DIT IS
SpreeKdraad £2
EN OMMELANDS
wmmr
m
Op Zatertfap 16" November su07,
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars
ieuwe Inschrijvers
BONI) DE WERELD
Duitschland
Vrankrijk
Gemeenteraad
Opening der Kamers
Te Deum
Engela nd
Marokko
Disch en Scholen
Proces Tram-Cardinael-Yper
i
Voordrachten
VAN ALLES WAT
Vliegen als de Vogels
Een aardig Testament
De Daaistatie te Am werp* n
De rechten der vrouwen
De Loting
Voor de IJzerenweg-
werR lieden
De reklaam in Japonië
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Du ilieuvvo itischv:f efj? voor 1908
zullen 'l A ieuwsblad van Ypr
liosteloos ontvang n van uu
lof. nude December 1907.
Woensdag '11 November 1907
raYP
ï'i Z<
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
Zondag ij November, Tooneelfeest in't
Volkshuis. Men speelt het Gestolen Kind»
in 6 tafereelen.
Zondag 24 November viert da Koninklijke
Fanfare heur jaarlijksck Cecilia-feest.
I (Ten 11 1/2 ure misse in Sint Maertens-
kerke.
Ten 5 1/2 ure Concert, en 's avonds ten 7
ure feestmaal in de Iweinszaal.
Zondag 22 December, groot Concert in de
Iweinszaal, met medewerking van verschei
dene befaamde artisten.
Zondag 23 Februari ipo8, tweede groot
Concert.
De opschudding verwekt door de schan
dalen in de hoogere wereld te Berlijn begon
nen, hunne ontknooping hebbende gekregen
voor de rechtbank met de vrijspraak van den
beschuldiger, is nog verre van gestild.
Keizer Willem heeft eraan gehouden dat
lier-gerecht-zijn gang zou 'gaan"" eir Ttrtr
Moltke en Eulenberg zijn er deerlijk van
afgekomen.
Dat proces en was nog niet vergeten als
een ander reeds aan den gang was de
Rijkskanselier werd namelijk beschuldigd
van erge zedenmisdrijven. Maar de beschul
diger is er ditmaal zelf slecht van afgekomen,
en de rechtbank heeft een voorbeeldige
straffe toegepast.
Keizer Willem is Vrijdag op reis gegaan
naar zijn oom, de Koning van Engeland. De
Keizer die wel, gemakkelijk en vele spreekt,
zal ditmaal op reize geen redevoeringen
uitspreken, maar zijn antwoord of zijn aan-
sprake geschreven of gedrukt onder de aan
wezigen uitdeelen. De Keizer alhoewel gene
zen, moet nog heel voorzichtig zijn, om niet
opnieuw door keelpijn aangetast te worden.
In Engeland zijn tegenwoordig benevens
de Engelsche Vorsten, de Keizer en de
Keizerin van Duitschland en de Koning en
de Koningin van Spanje.
Keizer Willem zal bij het wederkeeren een
dag verblijven te Amsterdam en 't nieuws dat
er geen bezoek zou plaats hebben aan Konin
gin Wilhelmina schijnt enkel een kwakkel
te zijn,
't Wierd zelfs reeds verteld dat de oorzaak
waarom de Keizer niet naar Holland kwam,
te vinden was in eene vergadering van Hol-
landsche en Belgische Staatsmannen, die
trachten middel te vinden om een handels
verdrag te sluiten dat voor beide landen zeer
voordeelig zou zijn, en, zeggen de commee-
ren, dat stak den Duitschen Keizer tegen, die
vroeger reeds met Holland in onderhandeling j
was over dergelijk verdrag, maar tot geen f
overeenkomst geraakt is.
jegens den vorst en meteen vereerde hij hem
met de orde van Karei III. De gezant herin
nerde nog aan de goede betrekkingen tus-
schen beide landen uier belangen veelal
dezelfde zijn. Spanje koestert de beste wen-
schen voor het behoud der eenheid van het
jj Noord-Afrikaansche rijk.
