I
Groot CONCERT
't Nieuwsblad
van Yper
siiiiisjs mW'WB
SpreeKHraad 52
MUZIEKAVOND
Op Zaterdag 13 November 1909
5 centiemen 't blad
44e jaar. - Talmerk 3180
1
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank 's jaars
Zondag 14 November 1909
Landbouw
ROND DE WEHËIJ)
Frankrijk
Italië
Marokko
Portugaal
Oostenrijk
Holland
Spanje
Onze taal in 'i Walenland
STADSNIEUWS
Gemeenteraad
Avondfeest
Jubelfeest der
Katholieke Wacht
v 'ÏH ffe
'V
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
s Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 Ir. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen *t blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd, leder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
Christen Volksonder richt, Yper.
le AfdeelingGELOOFSONDERRICHT
Wij herinneren aan de Lezers van het
Nieuwsblad van Yper dat de aanstaande
voordracht van Geloofsonderricht zal ge
houden worden op Maandag i5 November
in (le Iweinszaal, om 8 1/2 u. z er stipt.
Despreker, E. H. Frutsaert, S. T. L.,
zal het hebben over
Het bestaan van God.
IWEINSZAAL
Jufvrouw A. VANDEN BERGH
Leeraar van Zang
1' Prijs der Koninklijke Muziekschool
van Brussel
en
Mijnheer LOUIS VANHOUTTE
Pianist
Eereprijs van het Lemmensgesticht
te Mechelen
ten 8 ure.
ffi
KONINKLIJKE FANFARE
ZONDAG 12 DECEMBER 1909
ten 7 1/2 ure
in de Iweinszaal
S#
wordt kosteloos toegezonden lot
Nieuwjaar aan al dezen die een inschrij
ving nemen voor 1910, mits den prijs
3 fr. op voorhand te betalen.
Met Nieuwjaar verschijnt het Nieuws
blad in grooter formaat en blijft toch
aan denzelfden prijs.
Een nieuw mengelwerk is in gereed
heid en zal bij1 eenige dagen aangevangen
worden; 't is een prachtig slide van een
onzer boeiendste schrijvers.
Talrijke andere verbeteringen zullen
nog aan het blad gebracht worden: daar
over meer in een volgend nummer.
Een kijkje op den buiten.
Bijna overal zijn de beeten vergaard en
thoope.eu de suikerijen zijn ook ver gescho
ven. Geene pen is bekwaam te beschrijven,
wat al moeite en arbeid het gekost heett, om
die vruchten van't land te krijgen.
Degronden waren zoo slap geworden, door
den onophoudenden regen dat peerden
en karren bijna voizonken al beeten en
suikerijen afhalen. Ook gelijken veel gl01/7
den aan echte modderpoelen, daar ze by
't afvoeren dier vruchten letterlijk gekneed
zijn geweest 1
En nu zijn onze boeren volop aan t zaai -
en van tarwe en zelfs nog van rogge.
Rogge zaaien in November, 'tis late;
maar wie kan het verhelpen 1
Er is in October niet veel kans geweest
met het zaaien alles wat gezaaid wieid
was te dun uitgekomen ot verrot in den
grond, of afgeëten door de slekken, v\uai van
de gronden dit jaar in overvloed voorzien
zijn.
De zaaitijd is dit jaar zeer verachterd,
maar nu, met begin November krygen wij
goed weder eu kan het alzoo veerlieu da
gen duren,alles die beschikt was te bezaaien
zal bezaaid zijn.
De boeren hebben dit jaar ouzeggelijk veel
kommer eu veidriet gehad door de schuld
van 't aanhoudend slecht weêre maar z'en
laten daarom den moed niet zinken.
Alhoewel er velen zijn, die de twee einde-
kens van 't jaar aanéén niet zullen kunnen
kuoopen, toeh hopen zij op de toekomst, en
gaan met leeuwenmoed erdoor, zeggende
God leeft die 't al geeft»
Seven Averulle, 'nen boer van Bece-
laere,is ook ééce van dat volk. Goê kristen,
en dulle werker als hij is, heeft hij met spa
ren en vergaren een rond sommeken bijeen
gekregen.
Nu, met Bamesse, moeste Seven bij
Mijnheer Brilleman, t'Yper, zijnen pacht
gaan betalen. Op'nen zaterdag, zeiSeven
aan zijn wijfToe, Fyte, haal 'ne keer
geld uit voor de pacht». Fyte gehoorzaamde
en Seven schoot hem, met den tram, naar
Yper.
