DIT IS
SprGeKlraad 52
EN OMM ELANDS
Op Zaterdag 28" December 1907.
5 centimeo 't biad.
42e laar. Taimerk 3091
Te trekken bi] den Uitgever, Tk 36, in de Boferstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars
'1 Is Kerstdag
De Kloosiers in België
HOND DE WEBBED
Vrankrijk
Bolland
Duitschland
Amerika
Italië
STADSNIEUWS
Concert der Fanfare
Kerstdag
Treinuren
Kerstfeest
^ieuwjaaravond
en f'ertienavond
öavidsfonds
Fxht en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Moresnet
Ee aaak. vois Moitke-Harden
'T NIEUWSBLA
YPER
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER-
strate, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, Place de la Bourse, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper, van al die buiten
Oost& Westvlaanderen wonen.
De Heer Prokureur des Koniags zal op
Nieuwjaardag niet ontvangen.
't Is Kerstdag! Neen, 't en kraakt geen sneè,
't en rijmt, 't en vriest, 't en ijzelt
toch lijden de arme menschen wee
en wordt hun hert verbrijzeld
Ze willen werken, maar't en valt
geen werk; geen loon, geen eten
Wiens hert, van ijs of ijzer, zal 't
nu 't Kerstdag is, vergeten
Geeft milde, geeft, die hebt en houdt
Van God zoo milde gaven
't wordt anders al, uw geld en goud,
naast u in 't graf gegraveu.
Geeft milde, gij die christen zijt
En Kerstdag komt te vieren
Geeft milde, alzoo me in vroeger tijd
gaf milde aan mensch en dieren
En Hy die mensch en dier bemint,
die u, 0 mensch. verheven,
Vergodlijkt heeft, llij zal 't zijn kind,
0 mencch, een^ wedergeven
Guido Gezelle.
De kloosters hebben sedert lang de libe
ralen belet te slapen. Om hunne fortuin te
kennen zouden zij gaan leeren rekenen. Zij
zijn niet sterk inde mathematieken dat
is klaar bewezen geworden. Zij goochelen
wel is waar met de cijfers, zij trekken af en
tellen op, zij maken deelingen en vermenig
vuldigingen dat het geestig is om zien, doch
de proef op de som gemaakt en de heele
bewerking valt in malkaar.
Zij hebben uitgerekend dat de kloosters
van België in het bezit zijn van twee milliard
en twee millioeu franken, geen cent minder 1
Dat is nu meer dan het dubbel van het
beroemd milliard der fransche kloosters
Wij staan geenszins in voor de nauwkeurig
heid dier cijfers, men heeft even gauw twee
milliard als twee millioen gezegdWij
veronderstellen echter eens, voor een oogen
blikje, dat het waar is of nog sterker.
zij houden van véél, wij veronderstellen
nu eens eventjes dat de kloosters drie
milliard rijk zijn. Verbeeldt u nu, dat een
dier schatrijke Amerikanen het in zijn geest
krijgt hier in België te komen verblijven.
Zou dat eene redeuziju dien goeden man vast
te grijpen en zich meester te maken van zijn
rijkdom omdat deze millioenen, millioenen
en millioenen beloopt Die rijke meneer
bevindt zich hier bij ons, in ons vreedzame
landje beter op zijn gemak dan in de woelige
steden van het vooruitstrevend Amerika.
Hij is hier allerbesthij schrijft zulks aan
een vriend van den huize die eene iemand
sinds dien mist, en... zekeren dag steekt een
ander milliardair aan wal om hier stilletjes
van zijn centjes te komen leven. Dat zijn
twee milliard menig deftig kasteelheer zal
wel met een benijdensweerdig oog opkijken
naar de schitterende weelde dier goudkonin
gen, maar toch zal geen enkel dier ont
troonde hoofden er aan denken, het goud
en goed dier vreemdelingen in beslag te
nemen. De Amerikanen zijn nogal grillig
van aard daar vaart me, een mooie dag,
een prachtig yacht de Belgische haven in en
het tierde milliard is aan land. De oude papa
die het eerst aankwam, heeft een paar
dochters,wel van jaren maai,...toute comédie
fimt par un mariage en daar leven nu drie
millardairs bij eikaar
Geen wet ter wereld uitgenomen in
Frankrijk waar de vrijmetselaars baas
spelen en doen wat zij willen geen wet
ter wereld die den persoon verbiedt saam,
in hetzelfde huis, fatsoenlijk en eerbaar te
leven. Niemand verbiedt u uw fortuin aan
dezen of genen persoon te geven, met die
persoon of die personen in eendracht het
zelfde dak te deelen. Eu als er nu tien,
twintig menschen zijn die hetzelfde gedacht
hebben, samen een huis huren en daar van
malkaars werk leven I de een zal zich bezig
houden met den tuiu, een ander vei zorgt de
keuken, de derde vervult de rol vau knecht
de overigen werken met den geest ieder
heelt zijne bezigheid alle bevelen van hem
dien zij als hoofd kozen,worden nauwkeurig
volbracht, meo komt tot welvaart en zonder
bedrog of sluwheid, door werk en geduld
geraakt men tot bloei en weelde.