1 En de oorlog tusschen Vrankrijk en Spanje
a van den eenen kant en Marokko van den
l anderen kant is nog maar met moeite ten
I einde, als hij zelfs geheel gedaan is.
j Een fransche socialist van het zuiden
i de naam is ons ontvlogen heeft bij de
bespreking der wet op den roof der kerke-
goederen het gepaste woord gevonden
f Heeren ministers, zegde hij, wij zullen
l uwe wet stemmen, niet dat wij tegen de
kerke zijn, neen, we zijn er volstrekt onder-
i schiliig aan, maar nu neemt gij 't goed der
3 kerken en binnen kort zullen wij uw voor
beeld volgen en ook uwe goederen onteige
nen, en we zuilen ons dan beroepen op de
wet zelve die gij ons nu doet stemmen.
Minister Briand en de anderen stonden
op malkaar te zien zonder te weten wat
antwoorden.
We weten wel dat dit gezegde niet en zal
beletten dat de mannen, die enkel voor doel
de Kerk en de katholieken van al hunne
goederen en rechten te berooven, zullen
voort gaan op den ingeslegen weg. Zij zijn
de slaven der logiën en volgen gedwee al de
bevelen die hen worden opgelegd.
De bekendmakingen kosten o fr. 15 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. 1 overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havas, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, Place DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper. van ai die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
De katholieken doen 't anders zij bouwen of
koopen voor groot geld groote en gezonde ge
stichten, zij gerieven die huizen met al wat er
noodia is er te. wonen en school te houden; zij
lokken er onderwijze;s en onderwijzeressen
naar toe, die er moeten kunnen best-an en bij
gevolg trioeten betaald zijn; en dan zeggen zij
aan de arme menseden: zendt ons uwe kinderen
en wij zullen ze ko teloos les en leering geven,
vandaag en morgen, en altijd voort.
Zoo gaven over jaar de volgende katholieke
scholen van Yper kosteloos lager onderwijs aan
de volgende hoeveelheden arme kinderen
H. Maria of Lamotteschool aan 325
St Aloïsiusschool 318
St Michielss'chool - 163
O. L Vrouw van Tuine 123
Verlorenhoekschool 79
St Jozefsschool 50
te gaar 1058
De Gemeenteraad van Yper komt heden
Zaterdag bijeen ten 5 ure, om de volgende
zaken te bespreken
1. Lijst der kinderen die recht hebben op
kosteloos ouderwijs in 1907-08.
2. Keukenschool bij de Lamotken reke
ning 1906-07 en begrooting 19u7-08.
3. Godshuizen aankoop van grond te
Locre.
4. Godshuizenoverbrengen van kre
dieten.
5. StadseigendommenVraag tot toestaan
van eenen uitweg.
6. Stadsgelden Leeniug van fr.850.000.
Ter gelegenheid van do opening der
Wetgevende Kamers werd er Dinsdag
nuchtend in St Maartenskerke eene misse
gelezen om Gods zegen af te smeekeu over
de werken der Kamers.
Een plechtig Te Deum werd Vrijdag 15n
dezer gezongen in St Maartenskerke, ter
gelegenheid der patroonfeeste van zijne
Hoogmogendheid Koning Leopold II.
Burgerlijke en militaire overheden waren
•r uitnemende talrijk vertegenwoordigd.
Alle jars is de inhulding van den nieuwen
Lord-Major of de Heer-Burgemeester van
Londen, met groote plechtigheid gevierd.
Gelijk alle feesten eindigt die inhulding
met een feestmaal en 't is 't gebruik dat de
eerste minister aldaar eene redevoering uit
spreekt. Ook dit jaar werd dat gebruik in
stand gehouden en Sir Gampbell-Banocrwan
sprak onder andere over den Congo.dat groot
afrikaansch gebied dat de belgischc Kamers
bij eenige weken zullen geroepen worden om
over te nemen. De Engelschen laten geen
gelegenheid voorbij gaan om over het bestier
van Congoland te klagen en weten niet wat
gedaan om dat land te kunnen inpalmen. De
minister nu, beknibbelde wel het Congobe
stier, maar was toch nog tamelijk gematigd,
daar, zegde hij, België's Kamers zelve bij
eenige dagen over die zake zullen beraadsla
gen en wij niet en willen tusschen komen
voor den oogenblik in de beslissing door de
Belgen te nemen.
