mm
A
/r;- Zaterdag 4 Decei \ber 1909
5 centiemen 't blad
44p jaar. w Talmerk 3183
mm mi i
m
MW jaw
7ö trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boferstrate, te Yper, en bij 's iandsboodschapwezen ope post, tegen 8 frank "s
HOND DE WE HELD
Vrank rijk
Spanje. In Afrika
Gestemd
De vergoeding blijft
Gemeenteraad
Sin te Barbara
Het muziekfeest «Jean»
ie Koorzangmaaiscbappij
l'Orphéon
li0 telloos lager onderwijs
Christen Volksonderrieht
Dinsdag 14 December 1909
om 7 ure 's avonds stipt
'Mi
IfllllÉlSP
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
rs Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER-
STRATE, Tk 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
KONINKLIJKE FANFARE
ZONDAG 12 DECEMBER 1909
1*1'
Ut.
ten 7 1/2 ure
CV'
i 1
PROGRAMMA
le PART IE.
1. Hulde aan Hans Memlinc. IIWaelput
Feestmarsch door de Fanfare.
2. Extasetrio L. Ganne.
Violon, Violoncello, Piano-.
Mel,es Madelein=, Daisy, Germa'ne.
3. A) Cygnevioloncelle Saint-Saë'ns.
B) Danses des Elf es, Poppet*
Ni0li» Daisy.
4. P> incesse d'aubergechant. J. Blockx.
M'11" Germair.e.
5. yme Concerto, violon. Cb. de Bériot.
Melle Madeleine.
6. Elégietrio. Mme Matthyssens.
Piano, Violon. Violoncello.
M<-ne» (ierniaixfp, Madeleine, Daisy.
7 Ave Mariapour Fanfare. Schubert.
2me PART IE.
1. A) Intermezzo de i opéra Cavalleria
Rustic ana. Mascagni.
B) La Madripdriviennevalse. Tellam.
pour Fanfare.
2. a) Elincelles, piano. Moskowsky.
B) Impropjtun Chopin.
Mpilè Germaine.
3. A) Patrouille, harpe. Hasselmans.
B) Vieille chanson flamande Wieland.
Daisy.
4. A) Romanceviolon. Wiemaarsky
B) Danses Tziganes Nachez.
M«lle Madeleine.
5. A) Elégie, violoncelle. Fauré.
B) Papillon,
6. a) Les Rèves, chant. Gina de Aranjo
Mel'" Germaine accomo. de harpe Melle aisy.
B) Ave Maria. Gounod.
Cliant, Violon. Harpe
Mellfs Germaine, Madeleine, Daisy.
'if rh 5$ SflP
wordt kosteloos toegezonden lol
Nieuwjaar aan al dezen 'die een inschrij
ving nemen voor 1910, mits den prijs -
3 fr. op voorhand te betalen.
Met Nieuwjaar verschijnt het Nieuws
blad in grooter formaat en blijft toch
aan denzelfden prijs.
Een nieuw mengelwerk is in gereed
heid en zal hij eenige dagen aangevangen
worden; 't is een prachtig sink van een
onzer boeiendste schrijvers.
Talrijke andere verbeteringen zullen
nog aan hel blad gebracht worden: daar
over meer in een volgend nummer.
WFIFiF iF1F1FW9l
Konu g Manuel van Portugaal is zondag
te Parijs aangekomen ou heelt ten 10 en
half de misse bijgewoond in de Magdale ut
kerks.
Overal zouden de hooggeplaatste mannen
moéten het voorbei ld geven van godsdien-
tigheid, maar 't en is dikwijls al/,00 niet,
integendeel,
•Nogtluuis de spreuke zegt liet
Woorden wekken
Maar voorbeeidon trekken
en dat is meest waar als t voorbeeld van
hooge komt.
V
De Franscke ministers moeten aaci den
pörte-monnaie roereu. Zonder 200 mil-
lioeu frank 's jaars nieuwe lasten kunnen
zij met voort. Hadt ge dan nog gewacht tot
na de kiezing, zeggen de volksvertegen
woordigers, die moeten herkozen worden
en met den bever zitten. Ja maar dat is
niet alde Staat zou ook eene leening van
1 milliard 700 millioen moeten aangaan om
al de gaten te stoppen. Maar dat stellen ze
voor later uit, want nu durven zij niet.