Seven is 'ne man die stijf rechtzinnig is,
en voor niets ter wereld en zou liegen. Goên
boer zijnde had hij dit jaar nochtans lijk
veel andere boeren slecht gevaren met
zijne vruchten. Nu 't paste juiste, dat Seven
binnen viel bij Mijnheer Brilleman, korts
naden noen?, biust dat deze in zijnen leun
stoel zat, bezig met een fijne rookstok te
saaouren.
Seven was natuurlijk, welgekomen van
Mijnheer, en moest hem seffens zetten.
En hoe hebt ge 't ai gesteld van de jare
met boerderij en vruchten,Seven?vroeg
Mijnheer Brilleman aa zijuen pachter.
Slecht Menheere, zeiSeven, stijf slecht,
in zulk nat land, eu met zulk slecht weêre
hooien vlas vori, oogst geschoten iu de
struiken, aardappels vort, kleir.e beeten,
slechte suikerij n en veleoukruid
Mum zei ijuheer Brilleman, en hij
pufte 'ce keer, biust dat Seven de beurs
uithaalde
Een oogenblik later, al Sevens geld op
rapen, putte Mijnheer nog 'ne keer, en
Seven, zei hij alzoo, g' en moet er niet op
letten dat ik putïe, 'tis van bilstukken
t'eten en champagne te driuken
Seveu en viel niet slinks, en binst dat
Mijnheer Brilleman zijn kwijtschrift schreef,
wikkelde Seven wat op zijnen stoel, en al
met 'ne keer liet Seven daar eene I03, deur
de zate van zijuen stoel, dat de ruiten ervan
daverden, en dat Mijnheer Brilleman er
verschrikt van opsprong.
Verschiet niet Menheere, zei Seveu, ik
ook moete puffen i), maar't is van rapen
t'eten en water te drinken En Seven
stond op, nam zijn kwijtschrift, groette be
leefd Mijnheere, en kwam weere met den
tram naar Becelaere gerold, blij en welge
zind dat zija pacht betaald was, dat hij nu
geene schulden meer had, en vol hoop eu
betrouwen op Ood, dat het t'naaste jare
beter zou gaan, met't weêre en met de
vruchten
Moge 't waar zijn
Nonkel Gusten.
Te Parijs, en schier in geheel Frankrijk,
spreekt men cp dit oogenblik schier van
niets anders dan van het pivces van Ma
dame Steinheil. Dat wijf is beschuldigd vau
hareu man en hare moeder vermoord te
hebt en. Schrikkelijke beschuldigiug. Is ze
gegroud Dat zullen wij wel zwijgen. Tot
dat het gerecht uitspraak gedaan heeft,
mag men niet zeggen dat die vrouw pliehtig
is. Maar waar ze zeker en vast pliehtig is,
en wat ze bekent, dat is die zake dat ze
haren staat, op de schandelijkste wijze, te
buiten gegaan is. Van de hoogst geplaatste
mannen der Fransche Republiek schijnen
die schcone madame maar zoo leelijk
onder zedelijk oogpunt— gekend te hebben.
En het is daarom dat het proces van vrouw
Steinheil meer is dan een gewoon proces.
Het heft een hoekje op vau den sluier die
maar hall het diep zedelijk verval van
Frankrijk bedekt.
De Fransche senateur Piot, die met de
andere Combisten de vervolgingswetter
tegen Kerk en kloosters gestemd heett, is
erleden wiek overleden. Hij had zich
sedert eenige maanden met de Kerk ver
zoend en heeft een brief nagelaten, waarin
hij verklaart nooit tot de vrijmetselarij be
hoord te hebben, en de wetten te betreuren,
die hij uit verblindheid tegen de Ketk ge
stemd heelt.
De fransche bisschoppen hebben een brief
rondgestuurd om de ouders verzet te doen
aanteekenen tegen het gebruik van zekere
slechte boeken welke in sommige scholen
gebruikt worden.
Het kamerlid Doumergue heeft daarop
een wetsvoorstel neergelegd, waarbij het aan
de ouders verboden wordt verzet aan te tee
kenen tegen het gebruik van zulke of gene
boeken. Het wordt ook aan de ouders ver
boden hunne kinderen uit de school te hou
den omdat er daar goddelooze boeken gebe
zigd worden, en de Bisschoppen zullen ook
de ouders niet meer mogen verwittigen tegen
het gevaar der goddelooze scholen.