Dat gaat er soms aardig in de vorstelijke
wereld De spaansche gezant overhandigde
eenige dagen geleden zijne geloofsbrieven
aan den Sultan en sprak over zijn vriendschap
Do Chronique van Brussel, overgedrukt door
't Progrês van Yper, verwenscht onze katho
lieke scholen, en beknibbelt den Discü omdat
hij hun schoolgeld betaalt in de plaats der arme
ouders die recht hebben aan kosteloos onder
wijs voor hunne kinders 'tis alzoo, schrijft de
Chroniquedat de katholieke scholen meer en
meer kinders krijgen eD dat het officieel onder
wijs in den grond geboord wordt.
't Is van vandage niet dat wfj weten dat Chro
nique en Progrês niets dan haat en smaad over
hebben voor de katholieke scholen zfj vragen
en verlangen si echts om die scholen temogen
sluiten en do kloosterlingen of de wereldlijke
onderwijzers die ze bestieren, te broodrooven
en uiteen te jagén, gelijk hunne vrijmetselaars-
vrienden nu doen in Frankrijk.
Maar, God dank het meeste deel der Belgen
zijn de vrijheid genegen, en teil zal de kerk ver
volgers nog zoo gauw niet gelukken de vrijheid
van net onderwijs uit de Grondwet te schrab
ben.
't Meeste deel der Belgen en bijzonderlijk der
Yperlii gen brengen eer en hulde aan de gods-
dienstigneid eu de menschlievendheid van dezen
die katholieke scholen hebben willen bouwen
en er ondei wijs willen geven of doen geven aan
al die z:cb komen aanbieden.
Die 't aangingen weten best hoeveel geld er
noodig is om scholen te stichten eu iu stand te
houden.
De liberalen van Yper stichtten over korte
jaren hun Collége de l'Union maar ontzagen
welhaast de geldelijke opofferingen die er voor
noodig waren, en sloten de deur die zij in eene
opgewondenheid geopend hadden. Hoeveel
vroeger zouden zij nog opgekraamd hebben,
hadden zij een deel leerlingen voor nieten
moeten leeren
Welnu de Chronique, het Progrês, eu in 't al
gemeen al de liberaleu zouden den Disch, willen
zien verbod opleggen die scholen ter hulp te
komen, en hei minste schoolgeld te betalen ter
ontlasting van de arme ouders die niets kunnen
geven.
Is dat schoon en redelijk Mosten zfj den gods
dienst hateD, die in de katholieke scholen uit
muntend aangeplicht wordt, om niet alleen van
t hunne te weigeren maar om te willen beletten
dat den Liiscli wat schoolgeld voor de arme
kinderen betale
De Chronique en't Progrês weten geheel wol dat
de 'isch van Yper niet enkel aan de katholieke
sell len schoolgeld betaalt, maar ook aan de stad
voor de arme kinderen die naar de offiiciëele
scholen gaan; zoo ontving de stad over jaar voor
352 arme kinderen die de stadseholen regel
matig bijwoonden 2816 fr. of8 per kind.De Disch
legt de arme ouders geene betaalde school op
voor hunne kinders; hij ziet alleenlijk waar de
ouders die recht hadden op kosteloos onderwijs
j hunne kinders naartoe zonden, en hfj betaalt
.8 li', .per hoofd an da.SP.hi ol die les au leering
f gaf en al den last afdroeg.
Wat valt er daartegen in te brengen (zijn er
1058 arme kinderen in da katholieke scholen en
slechts 352 in de officieels scholen)
bat liegt aan het schoolgeld niet dat de Disch
betaalt zoowel aan de eene als aan de andere
scholen, zonder voordeel voor de ouders dat
liegt aan de godsdienstigheid der ouders de
godsdienstigste kiezers de godsdienstigste scho
len.