Onder de nieuwe lasten waarvan men
spreekt, noemt men do verzekering nie
mand zou mogen zijn goed verzekeren dan
aan den Staatde Staat zou ook alleen den
alcool, den genever mogen maken, gelijk
hij nu reeds doet met de solferstekjes en
don tabak maar ge weet aan wat prijs
Men zegt wel dat de Fransche Staat ook
alleen zou mogen schoolmeester spelen
men heet dathet monopool van het on
derwijs Dat is al reeds zooverre als inge
voerd. Immers de kloosters zijn gesloten,
verjaagd en gestolen; en het waren de
kloosters die in Frankrijk, gelijk bij ons,
schier uitsluiteüjk het vrij onderwijs gaven.
Maar hier en daar is er nog een schoo'tje
overgeschoten. I)at is te veel in de oogea
der fanatieke mannen die Frankrijk bestie
ren. Al de kindèrs moeten zij volgens hun
goddeloos stelsel opbrengen.
De griffier van het assissenhof der Seine
heeft Woensdag de kosten van het proces
Steinheil vastgesteld op 19,582 fr. 60. Deze
kosten zullen, tengevolge der vrijspraak
van madame Steinheil, voorloopig door den
Staat gedekt worden. Indien de dader of de
medeplichtige van den dubbelen moord van
de Impasse Ronsin vroeg of laat zou ont
dekt worden, dan zal hij de kosten moeten
terugbetalen. Of men hem ooit zal ontdek
ken dat is meer dan twijfelachtig.
De Spanjaards zullen in Afrika welhaast
aan het einde zijn hunner moeilijkheden;
Ze zijn reeds begonnen aan het bezetten der
mijnen in het gebied Beni-Bifrou.
Generaal Marina heeft zijn hoofdkwartier
verplaatst om van naderbij te kunnen de
bewegingen der troepen regelen. Er is
omtrent geen tegenstand meer voor den
öogenblik. Zelfs beloven zekere stamhoof
den nu en dan zich te zullen onderwerpen,
maar op den gestelden dag komt er niemand.
Indien er geen andere verwikkelingen
komen, zal Spanje algauw klaar zijn met
zijn oorlog, maar dan komt misschien wel
het ergste da be faling, der oorlogskosten.
De Sultan Moelai-Haüd staat reeds mei
78 millioen te betalen aan de verschillende
mogendheden Vrankrijk heeft daarbij nog
62 millioen en huif te goed en hoeveel zal
Spanje rekenen
't Schoonste is nog dat da Sultan zegt hem
niets aan te trekken van al de schulden
door den vorig m Sultan gemaakt. Zuilen de
Mogendheden dat willen gelooven
En zal men zonder oorlog dat volk tot
betalen kunne» dwingen Zelfs met oorlog
meet ge geld hebben om te betalen...
Woensdag w. rd de nieuwe miliciewet
gestemd in de Kamer, met 104 stemmen
tegen 49 en 5 onthoudingen.
Dura lex, sed lex
Vermits de wet er is, er en blijft nu maar
meer te werken voor de aanstaande kiezing
van Mei
De strijd zal heviger zijn dan ooit. Aan
ons. katholieken, hand ia hand te gaan om
het land vrij te houden van een bestier als
dit dat onze zuiderburen ten onder brengt.
Eensgezind rond onze hoofdmannen ge
schaard, mogen wij enkel teil doel hebben
het welzijn van Godsdienst en Vaderland
Sursiun corda
Aan de werkersgezinnen mogen wij met
genoegen laten weten dat de vergoeding der
milicianen biijft gelijk ze te voren was, dai
is van 25 tot 40 fr. te maande, volgens het
volk waarbij de milieiaau dienen moet.
Ten einde onze lezers te laten bordeelen
over de nieuwe wet zuilen wij toekomende
week geheel de wet overdrukken in ons
blad.
A og eens
De personen geboren in 1843-44 of 45
moeten in de lijfren.kasse 18 fr. gestort
hebben om te kunnen hun pensioen van
65 fr. genieten.
Dit werd honderden keeren herhaald in
dag- en weekbladen, in gilden en b sen-
komsten. En toch bleven er nog altijd men-
schen die niet gestort hadden.
Wat gebeurde er Als men de aanvragen
tot pensioen opstelde werden ze geweigerd,
omdat de personen niet in regel waren mei
de wet.
