G
Sprei»
Op Zaterdag 15 ei 1909
5 centiemen 't blad
440 iar
Taimerk SI 56
Te Irekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank ?s pars
üa
EMIMId 11 If Lit SlllJ) ü-öi£
)e Jubelfeesten der
aihoi 1 k i: ooseschool
Hond de fiazern
Minister Eenkin
VAN ALLES WAT
In de Earners
Prins Albert
België's bevolking
jaa? oud
HOND DE WE&ELD
Vrankrijk
Johanna dV.rc
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamse}"; en, bovenal,
God getrouwe ik vsen zal
R00TE
op
Maandag
31 Mei
EM1EL H U LLEBROECK
Mevrouw Hullebroeck
q m> is>
J? Üfe Tii
De overheden
Mr en Mw HulleLrosck
f ff,
f, f, f f
f, f»f* ff* if if if' %if
if if, if
De tentoonstelling Ifeunier
De Vlamingen
&'iffif f f f f
n
mmm
D IT t S
EN OMMELANDS
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
rs Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten ofr. i5 de reke binnen t blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havap, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't Niruw'VMLAlS VAN Yper, van al d*e buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
MfltatygaflMI '"tl
om
8 ure 's avonds
in de Volkshuis\aal
GEGEVEN
door den welgekenden vlaaasschen volkszanger
Hullebroeck is de vlaamsche Botrel.
Hullebroecktoonkundige en volkszanger,
is de bestuurder van het hoogberoemd
Gentsen A CAPELLA koor.
zal haar man vergezellen om hem te bege
leiden op 't klavier.
Yperlingen,
Laat die gunstige gelegenheid niet voorbij
gaan. Gij zult nader kennis maken met het
vlaamsche lied. gij zult her hooren en be
grijpen, gij zult het hoogschatten en waar-
deeren, gij zult het leeren nazingen in huis
en kring.
Onder alle vlaamsche moderne liederen
munten uit
de wiegeliederen
de liefdeliederen
dc luimige liederen
de vaderlandsche liederen
VAN DEN VLAAMSCHEN BARD
Duitschland,moest die aanranding gebeu
ren, zou al over België komen.
Welke is de reden, waarvoor die praters
Duitschland alzoo voor dom en uitzinnig
verklaren
Duitschland, a's het Vrankrijk wil aan
vallen, heeft plaatse, langs d'eigene grens,
van aan Thionville tot aan Mulhausen. En
lieden die 't fijne willen weten, te zeg
gen dat Duitschland naar Vrankrijk zoui
trekken den grooten weg omme, aizoo van!
Thiels naar Marialoope, al over Eeghem
Zoo dan, volgens onze militaristen 't gaat
oorloge worden, oh ja, daar valt niet aan te
twijfelen.
Zoo dan, volgens onze militaristen, de
Duitschers gaan in Vrankrijk vallen, al
over België.
Zoo dau, volgens ODze militaristen, het
belgische leger moet de Duitschers kunnen
tegen houden.
Zoo dan, volgens onze militaristen, kun
nen wij de Duitschers niet tegen houden,
't is gedaan met België.
Daar zie
Alzoo zulle, en anders niet
Waarheid is, dat de zaken er nu beter
uit zien, tusschen Vrankrijk en Duitschland,
als in de laatste jaren.
Waarheid is ^at, kwame er oorlog tus
schen de twee, Duitschland nooit den ver
ren weg omme zou nemen, over Beigiën, om
bovendien hier te ontmoeten het belgisch
leger en de forten van de Maas.
Waarheid is dat oriz; militaristen, met al_
hun cnawsswr gepraat, DuitacMand uitgeven
5
De plechtighe-
jubelfeesten der K
Leuven begonnen
weder begunstigd
prachtig geweest.
■•r,armee Zondag de
••cheke Hoogeschool van
en die door een heerlijk
werden, zijn waarlijk
De burgerij der stad
Leuven, zonder onderscheid van denkwijze,
heeft er zich uit ter harte bij aangesloten, en
zelfs het liberaal, gemeentebestuur beeft
-fficieel aan de feestviering deel genomen.
Dit is wel een befvijs van de groote achting,
welke de katholieke Universiteit verworven
heeft, eene erkenning van hare groote ver
diensten, een hu deblijk, die zoowel de
Hoogeschool als de burgerlijke overheden
tot eere strekt.