Er zijn altijd menschen die ontevreden
zijn en een gebuur benijden dien het geluk
meei begunstigt dan hem er zullen immer
rijken te vinden ziju die inter goud op
elkaar willen stapelen,— hebben zij daarom
bet recht, zich meester le maken van wat
een ander door noeste vlijt won en verdien
de mag ik anderen den oorlog verklaren
omdat mijne krachten niet bereikten, wat
zij door eendracht en macht verwezen
lijken Al waren de kloosters nu tien
milliard rijk, dan nog moet men leken tien
dat zij in volle recht zijn. Al bezaten zij nu
tien milliard, dan blijven zij iu hun recht,
in hun volle recht
Of zouden de groote verdedigers van het
Recht zelf wel goed weten wat eigenlijk rtcht
is Of verwisselen zij niet dikwerf recht
met dwang Worden iemands rechten niet
door hen miskend, als dieiemand den naam
van priester draagt Waar staat echter
geschreven dat men zijne hoedanigheid van
burger verliest, als men het kleed van den
priester of de grove pij van den monnik
aantrekt Iedereen mag doen wat recht is
en is vrij in zijn denken de gewetens
vrijheid, zijt gij er niet de groote voorstaan
ders van Of geneert liet u soms, meneeren,
dat onze brave kloosterlingen met een stuk
brood tevreden zijn, terwijl gij bet «menu
des Grands Hotels verkiest iedereen
mag toch eten wat hij wilOf gaat het u
zelf aan t herte ('at gij tijd en grid verkwist
terwijl anderen hunne vrije uren, in gebed
en studie doorbrengen vrijheid echter
voor iedereen, zegt gij I Wat kan het u dan
maken dat zekere personen zich zelf een
strengen levensregel voorschrijven gij vol
brengt uw wil, geeft anderen ook dat recht
Als gij geene Veropeubaring aanue mt, laat
anderen dan vrij eraan te gelooven En als
gij van God noch zijn gebod iets wil weten,
wat raakt het u dan, dat andere de beloften
van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid
doen
Rijk worden door den arbeid zijner han
den is rechtveerdig, maar rijk worden gelijk
zeker heeren die geen cent beza en, leiders
der socialisten worden en thans viilas en
kasteelen bouwen, is niet billijk Geld
hebben en de armen van zijn tafel laten et m,
is geen schande, maar geld stelen, bij wie
het ook zij, ware het in de kloosters, is de
daad van een dief, van een dief
Gij kent zoo goed de fortuin van de
kloosters in België, gij wist ook den rijkdom
der Fransche monniken te schatten. Allo
rekenbazen, waar zijn nu die millarden I
Maakt de proef eens op de som. Waar zitten
nu die milliaiden? Waar zijn de miliiarden
naar toe, dier verbannen kloosterlingen
Ja, waar zijn die nu henen, berekent dat
eons, dat zal veel belangrijker wezen
We verwachten dat van de rekenbazen
onzer Ypersche liberalen, die in een haai en
een draai het getal kenden en opgaven der
kiaders die hier ter schooi niet en gaan
Miel Jaar.
Bij dit blad behoort een bijvoegsel met
eene kerstlegende en aankondigingen, als
mede een kerstlied.
De wet op de kerkegoederen is in de
franscne kamer gestemd.Het was te voorzien
en niemand heeft durven twijfelen dat het
zooverre zou komen.
De vrijmetselarij gebiedt in Vrankrijk en
de ministers en kamerheeren gehoorzamen.
De katholieken hebben tijdens de bespre
king nochtans heerlijke redevoeringen
uitgesproken zij hebben de doening der
slaven van de vrijmetselarij in den klaren
gesteld, maar het plan was te voren beraamd
en de bespreking was zelfs nutteloos de
geuzen kennen geene toegevingen.
Jammer is in heel die zake de handelwijze
van den afgevaardigde van llaezebrouck.Ook
wordtze door een grooten franschen schrijver
Veuillot op vinnige wijze geschandvlekt.