Dan was het ean spelze'n wisten het
niet Eu ze zouden geern seffens storten
Vrienden en familie wilden er tusschen
komen, maar 't was te laat 1
Die verachterd is, moet hem haasten
Zonder storting geen pensioen voor die ge
boren is in 1843-41-45.
De raad komt heien Zaterdag 4" Decem
ber bijeen, tea 5 ure, in het Stadhuis
Dagorde
1. Stadsboekerij: begroeting voor 1910.
2. Middelbare school begroeting 1910.
3. Middelbare school leergang voor lijf
oefeningen.
4. St-Joseph's beroep chool vraag om
hulpge'd.
5. Godshuizenverkoop van boomen en
tailliehouf.
6. Godshuizen verkoop van eene weide.
7. Afsch ffing van een regelmatiger, ver
voerdienst tusscben Yper en Kortrijk.
8. Disciirekening 1608 begrootin. 491 u
worden op het bureel net rgeleid.
9. Stadsgelden begrootiug vau stad voor
1910 (neergelegd).
Onze brandweer viért morgen Zondag
beur patroonfeest met een feestmaal in de
Iweinszaal.
Het Wandel-Concert heeft plaats den
19 December aanstaande.
Een vriend, die reeds het genoegen had
de muziekfeesten der Juf. rouwen Jean bij te
wonen, schrijft ons het, volgende
Het was een oprecht buitenkansje voor
ons het concert bij te wonen der gezusters
Jean. Zij zijn ten anderen gekend de vier
zusters, als kunstenaars van eersten rang.
Jufvr. Daisy doet met even veel gemak en
handigheid da prachtige harp Eraró trillen
als dat zij haar cello laat weenen. Jufvrouw
Germaine, een kind nog haast en toch reeds
een pianiste van groot talent, Jufvr. Made-
lene, die haar vedel machtig is en op weg
een echte virtuoos te worden en dan Jufvr.
Rachel met heur goedgeoefende en zuivere
stem, hebben ruimschoots de geestdriftige
toejuichingen verdiend die haar door do^tal-
njke aanwezigen niet werden gespaard.
De talrijke vrienden der Koninklijke
Fanfare zullen dus gelegenheid hebben
Zondag toekomende oen buitengewoon aan
trekkelijke!) feestavond door te brengen.
Getrouw aan de godsdienstige overleve-
iugen heeft ouzo eenige Ypersche koor
zangmaats: huppij Zondag laatstleden hare
Patrones, Ste-Cecilia, gevierd. In do Sint-
Maartenskerk, tijdens ue elf en haifmis,
opgedragen inzich'ens de Maatschappij,
werden drij stukken, van eene verhevene
godvruchtige opvatting, heel kundig uitge
voerd, onder de leiding van den Ilee;
J. Tyberghein.
Het welluidend Jssu Corona Virginum
van O. De Huo,e, het sappige Ave Maria
van J. Beltjens en eene puike bladzijde
Splendor Paternce Glories van den heer
Cyr, Tyberghien, den verkleefden geheim
schrijver van L'Orphéon. Dit laatste
werk openbaart bij zijnen toondichter eene
lofweerdige bekommernis voor de gods
dienstige" klankmaat, gepaard met eene
rijke zoetluidendheid, die van eene uit
muntende bezieling getuigt. Het bracht een
grootschen en treffenden indruk teweeg,
waarover wij onzen verdienstelijken mede
burger hertelijk geluk wenbchen.
In de ruime omheining onzer hoofdkerk,
waar de klankgolvingen zich in hunne volle
breedte uitbreiden en heen en weer zwen
ken, zijn al de schoonheden dier kunstge
wrochten in hunnen vollen luister te voor
schijn gekomen en hebben de vreugde en de
bewondering van allen uitgelokt.
Op 't einde der mis heeft de heer Louis
Vanhoutte, een echt kunstenaar-orgelspeler,
een indrukwekkenden kerkuitgang uitge
voerd.
De buitengewoon talrijke menigte, die
onze weidsche hoofdkerk vulde, toonde zich
ten volle voldaan.
Onze gu hertigste heilwenschen aan de
leden der Koorzangmaatscliappij L'Or
phéon en aan hunnen immer verkleefden
voorzitter, den heer Jutes Antony. Zij zijn
nog de eenigen om de edele zangkunst te
beoefenen, die eertijds hier te Yper in zulke
hooge gunst stond. Mochten zij vele navol
gers vinden J.