De bevlagging en versiering in de straten
was bijaa algemeen Overal prijkten de na
tionale en Leuvénsche vlaggen, wimpels,
opschriften en gelegenheidsdichten. De stad
was in vollen feesttooi en het onthaal, dat de
duizenden vreemdelingen voor de plechtig
heden opgekomen, te beurt viel, was oprecht
hartelijk. Van Zaterdag reeds hadden de
treins ontelbare reizigers naar de oude uni-
versiteitstad aangebracht. Zondag morgend
g'ng de toeloop alle gedacht te boven uit
alle kanten van Begië kwamen de oud-
1 oogstudenten in dichte drommen toege
stroomd.
mogendheid
die ons
Yperlingenop uwen post
Maandag 3i Mei, Tweede Sinxendag, om
8 ure 'savonds, in de Volkshuiszaal, om de
wille van het Vlaamsche Lied, ter eere van
Het feestprogramma zal kosteloos uitge
deeld worden.
De liedertekst zal te koop zijn op den feest
avond aan genadigen prijs.
MUZIEKLIEFHEBBERS
Hullebroeck heeft reeds zeven reeksen van
elk zes liederen laten verschijnen. Die reek
sen zijn te krijgen in den handel aan 2 fr. 5o
per reeks. Op den Liederavond zult gij ze. u
kunnen verschaffen aan 1 fr. 5o per reeks.
Naar den LiederavondAüe man ep post
Prijken der plaatsen
I Persoonlijke kaarten
Voorbehoudene plasts. 2 fr.
ie plaats, 1 fr. 28 plaats, 0 fr. 5o,
II Maatschappijkaarteu, volgens over
eenkomst.
III Familickaa-ten
Voorbehoudene plaats, 5 fr.
i» plaats, 3 fr. 2= plaats, 1 fr. 5p.
Men leest in de Gazette van Thielt
't Is nu al soldaat wat de klokke slaat,#
en er worden zonderlinge raisoanementeD
gehouden.
Een eerste raar r aisonnemeut is, dat het
belgisch leger nu 'nen keer niets weerd en
tot uiets in staat is
Onze sabelmanneD, zij toch die alzoo
spreken, ze denken aliens nLt dat precies
zij bet leger atge nld en gemaakt hebben
dus, als het belgisch leger met deugt, Jat
het voor het ruim deel hunne schuld is.
De tweede wonderbare redenering, 't is
«dat zij die zich vrijwillig en uit goeste
u aanbieden om soldaat te worden, geene
goê soldaten kunueu zijn
Dat is ook iets wat 'ne gewone mensch,
met een gewoon verstand, moeilijk
verstaan, k Doe iets geerne'k en
niet'k Doe iets nood eerste klasse
Nu, wat wil men zeggen, er zijn veel rare
dingen in de wereid, en
ook.
De derde redeneering is eventwel de
onverstaanbaarste van al. 't Is de deze,
dat Beigiën, haastig en zeere, zijn leger
moet vermeerderen, om de Duitschers
tegen te houden, die, oh ja, vast en zeker,
langs on3 land in Vrankrijk gaan vallen
Deze redeneering wordt door sommige
menschen voor daar of daar serieus opge
nomen. Wat ons betreft, wij denken dat de
plaats der lieden die zoo'n praat uitgaan
eenvoudig iu een zothuis is.
Duitschland zou Vrankrijk aanvallen.
Wie zegt er dat
kan
kant
duitsche legers
een leger moet
millioen of nog veel
Beigiën
ais eene vijandige
begeert en'beloert.
Waarheid is dat, om de
tegen te houden,
hebben van een half
meer
En door het onderhonden van zoo'n leger
t is gelijk M. Beernaert zei: gedaan met
België's voorspoed.
Wij doen nu enkel drij vraagjes maar.
Eerste vraagje Hoe is h t precies nu al
van oorlog, terwijl er, in vioegere jaren,
geen sprake van wa te minsten, van oor
loge. met betrek op Belgie
Tvveeae vraagje: Waar moet Duitsch
land dan naar wachten, als het Belgie wil
veroveren
Derde vraagje E11 als Belgie door
Duitschland bedreigd isals Belgie het
tegen Duitschland moet kunnen volhouden,
waar moet Belgie dan naarloe?...
Geheel dat opgekomen legerspel, 't is
militaire blagaai en fraucmaQonsche opsto-
kerij 't is liberaal spel. om de katholieke
regeering stokken tusschen de beenen te
gooien en tot val te brengen.
Dat is't, dat, en anders niet.
Kalho'ieken, zwicht u Steekt uw hoofd
toch niet zienlinge in dat francma$onsclie
strop.
En gij, liberalen, als ge n#i toch zoo
zeker zijl van te naaste jare te winnen,
ehwel, hebt gij nog eenige maanden geduld,
en teen, als ge meester zijt sabelmant, en
kazeernt en soldaat zooveel ge wilt
Dommigheden werden verteld causa het
leger.