Verders Chronique en Progrês zijn wel onwijs
beraden van tegen den Disch van Yperdaarover
uit to vallen Indien zij niet kunnen verdragen
dat de Disch schoolgeld betale voor de arme
ouders dia hunne kinderen naar katholieke
scholen zenden, dat zij de wet doen verandei en.
De Disch van Yper, gelijk de Disch van Brussel
en al de welhebbende Dischen, volgt enkel de
wet van 15 September 1895 die zegt in artikel 3
p. 7. De Bestendige afveerdigirg stelt vast, na
Disch en Gemeenteraad aanhoord te hebben, en
mits beroep bij den Koning, hoeveel schoolgeld
de Disch moet betalen voor de kinderen die
recht hebban op kosteloos onderwijs: dat school
geld nwet verdeeld worden tusschen de officiëele,
de aangenomeue en de aanneembare scholen
volgens elks getal kinderen, die recht hadden
op kosteloos onderwijs en de school regel
matig hijwoonden.
't Is dus geenszins bet katholiek stadsbestuur
van Yper, dat, na de erfenis door M. Gapron
geschonken aan den Disch, den Disch van Yper
verplicht heeft schoolgeld te betalen voor de
arme kinderen; 't is de wet; Chronique en
Progrês moesten dat weten.
En voor hetgeen de aalmoes aangaat van 1000
fr. soep aan de kinderen der kostelooze bewaar
scholen, hadden Chronique en Progrês daarover
ook niet beter gezwegen Mocht de Disch niet
dagelijks een teiloortje soep doen uitdeelen aan
die kleine arme schaapjes van 2 tot 6 jaar oud
Dat is nog eens slechts beknibbeld, ómdat die
soep terecht komt aan kleinen, wier ouders de
stoutigheid hadden eene katholieke bewaar
school voor hunne kindertjes te kiezen. Maar nog
eens de Disch ziet niets anders dan de armoede
in, en aangezien de katholieke bewaarscholen
to Yper, alléén, kosteloos zijn, en dus al de kiu-
dereii die ernaar toe gaan arme ouders toebe-
hooren, zoo moest de Disch alleen daar de
aalmoes van eeu teiloorfje soep doen uitdeelen.
De Chronique zou misschien beter eens uitleg
gen waarom de stad Brussel jaarlijks de vrije
vrijdenkers hoogeschool door rijkemanskinders
bijgewoond, zoo mildelyk ondersteunt.
Woensdag 11. heeft de heer Prokureur des
Konings zijn gedacht gezeid aan onze Recht
bank van eersten Aanleg over 't onteigenings
proces der Nationale Maatschappij der
Buurtspoorwegen tegen Mr Cardinael en
anderen, alsook tegen de stad Yper, die, in
den loop van dat proces, de weerde vroeg van
den uitweg gelegen tusschen Siroux' huizen
ten noordwesten van 't Minneplein en de
Steenen Brug.
Vroeger bepaalde onze Rechtbank de
weerde van den gevraagden grond, zonder
het deel van lederen onteigenden uit te
steken,en belastte drie deskundigen de juiste
ligging van stadsuitweg op te zoeken.
M. Cardinael zei dat die uitweg, ten
grooten deele tijdens het delven van den
vaart Yper-Komen verdween dat zijn koop-
akt zijnen eigendom beschreef als palende
aan den ketsweg van den vaart, dat hij
alleszins bij verjaring eigenaar zou geworden
zijn van den uitweg zoo deze bestond langs
zijn land, en dat de weer/R va" riien uitwee
daar waar hij nog bestond, aan de eigenaars
toekwam voor wier land hij gemaakt wierd.