Progrès en Weergalm beknibbelen wee-
den Disch, omdat hij besliste voor '1500
kinders schoolgeld te betalen in plaats van
voor 1452, en den Gemeenteraad omdat hij
den 13 Nov. 11. die beslissing goedkeurde.
Die beknibbeling is niet gegrond als de
wettelijke overheden den Disch bewezen
dat er te Yper 1500 schoolkinders geweest
waren, wier ouders geen 15 fr. lasten be
taalden aan den Staat, in plaats van 1152,
de disch moest wederkeeren op zijne vorige
beslissing, en de Gemeenteraad zou onrede
lijk gehandeld hebben met daar tegen op tg
komen.
Progrès en Weergalm hadden liever ge
had dat onze Disch die 48 kinders dio vroe
ger op de lijst der arme kinders niet voor
kwamen, het recht ontzei dat hun toekwam,
en er geen schoolgeld voor betailde! Wij
roepen: elk zijn rechtgeen onderscheid
tusschen dezen die dezelfde rechten hebben.
Wie heeft er recht aan kosteloos lager
onderwijs
De schoolwet vau 15 Sept. 1895 antwoordt
duide'ijk in art. 3 deze dio in gemeenten
van 5000 tof 20000 zielen (gelijk Yper) min
dan 15 fr. lasten betalen aan den Staat,
hoofdsom en opcentiemen inbegrepen.
Progrès en Weergalm peiz n dat er in
het ecbooijaar 1908-1909 te Yper geen
1500 kindeis geweest zijn die recht hadden
op kosteloos onderwijs. Maar om te beknib
belen moet men daar het bewijs van hebben
zoo niet, zwijgen is onverbeterlijk.
Als men tegen katholieke scholen is, en
men wat schoolgeld vau den Disch ziet gaan
naar het bestuur en de onderwijzers of
onderwijzeressen dier scholen, men brok
kelt vau haat en jaloerschheid, en naen moet
vlam en vuur spuwen, 't Is hier het geval
met Progrè3 en Weergalm, die zelfs laten
hooren dat onze Dischheeren vele arme
menschen, bijzonderlijk deze die hunne
kinderen durven naar de officieele scholen
zenden, slechts onbeduidende hulp en bij
stand verschaffen ziedaar onze onberispe
lijke dischheeren beschuldigd van verkwis
ting en machtmisbruik Nog een stap en zij
zullen tegen den Disch de toepassing vragen
der strafwet van 7 Mei 1888 die de katho
lieken hebben moeten maken tegen de
liberale dischheeren die ouderstand weiger
den aan de armen die hunne kinderen naar
katholieke scholen zonden.
Volgens Progrès en Weergalm mag de
Disch geen schoolgeld betalen voor de arme
kinderenzulks gebeurt slechts volgens
hen te Brugge en te Yper. en do schoolwet
van 20 Sept. 1884 verbiedt zulks naar de
leering van M. Temmerman.
Men zon waarlijk zeggen dat Progrès en
weergalm de nieuwe schoolwet van 15 Sopt.
1895 ni t kennen, die zegt in art. 3 7 De
bestendige afveerdiging, na disch en ge
meenteraad gehoord te hebben, duidt,
behoudens beroep bij den koning, het deel
van het schoolgeld aan dat de disch moet
betalen voor de kiuderen die recht hebben
op kosteloos onderwijshet deel, door den
disch te betalen, wordt in zijne begrooting
opgenomen.
Is dat niet klaar? Waarom hier met de
zienswijze van Mr Temmerman over de
vorige schoolwet van 20 September 1884
afkomen? Zijn er nu nog armbesturen die
geen schoolgeld voor de arme kinderen
betalen, gelijk te Poperioghe, dat komt,
omdat die armbesturen geen inkomen ge
noeg hebban om de armen in hunnen nood
bij te staan, en hiervoor de gemeentekas
zelfs nog moeten aanspreken. Sedert dat ons
armbestuur de fortuin van Mr Capron ge
kregen heeft, is zijn inkomen groot genoeg
om uit de gemeentekas niets meer te moeten
hebben, de armen miidadiger dan vroeger
te ondersteunen, en schoolgeld te betalen
voor de kinderen die recht hebben op koste
loos onderwijs en 't is hetgeen ons armbe
stuur sedert 1898 zonder opspraak gedaan
heeftwaarom daar nu tegen opkomen
Progrès en Weergalm kunnen niet ver
dragen dat betalende scholen, gelijk Sint
Michiels, O. L. Vrouw van Tuyne's en Sini
Jozef's scholen, schoolgeld ontvangen van
den Disch voor de kinderen wier ouders
geen 15 fr. lasten betalen.