Ezelarijen worden uiteengedaan bij de
voere.
Strikken worden gespannen, schalk en
listig.
Nu zoo, dat militair spel, langs zijnen
overdreven en zotten kant genomen, dat is
voor de katholieken een gevaar, voor de
liberalen eene hope.
Over eenige dagen is M. Renkin, minister
van Koloniën, vergezeld van zijne vrouw,
naar Congo vertrokken, en zal er deze week
aanlanden.
Ten 9 ure 5c met den trein uit Brussel,
i wamat de oHe ywwbsden te Leuven
aan de ministers Schollaert, Descamps, De
Lantsheere, Helleputte, Hubert en Liebaert,
vergezeld van verscheidene hooge ambte
naars der ministerieën. Zij werden in de
statie ontvangen door MM. Collins, burge
meester, Claes en Vanderkelen, schepenen
generaal Diezei, kolonel Hanoteau, enz.
Binnen de statie werd de krijgseer bewezen
door een bataljon van het ioe linieregiment
onder het bevel van commandant Janssens.
Toen de overheden de statie verlieten,
werden zij door de ontelbare menigte op
geestdriftig gejuich onthaald. Aan de blijde
vivat's der studenten, en vooral der oud
studenten scheen er geen einde te zuilen
komen.
Begeleid door een detachement kanoniers,
begaven de overheden zich in landaus naar
het stadhuis, waar de burgemeester, namens
de stad Leuven, de genoodigden verwel
komde. Van daar trok de stoet naar de
Hallen,waar ten 10 ure de eigentlijke hooge-
schoolfeesten begonnen. De uitgenoodigden
en de vreemde afgeveerdigden werden er
door het akademisch korps ontvangen.
Ten 11 ure had de inhuldiging plaats van
het nieuw gesticht d'Arenberg, in de Naam-
schestraat. Buiten de burgerlijke overheden
waren daar nog aanwezig Z Em. kardinaal
Mercier, aartsbisschop van Mechelen Mgr
Hebbelynck, rector magnificus, en Mgr
Coenraets, vice-rector der leuvensche hooge
school Mgr Bourne, aartsbisschop van
Westminster Mgr Casardelli, bisschop van
Sa ford, afgeveerdigd door de hoogeschoien
vin Londen en Manchester Mgr Gabriels,
bisschop van Ogden'ourg Mgr Chisholm,
bisschop van Aberdeen, afgeveerdigd door
de hoogeschool dier stad Mgr Baudrillard,
Mgr Breton, .Mgr Legendre, Mgr Marégrin,
rectors der katholieke Gestichten van Hooger
Onderwijs van Parijs. Toulouse, Angers en
Rijsel Mgr Keesen, MM. de Beauffort,
Orban de Xivry en Roberti, senateurs MM.
De Becker-Remi, Delporte, Mabille en
l'ollet, enz. enz.
Ten 2 ure werd het standbeeld ingehuldigd
van Justus-Lipsius en daarna had een vlag-
genfeest plaats waaraan 200 muzieken en
wel zes honderd maatschappijen met hunne
vlaggen deelnamen. De Katholieke Wacht
van Yper was er ook vertegenwoordigd en
heur vaandel prijkte in den stoet.
Maandag ten io ure werd in St-Pieters-
kerke een plechtig Te Deum gezongen. De
ruime kerke kon onmogelijk de 'talrijke
menigte bevatten. Daarna werd in het Paus-
Kollegie eene plechtige zitting gehouden.
Onder de feestelijkheden behoorde nog
eene uitvoering van Tineis beroemd werk
Katharina die eene ongehoorde geest
drift verwekte.
Het slot van den vlaggestoet bestond uit de
Vlaamsche studentengilden.
De Vlaamsche fanfare, vóór de overheden
aangekomen zijnde,heft den Vlaamschen Leeuw
aan en de overheden, Zijne Eminentie vooral,
juichen toe.
Er wordt met d en kardinaalshoed, evenals
met ministerssteken gewuifd, 't is geestdrift
Er ligt iets plechtigs, iets beklemmends in de
lucht.
De oud-Hoogstudenten houden stand. Hun
talrijke statige groep, veteranen, mannen in
galagewaad, groet eerbiedig, de Vlaamsche
Leeuw wordt gezongenen uit heel de omgeving,
uit alfe vensters, wordt de beteekenis van dit
optreden door uitbundig gejuich en gejubel
ondertt ekeiid.