De wet over de scheiding van de Kerk en
Staat heeft soms gevolgen, die degenen, die
ze gestemd hebben, zeker niet voorzien
hebben, .ben priester uit het departement
Savoie had onlangs in een sermoen de
politiek,die tegen de Kerk en den godsdienst
gevoerd wordt, nog al vinnig afgekeurd,
i usschen de aanwezigen, moet zich een
délégué.ot tienstuiversgast bevonden hebben
want eenige. uren later werd tegen den
priester eene klacht ingediend, omdat hij de
bestaande wetten had durven aanranden.
De correctioneele rechtbank veroordeelde
I heen tot eene boete van 100 fr. Maar de zaak
kwam in beroep, en nn heeft het Beroepshof
van Chambery den priester vrijgesproken,
zeggende dat de scheidingswet de bepalingen
van het Strafwetboek, die de beknibbeling
der wetten door de priesters beteugelt, in
feite afgeschaft zijn. De goede zin geeft aan
de rechters van Chambery gelijk vermits de
wet den godsdienst niet meer erkent, vraagt
men zich af waarom de priesters het recht
niet zouden hebben dat elke Franschman
in princiep ten minsten bezit de daden der
overheden af te keuren.
De Hollandsche kamer heeft de begrooting
van oorlog verworpen. Zal de minister van
oorlog zijn ontslag geven of zal heel het
ministerie er van door trekken Dat wordt
verwacht.
Het Algemeen Handelsblad schrijft: van
de verschillende oplossingen der moeilijk
heden, door de stemming van zaterdag in
het leven geroepen, is het optreden van een
Kabinet van \aken,\n afwachting der gewone
verkiezingen van juni 1909, niet de meest
waarschijnlijke. Hel meest voor de hand
ligt de komst van een ministerie Heemskerk
Jzn., eene wellicht wat gematigder voort
zetting van net ministerie Kuyper, gevolgd
door eene ontbinding der Tweede Kamer,
waardoor Dr Kuyper, zelf de gelegenheid
erlangt als leider der rechterzijde in de
Kamer op te treden.
Tenzij.... het tegenwoordige Kabinet zich
krachtig genoeg gevoelt zijner zijds eene
Kamerontbinding uit te lokken en de
Koningin zulk een beroep op de kiezers
geraden acht.
Volgens een bericht uit Brussel aan het
Berliner Tageblatt, hebben België en
Duitschland eene regeling getroffen ten aan
zien van het onzijdige gebied van Moresnet,
dat sedert lang door een Pruisisch en een
Belgisch commissaris bestuurd werd. Mores
net is aan Duitschland toegewezen, terwijl
Belgie een stuk grondgebied in de buurt van
Allenberg als schadeloosstelling krijgt.
Mevr. von Elbe heeft maandag morgend
gezegd dat al wat tegen von Moitke verklaard
werd, valsch was en dat hare vorige getuige
nis, het gevolg was van den hysterischen
toestand waarin zij verkeerde. Al de verkla
ringen ten voordeele van von Moitke en von
Euienberg, bevestigen dat zij nooit deelna
men aan eenige daad tegen de natuur.
Er blijft niet over dan de beschuldigingen
van Harden de rechtbank zou zijne goede
trouw kunnen aannemen en hem slechts voor
onvoldoende controol zijner beweringen
lot eene boete kunnen veroordeelen.
Bij het hernemen van het openbaar ver
hoor, werden verscheidene getuigen gehoord
die elkander tegenspreken.
Eene belangiijke getuigenis was deze van
Dr Cords, die de geneesheer was van mevr.
von Elbe, tijdens haar huwelijk met von
Moitke. Hij geioott niet dat mevr. von Elbe
hysterisch is en verklaart dat zij maar zenuw
achtig geworden is, na haar huwelijk met
von Moitke.
De rechtbank heeft besloten professor
Schwenningen te hooren, oud geneesheer
van den prins van Bismarck en zijne vrouw,
De vloot der Amerikaanders, die op weg
naar den Grooten of Stillen Oceaan zal door
kapitein Green door de Straat van Magellaan
geioodst worden. Die straat is een uiterst
verraderlijk vaarwater en 't is nog al natuur
lijk dat de Amerikanen juist niet en wachten
tot dat ze met Japonie in oorlog zijn om die
gevaarlijke plaatse door te varen, die door de
Japoneezen zeker nog gevaarlijker zou
gemaakt worden.Green heelt reeds 17 keeren
schepen al dien weg geleid en er goed door-
gerocht. Het laatste nieuws aangaande die
vloot, het is dat een deel ervan gestadig bij
de Filippijnen zal blijven. Dat wil reeds aan
de Japoneezen zeggen zwicht u van niet te
dicht te komen
Na eene afwezigheid van meer dan een
jaar is de koningin-moede". Vtargareta in haar
land teruggekeerd en cjE- ipïe ontvangen
door den koning, de kc' vergezeld van
een talrijken stoet burgerlijke en militaire
overheden.