Als zij dat niet kunnen verdragen, 't is
dat zij zich niet kunnen ondergeven aan de
wet.
Da schoolwet van 15 Sept. 1895 zegt
duidelijk in art. 3 7het schoolgeld,
betaald door den disch, moet verdeeld wor
den tusschen de officieele scholen, de aange-
aomene scholen en de aanneembare scholen
volgens het getal kindaren die recht hebben
op kosteloos onderwijs en regelmatig naar
school gaan.
Nog eens, is dat niet klaar? De school
wet verbiedt een onderscheid te maken
tusschen de kinderen die recht hebben op
kosteloos onderwijs volgens de scholen waar
zij naartoe gaan. De armen zijn vrij, zij
gaan naar da scholen die 't hun belieft, ons
armbestuur betaalt er voor, van zoo zij
recht hebben op kosteloos onderwijs.
Als M. Colaert den (3 Juli 1889 voud dat
deliberate meerderheid van den gemeente
raad ongelijk had van 47 meisjes der beta
lende school van Mad. Juncker te laten voor
niet naar school gaan, 't was omdat de
ouders dier meisjes meer dan 15 fr. lasten
betaalden, of geenszins arm waren, en
omdat het geld der lastenbetalers beter
kon gebruikt worden. Mr Colaert was dan;
gelijk als hij de schoolwet stemde, voor het
kosteloos onderwijs der arme kinderen
maar vermits Progrès en Weergalm zouden
willen dat de disch geen schoolgeld betaalde
zelfs voor kinderen die recht hebben op
kosteloos onderwijs van zoo zij naar eene
katholieke betalende school gaan, zal M. de
Burgemeester Colaort misschien de inkom
sten der stad willen vermeerderen met
schoolgeld te vragen aan da kin leren der
orhcieele scholen, die geen recht hebben op
kostexocs onderwijs, waarvan er meer dan
*9 zijn.
Je Afd. Geloofsonderricht
Maandag 13 December 1909
3e vergadering.
E, H, FRUTSAERt geeft zijne 2C les.
OnderwerpOnze afhankelijkheid van
God, ofGod eerste oorzaak, opperste be-
stuuidei en laatste einde van alles wat be
staat.
2e Afd. Onthouding
De tweede afdeeling onder 't bestuur
van den Yperschen Onthoudersbond richt
eene algemeene vergadering in waartoe al de
talrijke en ijverige toehoorders der voor
drachten van Christen Volksonderrieht uit-
genoodigd worden.
Op Maandag 20 December
om 8 i/2 ure stipt, in de Iweinszaal
voordracht door E. H. Fr. Dewitte over
Alcoholisme en Volksontwikkeling
of de Noodzakelijkheid der Drankbestrij
ding voor en door de werklieden.
Eerste Karakterspeler aan
t Koninklijk Nederl. Tooneel te Antwerpen
IN YPER
Groote GALA-VERTOONING-
KUNSTAVOND
in de Volkshuiszaal op
ingericht door de Ypersche afdeeling van het
Davidsfonds en den Studiekring Excelsior
■-< i i
PROGRAMMA
I. Vier komische voor drachten
1° De Neus, door Moortgat
2° Do Broek, door Siedenburg
Twee pereltjes die in den smaak zullen
vallen van het groote en nette publiek.
3° In den Schouwburg, door K. van Rijn
fe ïfet Jubileum der moedige Kegelaars
door K. van Rijn.
Twee nieuwe eigen creaties van den be
roemden karakterspeler welke zijn eerenaam
komen staven én als komponist én als uit
voerder. Die twee prachtstukken alleen zijn
zoo uitstekend fijn dat ze volk zullen doen
stroomen naar de vertooning, en dat inde
ruime zaal geen enkel plaatsje meer zal te
het lest Z1'n' 'jl1 t°C'1 ^,et kest n<3g voor
g-.^ pl§Sa &k
r-
IN DE IWEINSZAAL
i
%a>' vai>" Iks'
L*
i
s*j
c=a r
tin