Doen zij het, zij zullen eenvoudig voor de
rechtbank gedaagt en in het gevang gewor
pen worden.
Het voorstel Doumergue zal binnen kort
besproken en ongetwijfeld gestemd worden
Als het gestemd wordt dan zullen de ge
volgen erg zijn voorde katholieken immers
aan eene wet die hunne gewetensvrijheid zoo
erg krenkt, kunnen ze zich toch niet onder
werpen.
Intusschen hebben de fransche onderwij
zers van het Herault-departement een schrij
ven van den opziener van 't lager onderwijs
ontvangen;
Hij vraagt hierin vertrouwelijk en
dringend indien er bij hun weten de her
derlijke brief over het gebruik van zekere
schoolboeken afgelezen werd in de gemeen
te.
Hoe dat schijven ontvangen werd en wel
ke gevolgen het gehad heeft. Deze inlichtin
gen werden dringend door den minister op
gevraagd
De Comrnissaire Gentral Dreyfus ging
vrijdag avond om g 1/2 met eenige bedienden
naar de kathedral van Nimes, om er de lijst
af te schrabben van de werken die door den
collectieven brief der bisschoppen veroor
deeld zijn. De aartspriester kannonik Michel
werd gevraagd het verslag te teekenen hij
weigerde. Dan werd de koster bedreigd, in
geval die lijst nog eens aangeplakt werd. Deze
antwoordde dat hij altijd de bevelen zou uit
voeren van dezen van wien hij afhing. En de
nachtvogels gingen er van door.
Men weet dat Reggio en Calabrië geheel
en gansch vernield is door de aardbevingen
van December laatst. Een groot getal eige
naars van deze vei woeste stad hebben dreig
brieven ontvangen van den ontvanger, dat
zij hunne lasten te betalen hebben op de
gebouwde eigendommen.
Ge ziet van hier dat deze eigenaars van
puinhoopen zich haasten zullen.
In MAROKKO is 't nog altijd 't zelfde.
Schermutselingen, verkenningen, marchen,
die een schrik van geld kosten en Spanje
letterlijk het bloed uitzuigen.
Een nieuwe pretendent is nu voor den dag
gekomen. De roghi is nauwelijks vermoord,
of de broeder van Mouley-Hafid, Moeley-Ke
ber, is bez'g met eene groote legermacht op
voet te brengen. Hadden wij gelijk met te
voorspellen dat Spanje nog niet gedaan heeft.
Koning Manuel van Portugaal is Zondag
naar Madrid vertrokken, eu van daar naar
Parijs en Londen. Hij keert langs Parijs
terug en is vergezeld van den Minister van
Buitenlandsche Zaken.
In Oostenrijk heeft de regeeriug belastin
gen voorgesteld op de ongehuwdeu en op
de gehuwden zonder kinderen alsook op hen
die slechts één persoon bij zich in huis
houden. Hieronder verstaan zij de huishou
dens bestaande uitmoeder en zoon, oom
en nicht, enz.
De regeering wil de ongehuwden 15 t. h.
meer doen betalen, en deze met één bloed
verwant, 10 t. h.
De fiscus hoopt op die manier uit hen, die
geen of' weinig familie hebben, ruim 5 mil-
lioen te kloppen
Niet min dan 450 vaartuigen, dat is te zeg
gen meer dan de helft der Zeeuwsche vis-
schersvioot, houd zich voornamelijk met het
mosselbedrijf bezig. Alhoewel er in de drie
eerste trimesters van 1909 uit Phiüpine ruim
2 miilioen kilos meer verzonden zijn dan in
hetzelfde tijdsbestek, verleden jaar, wordt er
in Zeeland algemeen geklaagd dat de mos-
selhandel te wenschen laat Op de Belgische
markten en zells te Parijs wo.den thans zoo
veel mosselen uit de Zuiderzee aangevoerd,
dat de Zeeuwsche mosselvisschers de con
currentie het hoofd niet meer kunnen bieden
en velen reeds een ander bedrijf zoeken.
De speelman zit nog op het dak, in Span
je, en reeds is de liefde uit, met het nieuw
ministerie. Toen het ministerie van M Mau
ra zijn uitslag gaf en vervangen werd door dit
van M. Moret, was het onder de vereenigde
Ferrer's vrienden, liberaal, socialist en
anarchist, een gejuichen gejubelzondereinde
Schrijft in op, 't NIEUWSBLAD VAN
YPER 3 fr, tot einde 1910, het groote
kiesjaar in onze provincie.