Nog wuift men met hoed en zakdoek van het
verhoog, als de machtige gelederen der Vlaam
sche studenlengllden, honderden en nogmaals
honderden aan komen rukken en voorbij Zijne
Enoinéncie en de overheden, trekken onder
donderende galmen van een gelegenheidslied
WIJ EISGHEN EENE VLAAMSCHE HOOGE
SCHOOL
Onder aanleiding van hunne voorgangers.de
Oud-Studenten, hebben zij, volkomen waardig,
maar met de grootst mogelijke krachtdadig
heid, op dit éénig-plechtig oogenblik.de hoogste
verzuchting van gansch het Vlaamsch Volk
lucht gegeven. Aan niemand is het gewicht, de
ernst van deze betooging ontgaan.
Eenieder was er van overtuigd dat dit het
moest boteekenisvolleoogeublik der jubelfeesten
zijn en blijven zou.
Uil sommige voorvallen en vertrouwelijke
meedeelingeu kunnen wij verzekeren dat dit
een overweldigenden indruk te weeg heeft ge
bracht.
Drie duizend maatschappijen hadden zichook
door -"-are vlaggen, bannieren, vaandels,cartels
en andere ken te ekens doen vertegenwoordigen.
De stoet leverde een nooit geziene aanblik op
De geestdrift was onbeschrjjvelijk, temeer om
dat de menigte gedurende de hooger beschreven
feestelijkheden nog voortdurend was aange
groeid.
ooi
als
nd
.Tlj-
4° a) Dat aan de katholieke hooe
onmiddellijk de twee Belgische t;
officieele talen der hoogeschool zouden
worden.
b) Dat het voorlaan ieder student zou
staan in de Nederlandsche taal zijne examen af
te leggen.
Minister Delbeke heeft in de Kamer ge
antwoord op de bemerkingen gemaakt door
onzen achtbaren heer Volksvertegenwoor
diger Van Merris.
Eerst heeft hij zich verklaard als voor
staander van boomen langs de wegen, die
s zomers nuttig zijn voor de schaduwe, ia
den herfst voor het sierlijk uitzicht, wanneer
de gulden bladeren nog de takken versieren
en 's winters geven ze nog een eerlijk zicht
aan onze straten en wegen.
Dan de opmerkingen aanrakende van M.
van Merris, zegt hij dat de voorhistorische
steenen der kalsijde naar PoperiDghe zullen
vervangen worden en door eene geschiktere
kalsijde bruikbaar gemaakt worden.
De Maloulaan, 't is beslist, zal ook in kal
sijde gelegd worden, raaar de heer Minister
zegt niet wanneer.
heeft een telegram gezonden uit Congoiand
latende weten dat alles om ter best gaat op
de rei 19 ^.oc-i l. 11
lang,zeer lang duurde en overal metde grootsteI viaamseh'verwelkomd geweest en hij heeft
geestdrift begroet werd. f hun ook ia 't vlaamsch geantwoord.
Na den stoet had er in den Monico
eene belangrijke vergadering plaats.
Adv. Dosfel neemt onder geestdriftige toe
juichingen het woord in dichterlijke taal
bespreekt hij den toestand van Vlaamsch
België sinds y5 jaren op Vlaamsch gebied.
Die toestand is waarlijk eene zwarte bladzijde
in het gouden dagboek der katholieke re
geering.Menschen zonder onderwijs in eigen
taal, dat zijn de zigeuners der beschaving,
onze Belgische üoog-:scholen zijn niets voor
ons volk. Slechts drie zelfstandige volkeren
hebben geen onderwijs in eigen taal de
Polen, de Rumanen, de Vlamingen.
Hij weerlegt de beweringen die voorkomen
in den brief van Mgr Mercier, aangaande de
taal van 't Hooger onderwijs, dit Hooger
onderwijs moet ons geven mannen die het
volk omhoog heffen naar het licht. Hoe wilt
ge, roept spreker uit, dat menschen die zich
nog een vaderland moeten veroveren, de
wereld zouden veroveren.
De redenaar betuigt dat eene Vlaamsche
Hoogeschool niet noodig is wat we willen
is verdubbeling der leergangen aan de Leu
vensche Hoogeschool. In een geestdriftig
slotwoord zegt hij, dat we niettegenstaande
alles nog op Mgr Merrier mogen rekenen tot
het bekomen van Hooger onderwijs door de
moedertaal. Alma Mater, roept hij uit, geef
ons onderwijs door eigen taal, wordt de
levensbarende moeder van Vlaanderen en
spreek mijn moedertaal.