Opmerkelijk is 't dat bij deze ontvangst de
nieuwe burgemeester svan Rome... afwezig
was.
Opentlijk wordt verzekerd en zelfs in
gazetten geschreven dat de koningin moeder
te voren aan den koning zou te kennen
gegeven hebben dat zij door den jood Nathan
niet wilde verwelkomd worden... Dat ze dit
affront niet wilde aangedaan worden ofwel
dat ze Rome niet zou binnengaan en onmid
dellijk weder op reize gaan.
Het Concert van Zondag laatst zal in gul
den letters mogen geboekt worden in de
jaarboeken onzer Koninklijke Fanfare.
Al de voorname familiën van stad en het
omliggende hadden plaats genomen in de
ruime feestzaal, die rond 7 ure en half een
echt betooverend uitzicht opleverde.
De plechtigheid werd voorgezeten door
den heer Senator Baron de Vinck, Voorzitter
der Maatschappij. Op de eerste plaatsen
waren nog de heer Struye, eere-Voorzitter,
M. Colaert, Burgemeester, M. Biebuyck,
Voorzitter ter rechtbank, M. Fraeijs, Voor
zitter van den katholieken Bond en Gemeen
teraadsheer, M. I weins d'Eeckhoutte, Onder
voorzitter der Fanfare, Gemeenteraadsheer,
de heeren der Commissie, enz. enz.
Gekende liefhebbers voor zang en muziek,
in zeer groot getal, benevens eere en wer
kende leden en hunne familie, kortom eene
dicht volzette zaal.
De fanfare, onder het beleid van haren
Bestierder, M. Verstraete, speelde drie num
mers van t programma. De uitvoering was
onberispelijk en getuigt van de ieverige
studie der muzikanten evenals van de
kunde en het beleid van den Bestierder.
De jonge Luciaan Verhaegen, die de leer
gangen volgt der brusselsche Muziekschool
heeft nog eens getoond dat hij waarlijk veel
belooft voor de toekomst. Zijn fantaisie
apposionnate van Vieuxtemps, eene keurige
bladzijde van aen beroemden Vervierschen
Meester en Gouwd's Faust werden hertelijk
toegejuicht, en de kleine zuster van den
violeuist, die veel aanleg heeft voor de piano,
kreeg haar deel van het handgeklap.
Madame PMak, kunstzangeres, ia prijs
der Brusselsche Muziekschool bezit eene
prachtige stem, en wie haar Zondag laatst
heeft gehoord en toegejuicht, zal niet ver
wonderd zijn dat ze op Liefdadigheidsfeesten
evenals in den Kursaal te Oostende en te
Blankenberghe overal grooten bijval geniet.
1 wee- drie maal teruggeroepen, was zij met
altijd evenveel dienstveerdigheid bereid aan
de verlangens der begeesterde toehoorders
te voldoen.
De groote bijval van heel de feeste was
nogthans het optreden van den jongen kun
stenaar heer André De Vaere, de pianist die
op weinig tijds reeds eene beroemdheid is
geworden. Zijne faam was hem hier in Yper
voorgegaan en eikendeen was verlangend
eens kennis te maken met dezen die door
een anderen vlaamschen meester zoo wel en
te recht als een nieuwen Rubinstein werd
betiteld. Onmogelijk is het de geestdrift te
beschrijven die telkens, na elk stuk, onder
ae toehoorders losbrak.
We zijn gemkkig aan M. Vanhoutte,
onzen bedienstigen en kundigen begeleider,
insgelijks onze beste gelukwenschen aan te
bieden en de heeren der Commissie van de
Fanfare te bedanken voor den uiterst genoeg
lijken avond dien zij ons bezorgd hebben.
Doe wel en zie niet om, is de oude vlaam
sche uze... en t is ook de hunne zonder
zich te bekommeren om beknibbelingen of
geschiijf werken zij onverpoosd om ons
katholiek muziek te doen vooruitgaan om
alzoo meê te werken tot den bloei der katho
lieke partij en den kunstroem onzer stad.
t öchijnt dat er spraak is dat de jonge
Virtuoos André Devaere nog eens naar Yper
zou komen om een ganschen feestavond te
geven op de piano. Dat nieuws zal ongetwij
feld bij de talrijke muziekliefhebbers onzer
stad ten hoogste welkom zijn.