De Bond der Belgische taalleeraars hield
over eenige weken zijn 25 Congres in de stad
Luik. De leden werden plechtig op het stad
huis ontvangen, bij welke gelegenheid de
burgemeester eene toespraak hield, die wij
hier om hare belangrijkheid in hoofdzaak
mededeelenVoor ons, Belgen, is de
kwestie der talen in een dubbel opzicht het
onderwerp onzer levendigste belangstelling.
Ze is in de eerste plaats van nationaal be
lang. Verre van eeue bron te zijn van treu
rige twist en verdeeling, moet zij een middel
wezen van toenadering, van vaderlandsche
eendracht, rijk in nuttige uitslagen voor
ons land.
Ons klrine volk bestaat uit Latijnsche en
lermaansche elementen, bijna in even groot
aantal. Waarom zouden deze twee verschil
lende rassen zich tegenover elkander stellen
en elkai der vijandig zijn Wij denken dat
het de plicht is van het openbaar gezag, en
cok die van de leeraars aan wie de opvoe
ding der jonge geslachten is toevertrouwd,
de banden nauwer aaaeen te halen die alle
kinderen van België moet omsluiten.
Eendracht maakt macht Door den
goeden wil van allen, door eendrachtig sa
menwerken, kunnen vele vooroordeelen
vallen, en wel voornamelijk door eene meer
algemeene kenni3 der twee landstalen, en
zelfs der drie talen welke in België gespro
ken worden.
Maar er is nog een voorname reden die de
Belgen moet aansporen om hunne taal
kennis uit te breiden. De keizer van Duitsch-
land zegde over eenige weken, toen hij sprak
over de Duitsche uitbreiding Wir stehen
im Zeichen des Verkehrs wij schitteren
in het sterrenbeeld van den handel, van het
wereldverkeer
Met hoeveel recht nog zijn die woorden
toe te passen op België 1
Is België niet het kruispunt der machtig
ste volken iu West Eui'iopa? Bekleedt het
niet, wat het cijfer van n- en uitvoer be
treft, de vijfde plaats onder de volken der
wereld? Wat zou er van ons, Belgen, in ons
overbevolkt landj e géworden, indien wij ons
niet door onvermoeid pogen op de hoogte
hielden van de tegenwoordige wetenschap
Het is door de studie der talen dat wij in
aanraking blijven met de naburige landen,
dat wij voordeel kunnen trekken van hunne
uitvindingen en ontdekkingen en dat wjj
alle veroveringen op het uitgebreide veld
van vooruitgang en beschaving tot de onze
kunnen maken.
De laatste volkstelling voor de stad Luik
(1900) toont aan, dat er op eene bevolking
van 157,000 inwoners, 16,092 vreemdelin
gen zijn, namelijk 6,155 Duitschers, 5,981
Hollanders, 1,806 Franschen, 693 Luxem
burgers en 542 Italianen.
Men vindt er: 16,856 inwoners die fransch
en vlaamsch spreken; 6,064, fransch en
duitsch spreken 2,238, fransch, vlaamsch
en duitsch.
Het stadsbestuur hoult zich steeds bezig
met de geleidelijke ontwikkeling van het
ouderwijs in de levende talen. Bijzondere
leergangen in het vlaamsch en het duitsch
zijn ingericht voor de leerlingen van het 5«
en het 6e studiejaar onzer lagere scholen,
als voorbereiding tot het middelbaar onder
wijs. Ze bestaan, sedert 1899 voor de
jongens sedert 1907 voor de meisjes.
De vlaamsche leergangen tellen nu 18
klassen 10 voor jongens sd 8 voor meisjes.
De duitsche leergangen bsvatten 17 klasse?;
9 voor jongens en 8 voor meisjes.
Da leergangen wordan jaarlijks gevolgd
door 1100-1200 lei Hingen. Zij vragen aan
de stad eene jaarlijksclie uitgave van
16,000 fr.
Iu de middelbare jongens- en meisjes
scholen hebben wij, voor ieder studiejaar,
bijzondere leergangen ingericht voor de
leergangen van het vlaamsch, het eugelsch
en duitsch. De gemeenteraad verleent reis-
en studiebeurzen aan verdienstelijke leer
lingen, na volbrachte studiën.