De volgends besluiten werden aangenomen -
1° a) Dat de commissie voor de vervlaam-
sching der hoogeschool van Gent krachtig zou
gesteund worden door alle katholieke Vlamin
gen.
b) Dat het ontwerp dezer commissie spoedig
in de Kamer worde neergelegd en tot wet
gemaakt.
2° a) Dat de katholieke hoogeschool van Leu
ven,voor toekomend schooljaar reeds (dus tegen
Oclober), verscheidene Vlaamsche leergangen
zou inrichten in de bijzondere scholen voor het
opleiden van ingenieurs, voor mijnbouw,land
bouw, enz.
b) Dalverder alle beroepsleergangen der vier
faculteiten dienende tot üet aanleeren om het
even van welk beroep, zoo spoedig mogelijk,en
trapsgewijze zouden verdubbeld worden, du>
gelijktijdig gegeven in onze twee landstalen.
3° a) Dat, om de voorgestelde hervormingen
aan de hoogeschool te Leuven te bespoedigen,
de katholieke Vlamingen uit de provinciale
raden dringend aangezet worden, om voortaan
de toelagen hunner provincie aan dekatbolieke
hoogeschool nog te vermeerderen, doch de
toelage Ie stemmen, met het uitdrukkelijk voor-
b-houd, dat zij aangewend zoude worden, tol
het inrichten van Vlaamsche leergangen; omdat
deze het best de stoffelijke eD geestelijke belan
gen van de Vlaamsche volksklassen zullen
bevorderen.
b) Dat ook gemeenteraden van bemiddelde
gemeenten dergelijke toelagen zoudenstemmen.
c) Dat eindelijk de Staat alle ernstige onder
wijsgestichten mild zou steunen, zoowel die
van hooger als van middelbaar en lager onder
wijs.
Het Staatsblad kondigt de cijfers der be
volking van België af op 31 December 1908.
Ons land telde dan 7,386,444 inwoners, te
weten 3,669,022 van het mannelijk geslacht
en 3,717,422 van het vrouwelijk geslacht. De
bevolking per provincie beliep als volgt
Antwerpen, 969.218 inwoners; Braband,
1,454,364; West-Viaanderen, 871,636; Oost-
Vlaanderen, 1,111,001,- Limburg, 269,442;
Henegouw, 1,229,103; Namen, 364,489;
Luik, 894,938; Luxemburg, 232,254.
De gemeente Zoetenaeye telt 22 inwoners;
Antwerpen, 314,135; Brussel, 196,721.
Te Zaragoza, in Spanje, leeft eene vrouw,
Theresia Pierrard, die dinsdag haar 111e
jaar is ingetreden. Zij is weduwe van den
generaal Gregorio, die paadje geweest is van
koning Ferdinand VII. Zij is nog zeer wel te
pas en iu het volle bezit harer verstandver
mogens zij heeft vooral nog een zeer goed
geheugen.
Nog m3 ar een goê maand geleden waren
de lran8che postbedienden in staking en
reeds zijn ze weer aan den gang. De bewe
ging schijnt thans een groote uitbreiding te
zullen nemen en zal misschien veel ergere
gevolgen hebben dan men eerst voorzien
Dad. 't Is waar dat het Staatsbestier zekere
maatregels heeft ges omen en dat bijzonde
ren ook voorzorgen hebhen bereid. Alzoo
z*l eiken dag een persoon uit Robaais de
brieven overbrengen voor Parijs eu -'t om
liggende bestemd, en een parijzenaar zal de
zelfde boodschap doen voor Robaais, Rijsel
en Toerkonje, zoodat men toch tweemaal
daags zal kunnen nieuws krijgen uit Parijs
en meteen zijne brieven over handel. Zal
die doening misschien zelfs geen aanleiding
geven tot afschaffing van het alleen over
brengen der brieven Wie weet t
Maar waren de fransche staatsmannen
vooruitziende geweest, ze hadden het volk
niet geleerd dat er geen God bestaat, dat
alle overheid van het volk komt en bijgevolg
dat hetzelfde volk heer en meester is An de
wet geeft naar beliefte. Zij hebben alle gezag
ondermijnd, om de kiezers te vleien en... te
paluffen, en nu genieten zij van hetgene zij
gezaaid hebben 't zijn de vruchten hunner
onzinnige handelwijze die zij nu inoogsten.
Zij vinden wat zij gezocht hebben.
De Feesten te Orleans op 8 Mei gehouden
ter eere van Jeanne d'Arc hebben eea schit
terend verl op gehad. Duizenden vreemde
lingen waien toegestroomd om ze bij te
wonen. Bij de feestmis in de kathedraal was
in de gereserveerde ruimte niet alleen de
I
i
r 1
-
rmu
D.
