechtigheid aanwezig de
zusters van den 1'aus, het diplomatiek korps
en een honderdtal genoodigden.
Na het eindigen van den dienst schonk
Zijne Heiligheid zijnen zegen aan de aan
wezigen.
De Turksche regeering zoekt moeilijkhe
den met Griekenland. De Turken dreigen
zelfs hunnen afgezant weg te trekken uit
Athenen, hoofdstad van Griekenland zij
maken oorlogstoebereidselen Dat is, causa
Greta, een eiland door Grieken bewoond, en
dat bij name, maar niet met der daad aan
Turkije toebehoort. De Gretenzers, in
woners van Creta zouden willen aan
Griekenland zijn. Daarvoor maakten zij
vroeger opstand. De mogendheden kwamen
er tusschen en gaven, onder hun toezicht,
het zelfbestaan aan Creta. Het waren sol
daten van de vreemde mogendheden, welke
er dienst deden. De vreemde garnizoenen
zijn nu ingetrokken. De Gretenzers hebben
de gelegenheid te baat genomen om met
meer kracht dan ooit hunne vereeniging
met Griekenland te eischen zij hebben de
Grieksche vlag op de openbare gebouwen
geheschen.
De Turksche regeering heeft dit kwalijk
genomen en heeft dreigende brieven aan
Griekenland gezonden, eischende dat Grie
kenland deze beweging zou afkeuren.
Griekenland heeft bevredigend geantwoord,
en de Cretenzers zeiven, op aanraden der
mogendheden, hsbbeu de Grieksche vlag
ingetrokken. De Turken zijn nog niet te
vreden. Men zou waarlijk zeggen dat ze,
ten allen prijze, een voorwendsel willen
te gaan, ten einde alzoo den schijn te
nemen, machtig te zijn. De mogendheden
keuren de houding af van Turkije en het is
te hopen dat daardoor een oorlog zal ver
meden worden.
die bijna een oorlog heeft veroorzaakt
ïüP ïüP s# 2# £fl* S# 5# 5#
Generaal von Einem, minister van oorlog
van Pruisen, heeft zijn ontslag gegeven.
Men zegt dat het was, omdat hij te veel
schuld had.
De vader van Prinses Elisabeth vierde
Maandag den 70" verjaardag zijner geboorte.
Als over drie-vier jaar de eerw. heer
Yserbyt zijn merkweerdig boek uitgaf over
Vogels was 't zeker 't minste van zijn
gedacht er een hoofdstuk te zullen moeten
aan toevoegen over een nieuwe soorte van
vogels, waarvan er een heele verzameling
deze weke bijeen waren te Reims.
't Was Dinsdag de groote dag voor die
groote vogels, gezeid vliegmachienen.
En daar is alle slag van groot volk naar
gaan kijken Voorzitter en Mevr. Fallières,
drie-vier ministersWoensdag was ei-
Prins Albrecht en Prinses Elisabeth men
vertelt dat de duitsche Kroonprins en Ko
ning Edward er deze weke nog zullen zijn,
en misschien volgen er nog andere.
Dinsdag namiddag rond 5 ure was de
wind wat gestild en eerst vloog Bunau-
Varilla eenige meters verre en landde.
Seffens vertrok hij nog eens, maar 't was
een flimpe en na drie minuten lag de vogel
in een korenveld... (Daar en stond zeker
geen vogelschuw op!...)
Paulhan vloog dan 20 meters hoog en
kwam voorbij de plaats waar de ministers
stonden, groette den Voorzitter der Repu
bliek, en vloog dan langs een voortrijdenden
trein.
Korts daarop was 't Blériot die zijn vler
ken openzette en Latham, die ditmaal niet
te laat aan was, vloog 30 kilometers verre
in 30 minuten,dat is van Yper naar Kortrijk
op een half ure. K011 Minister Helleputte
ons zulk een getuig geven om de aansluiting
te krijgen te Kortrijk, de Yperlingeu zouden
liem wel tweemaal inhalen en algauw ver
geten hebben, dat ze nu zoo slecht bediend
zijn als vroeger onder de Vlaanders, buiten
dat ze wat meer mogen betalen.
Gisteren heeft er een van die vogels meer
dan twee uren en half lang gevlogen, juist
2 u. 43 m. 24 s. 4/5. 't Is het hoogste dat er
nog gevlogen werd lot nu toe. Hij lei 131
km. af in dien tijd.
Niet lang geleden wierd er geschreven dat
men bij eenige jaren zou op een paar uren
naar den Congo vliegen, dat is den Zondag
achteineen, al een cigaar smooren aanzet
ten ginder te Stanleystad of te Leopoldstad
een potie koffie drinken, en 's avonds hier
wederom te Yper op staminé Al ia die
voorzegging misschien wat voorbarig, toch
gaat het vliegen uitnemende snel vooruit, en
niemand kan nog voorzien waar dit ein
digen kan.
Wie weet als men bij een aanstaanden
oorlog de schepen niet en vervangt door
vogels van een paar honderd meters lang,
die wel voorzien zyn van kanons en schiet
voorraad of enkel van bommen, die zij uit
werpen op de steden die ze vernietigen
willen. Fortenen versterkingen, 't vliegt al
in de lucht met de millioenen die ze gekost
hebben.
Waar gdan of beter waar vliegen wij
naartoe
Leen op de tweede bladzijde de
bijzonderheden over het droevig
Automobielongeluk te Oostvleteren
2 dooden.
HU
DIT IS
'T NIEUWSBLAD vm TPEB
EN OMMELANDS
Te zien en te hooren. Om van <4i©
L*J
Ke*t infrpHpn van Vorrtpct, wa»-*» /-\r*rv>r»£r#>l
u-i.
VLAMINCK.
*1
Jtu*