De heer Prokureur des Konings vindt dat
de juiste ligging van den uitweg bij de
Steenen Brug met geene zekerheid kan vast
gesteld worden, de deskundigen zijn er niet
over t akkoord geraakt na lange en koste
lijke opzoekingen hij oordeelt dat Mr Car
dinael alleszins bij verjaring eigenaar wierd
van het land dat paalt aan den ketsweg van
den vaart Yper-Komen, zoo dat er daar geen
weg is hij peist dat de weerde van den
ketsweg, daar waar hij onteigend wierd,
moet gedeeld worden tusschen de stad, die
er eigenares van was, en de aanpalende
eigenaars voor wie hij gemaakt wierd, en,
wat de kosten aangaat voor 't onteigenings
proces, hij gelooft dat zij moeten afgedregen
worden door de Nationale Maatschappij der
Buurtspoorwegen, omdat dat proces maar
eindigt met de toewijzing aan lederen ont
eigenden van de weerde van zijn goed, en
dat noch M. Cardinael noch de stad hier te
kwader trouwe handelden.
De uitspraak van 't vonnis is gesteld op
18 December 1907.
De studiekring EXCELSIOR 1 gesticht
in den schoot der Gilde van O, L. Vrouw
van Thuyne, richt voor dezen winter eene
reeks in van zes apologetische voordrachten.
Deze zullen gehouden worden door de
j EE. PPSymphoriaan,doctor in de wijsbe-
geerteaan het Hoog-Gesticht van wijsbegeerte
der Hoogeschool van Leuven Evariste,
licenciaat in xie (lodheixi aan de Leuvenechs
j Hoogeschool Martial, baccalaureus in de
Godheid aan de Leuvensche Hoogeschool.
Reeds in verschillige andere steden, name
lijk te Brussel, te Brugge en te Bergen,
hebben die geleerde sprekers met dezelfde
voordrachten den grootsten bijval genoten.
Hier volgt de reeks voordrachten
1°) De Godsdiensten.
20) Het Mirakel.Xeekea van het waarachtig
Geloof.
3') De Prophetie,teeken van het waarachtig
Geloof.
40) De Verrijzenis, bewijs van den Katho
lieken Godsdienst.
5°) De zedelijke invloed van het Katholi-
cismus.
6°) De economische invloed van het Katho-
licismus.
De inschrijvingsprijs voor de heele reeks
der 6 conferentiën is vastgesteld op 3 fr.
Eene inschrijvingslijst is neergelegd ten
huize van M' TYBERGHEIN, Hondstraat, 17.
Na de inschrijving zullen de inschrijvers,
in den loop der aanstaande week hunne
toegangkaart ontvangen, waarop dag en
lokaal der voordrachten zullen aangeduid
zijn.
De inschrijvers ontvangenook een syllabus
of korten inhoud van iedere voordracht.
De eerste voordracht is vastgesteld op
om 8 ure 's avonds.
De tweede en derde worden gegeven in
December 1907.
De vierde en vijfde in Januari 1908.
De zesde in 't begin van Februari 1908.
Een franschman, zekere Farman vloog
op in een hoek van het oefeningsplein te Issy
onder het snorren van een allerbesten
motordan draaide hij tweemaal rond een
hooge vlag die op 500 meters van het ver
trekpunt stond en landde dan op 40 m. van
daar. Na door daverende toejuichingen
begroet en van alle kanten geluk gewenscht
te zijn, steeg Farnam opnieuw in de hoogte,
beschreef een reusachtige S, daalde, steeg
opnieuw, draaide, wendde en kwam alleen
naar beneden omdat het begon duister te
worden.
Wel te bemerken dat er hier geen spraak
is van een luchtschip, maar wel van een
echte vliegmachien, die zonder gas. door
eigen krachtontwikkeling in de lucht drij
ven kan.
Bij eenige jaren zullen de autos gedaan
hebben. Die zich zei ven eerbipdigt zal ten
minste een paar vliegmachienen bezitten,
waarmeê bij, als t hem past, eens naar
Brussel, naar Parijs of naar Londen vliegt,
in afwachting dat men ook al vliegen de
reis onderneemt naar de nieuwe wereld.
Met zulk getuig zullen er toch indi r
menschen omver gereden worden ris met
de autos, waarvan de ongelukken niet meer
te tellen zijn.
Pieren Roublaert kwam te sterven. Was
een der voornaamste boeren u t V: ar,ra-
ambachthij had onder ander 17 pecrdmi.