Dit jaar werd de Kerstfeeste met buiten
gewone plechtigheid gevierd door onze
cbistene bevolking.
Overgroot was de toeloop van volk in de
Nachtmisse bij de eerw. Paters Discalsen.
Niet min talrijk waren de geloovigen in de
verschillige kerken voor de vroegmisse ten
5 ure, en geheel den dag was er vele volk
die de kerken bezocht, om Dezen
aanbidden, die over bijna 2000 jaar
gewoiden was tot onze verlossing.
Op straat ook was er veel bewegi
't en duurde niet lang, want de
koude deed de menschen rap gaan
bij de stove te zijn.
Weinig sterren op gang, en dan
bijzonders. Dat gebruik schijnt
vervallen dan toe te nemen.
te gaan
mensch
ng, maar
bijtende
om gauw
nog niets
eerder te
De Yperlingen die er op gerekend hadden
met Nieuwjaar verbetering te krijgen in de
uren der ijzerwegen om gaan en keeren geen
ure lang meer te moeten staan schilderen in
Kortrijk, mogen nog eens wachten tot...
later. De nieuwe reisgids is gelijk de voor
gaande en hij geldt tot 3o april 1908. Dus
nog vier maanden geduld en we zullen dan
zien.
Morgen Zondag avond is er Kerstfeest in
het Volkshuis Een prachtig koor S'« Ce
cilia en eene voordracht, zonder dan nog
het voornaamste deel te vergeten, namelijk
den kerstboom voor de kleinen.
We herinneren dat er ter gelegenheid van
Nieuwjaar Dinsdag avond ten 8 1/2 ure
Concert is in den katholieken kring. De
symphonie Onder Ons verleent heur mede
werking en ten 10 en half nieuwjaarwen-
schen.
Dertienavond (Maandag) ten 7 ure feest
maal als gewoonte.
Maandag laatst woonden wij met vreugde
en voldoening het eerste winterfeest bij van
de Ypersche afdeeling van het Davidsfonds.
Wij verlangden er zooveel te meer naar,
daar er verledene winter door ziekten en
sterfgevallen in t collegie, geene feesten kon
den gehouden worden.
Het feest van Maandag bestond
i° in de uitgalming van het vroom en
vaderlandsch gedicht van Ledeganck Aan
Gent i) dat in eene vlaamsche vaderlandsge
zinde maatschappij, gelijk het Davidsfonds,
altijd aangenaam is, en nu bijzonderlijk te
pas kwam, daar de uitgenoodigde voor
drachtgever een Gentenaar was. M. K. Bos-
tyn. vrije onderwijzer van St-Miehielsschool,
heeft Ledeganck's aanspraak aan Gent
klaar en kunstvol weergegeven, en met ieders
instemming gezeid, hoe beminnelijk en be
mind ons oude Gent zou zijn, beantwoordde
het aan 's dichters oproep
Blijf steeds uw vlaamschen oorsprong waardl
Blijf vlaamsch van hart en vlaamsch van
[aard I
Blijf vlaamsch in uwe spraak en vlaamsch in
[uwe zeden
ae in eene meeslepende concertvals voor
viool en piano, onberispelijk gespeeld door
onzen jongen veelbelovenden violonist M.
L. Verhaeghe en onzen bedienstigen en
verdienstelijken klavierspeler M. G. Desra-
mault
3e in een verrukkend lied over Kerstnacht,
krachtig en kunstig gezongen door den heer
Bostyn, begeleid door bovenaangeduide
viool en klavierspelers.
4e in eene l'rogram-voordracht van den
heer Doctor R. Speleers, oogarts te Gent.
De Vlaamsche Beweging, zei de achtbare
voordrachtlezer, betracht de verheffing en
de veredeling van het vlaamsch volk. Ons
volk mag niet verdeeld blijven in vlaamsch
en franschsprekenden, de hoogere standen
moeten de leegere opleiden tot hoogere
beschaving door de gemeenschappelijke, van
God gegevene vlaamsche taal het fransch
zij de mooiste en bestgekende vreemde taal,
het vlaamsch de aloude aanbedene moeder
taal.
Een volk is als een lichaam waar alles
door malkaar speelt en leeft, wee aan 't li
chaam, waarvan een merkelijk deel door het
voedende bloed niet gespezen wordt het
geheele wordt door het uitgemergeld verrot
tend deel tot ziekte en dood verwezen.
Eendracht geve macht en vooruitgang.
Spreker,zanger en muziekanten behaagden
eenieder en wierden rechtzinnig toegejuicht.
Wanneer het ae feest