Indehoogere leergangen voor volwasse
nen werden de lessen in het vlaamsch en het
duitsch gevolgd door 862 leerlingen.
Deze toespraak van den heer Burgemees
ter werd met luide instemming begroetzij
toont ons volk, dat de Btudie van het neder-
laudsch, en van de Oermaansche talen in
het algemeen, ook in 't WaaUche land veld
wint.
Openbare zitting van den gemeenteraad
op zaterdag 13 November 1909, om 5 ure
's avonds.
DAGORDE
1. Stadseigendommen Verpachting der
boorden van de vaart.
2. Stadseigendommen Verkoop van
grond.
3. Openbaar onderwijs Lijst der recht
hebbenden op 't kosteloos onderwys.
4. Keukenklas der Mariaschool Reke
ning van 1908 begrooting 1910.
5. Burgerlijke godshuizen Rekening
1908, overdracht van krediet.
6. Burgerlijke godshuizen Verkoop van
goed.
7. Burgerlijke godsh. .-pacht voor jacht.
8. Begrooting 1910 van St Pieterskerk.
9. Vervoerdienst tusschen Yper en Belle.
Maandag 15 November, ten 3 ure stipt,
geven de meisjes der Zondagschool een
avondfeestje in het Volkshuis.
Het drama Filippine van Vlaanderen
een kluchtspel en zangdicht Jeanne
d'Arc, muziek van Em. Wambach op
woorden van J. Merlent, zullen er uitge
voerd worden.
Zondag 7 November 1909 vierde de Katho
lieke Wacht haar Zilveren Jubelfeest met
eene plechtige Patroonmis in St Niklaas-
kerk 's morgens, en een feestelijk eetmaal
in het Volkshuis 's avonds,
In de Patroonmis, bijgewoond door ge
heel den raad en de ijverigste leden, was het
schoon zoo een groot getal mannen rond
het vaandel der Katholieke Wacht geschaard
te zien, zoo veel te meer dat al die mannen
daar waren, om God te bedanxen voor de
ontvangene weldaden en Hem nieuwe zege
ningen af te smeeken voor de toekomst.
Vi'or het feestmaal was het Volkshuis
oprecht luisterlijk gemaakt. Benevens de
ellenlange tafels, voor 55o feestgenooten
gereed gemaakt, kwamen tallooze vaandels
en vlaggen, met jaarschrift en de jaarcijfers
1884-1909, iedereens oogen verrukken.
Korts na 7 ure klonk de bel, en de Eer-
weerde Proost der Katholieke Wacht zei
luidop het gebed des Heeren vóór den maal
tijd. Hij deed meer, hij stelde eenen heil
dronk in ter eere van Z.H. den Paus en van
Z. M. den Koning. Wij zijn, zeide hij, de
onderdanige kinderen van onzen heiligen
Vader den Paus, en de toegenegene onder-
danen van Zijne Majesteit den Koning en
hoe meer de kerkvervolgers en Ferreristen
den Paus, en de socialisten en anarchisten
den Koning, als oppergezag zullen haten en
belasteren, hoe meer wij ze zullen beminnen
en verdedigen. Algemeene toejuichingen
begroetten dien dubbelen heildronk, en
't was met iedereens gedacht dat de voor
zitter der Katholieke Wacht de volgende
draadmare naar Zijne Majesteit den Koning
te Brussel zond 55o leden der Jubelvie-
rende Katholieke Wacht van Yper juichen
den heildronk toe, Uwe Majesteit eerbiedig
opgedregen. De Secretaris des Konings
wierd door zijne Majesteit belast de leden der
Jubelvierende Katholieke Wacht te be
danken en hun zijne genegenheid uit te
drukken.
Allen gingen dan welgezind aan 't eten,
en na eer gedaan te hebben aan de wel
bereide spijzen en lekkere dranken, stelde
M. Sobry voor, den wijn van het jubeljaar
te drinken op de gezondheid en de aanstaan
de herkiezing van M. Colaert, alsook op de
macht der Katholieke partij. Hij noodigde
ook allen uit zich te verheugen over het
vijl en twintig jarig bestaan en werk der
Katholieke wachthij bracht hulde aan de
WiS4\ <,JÊBB3S
MÉMëiiMMNijiBBBHHBHHMi
DIT IS
'T NIEUWSBLAD vu YPER
EN OMMELANDS
DOOR
I