Bij testament deed hij zelf de toajeeu uog
aan eik zijner drie kinders aan udt '0
de helft, aan de 2e een derde u t aan r| -
derde een negende van zijne peer-.ien. Gt-ou
klaar ziende in de verdeeling n n <i kin
ders twee notarissen ter hulpe, uie ook niet
en vonden hoe de verdeeling je ;t ge ;a 11.
Een boertje van de ge uurs, Fientje
Soetaert, wier geraadpleegd, en zonder
dibben deed Fieri die verdeeling ter voldoe
ning van de drie kinders. Hoe de hij lat
Hij sprong te peerd... op zijnen ezel. reed
naar het hof van zijnen buurman Roublaert
en zei tegen de zeuns Ziet m9t mijnen eze.
erbij zijn er nu achttien... peerden. De
oudste heeft er de helf van, is 9 de tweede
heeft eenderde, is 6 en de jongs,e e n
negende, is 2 peerden datis tezamen 17.
Daar is nu de verdeeling gedaan. Fien
sprong weer te... poerde, en. h rtelijk
bedankt door de drie kinders reed hij weer
naar huis.
De Damstatie is eindelijk op hare nieuwe
plaats garaa-k-t-, De reis h cf- twintig- ag si-
geduurd. Dinsdagmiddag was alles ge,i-,an.
Het verbazend werk is opperbest lukt.
Geen steen is verschoven, geen stukje kalk is
losgeraakt en binnen in de statie bleef Ie gaz
branden zonder zelfs een weinig te dansen.
Want wij moeten er bijvoegen dat de gaz- en
waterleiding de reis meegemaakt hebben,
t Is voldoende geweest de buizen wat te
verlengen om alles in orde te houder Dat
mag men voorzeker een reuzenwerk no.;men.
Nu moet nog een klein bijgebouw verplaatst
worden. Binnen eene maand zal het op zijne
plaats staan. Dan zullen de grondwerkers
van den Staat beginnen en binnen twee of
drie jaar zal de spoorbaan naar Holland 4
lijnen hebben in plaats van 2.
Bij de Kamer is een vertoogschrift inge-
komen, waarin gevraagd wordt dat de
vrouwen voortaan ook getuigen bij de huwe-
lijken zouden mogen zijn, Men weet dat de
Kamer binnen kort het wetsontwerp zal
bespreken, strekkende tot vereenvoudiging
der huwelijksformaliteiten. De kwestie zal
dan waarschijnlijk opgeworpen worden.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft, bij omzendbrief, de gouverneurs van
de verschillende provincies verwittigd dat de
milicieloting, in iedere provincie, op een
enkelen dag moet geschieden. Geene loting
zal mogen plaats hebben voor den 3 fe iruari
aanstaande, noch na den 8n, en zulks om te
voorkomen dat de loting in de verschillende
provincies een te groot deel van de maand
februari zou innemen.
De minister van ijzerenwegen heeft beslo
ten dat voortaan de werklieden van den
spoorweg, die in eene andere gemeente
wonen dan daar waar zij werken, geen
wekelijksch reiskaartje meer zullen moeten
nemen. Zij zullen eenen dienstbrief ontvan
gen die hun kosteloos zal afgeleverd worden.
De minister verleent ook zes dienstkaartjes
per jaar aan de werklieden, voor hunne
vrouw. Men onderzoekt nu of de vrouwen
der ambtenaars en bedienden dezelfde gunst
niet zouden kunnen genieten als de vrouwen
der werklieden.
Niemand kent eu gebruikt beter het
aanbevelend of aanprijzend aitikel dan de
Japoueezen, en dagelijks vindt men inhui.ne
dagbladen reklamen zooals de volgende
Onze koopwaren worden verzonden
met de snelheid van een kanonsbal.
Ons prachtig papier is zoo sterk en
zoo hard als het vel van eenen o if nf.
Onze pakjes zijn ingepakt met de fijne
en kostelijke zorgen welke ee, jong
getrouwde aan zijne jonge en lieve weder
helft voorbehoudt.
