Groot CONCERT
't Nieuwsblad
van Yper
stf» m mm mm
if
SpekM 12
Op Zaterdag 11 December 1909
5 centiemen 't blad
44e jaar. Talmerk 3184
m
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank 's jaar§
HfPFfrr-iw wwwmm
Sfad Yper
Gemeenteraad
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
ZONDAG 12 DECEMBER 1909
f NIEtr
DIT IS
TPER
EN OMMELANDS
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten ofr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i o\ erdruk 5 fr. 't honderd, leder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
KONINKLIJKE FANFARE
ten 7 1/2 ure
IN DE IWEINSZAAL
PROGRAMME
le PARTIE.
1. Hulde aan Hans Memlinc. H. Waelput
Feestmarsch door de Fanfare.
2. Extase, trio L. Ganne.
Violon, Violoncelle, Piano.
Mallos Madeleine, Daisy, Germa:ne.
3. A) Cygne, violoncelle Saint-Saens.
B) Danses des Elf es, Popper.
ND"0 Daisy.
4. Princesse d'auberge, chant. J. Blockx.
Moll° Germaice.
5. yme Concerto, vio'on. Ch. de Be'riot.
M°n° Madeleine.
6. Elégietrio. Mme Matthyssens.
Piano, Violon, Violoncelle.
M'"e« Germaine, Madeleine, Daisy.
7. Ave Mariapour Fanfare. Schubert.
2ma PARTIE.
r. A) Intermezzo de l'opéra Cavalleria
Rusticana. Mascagni.
B) La Madripariviennevalse. Tellam.
pour Fanfare.
2. A) Elincelles, piano. M ockowcl: y
B) Improptu, n Chopin.
M«ie Germaine.
3. A) Patrouille, harpe. Hasselmans.
B) Vieille chanson flamande Wieland.
M°ne Daisy.
4. a) Romance, violon. Wieniawsky.
B) Danses Tziganes Nachez.
M°"e Madeleine.
5. A) Elégie, violoncelle. Fauré.
B) Papillon,
6. A) Les Rèveschant. Gina de Aranjo.
M!ll( Gorraaine aêcorap. de harpe Melle Daisy.
B) Ave Maria. Gounod.
Chant, Violon, Harpe
Mei'fs Germaine, Madeleine, Daisy
wordt kosteloos toegezonden tot
Nieuwjaar aan al dezen die een inschrij
ving nemen voor 1910, mits den prijs
3 fr. op voorhand te betalen.
Met Nieuwjaar verschijnt het Nieuws
blad in grooter formaat en blijft toch
aan denzelfden prijs.
Een nieuw mengelwerk is in gereed-
lieid en zal bij eenige dagen aangevangen
worden; 't is een prachtig stuk van een
onzer boeiendste schrijvers.
Talrijke andere verbeteringen zullen
nog aan het blad gebracht worden: daar
over meer in een volgend nummer.
Ghcluve.lt, den 5 december 1909.
Geachte Heer Uitgever van 't Nieuwsblad
Jk ben 'nc werkman, die sedert verschei
dene jaren des zomers naar Frankrijk trek,
om er te werken voor hot bestaan van
vrouw en kinderen, 'k Heb van mijn leven
al veel gezwoegd, veel gezweet, maar weinig
gedronken; en nu beu ik op mijn gemak:
't mag vriezen en sneeuwen, daarom bekom
mer ik mij niet! Ik heb een ponkske weg
liggende geld, en brood, kleederen en kolen
zijn er niet le kort.
,Ik leze geern uw geëerde Nieuwsblad
en daar ik door in 't Fransche te werken
zoowel do slechte gewoonten cn gebreken ken-
nc van sommige vlaamsche werklieden, zoo
heb ik hier oen opstel gemaakt, wel wat lang.
maar vol waarheid.
Zoudt gij het niet willen overdrukken? Ik
hoop het wel, cn dank U, Mijnheer, op voor
hand. Misschien zal mijn opstel nog hier en
daar wat goed slichten; en de spaarzame en
deflige werklieden en AL dc werkmansvrou
wen, 'zullen 't geern lezen.
Hier volgt het.
.ONZE UITWIJKELINGEN.
Er zijn jaarlijks van lien lot twaalf dui
zend Westvlaamsche werklieden, die des zo
mers naar Frankrijk gaan: velen, om in de
steenovens te werken; anderen, om bij de boe
ren in do b'eeten te braken, den oogst te
pikken, en aardappelen of boeten uit te doen;
nog anderen, om aardwerk te doen of om
in suikerfabrieken of koolmijnen te arbei
den, of andere werken te verrichten.
't En is geen werken dat die mannen en
jongelingen daar doen: 't is bij velen on-
monschclijken arbeid schier, 't is beulen!
Hij, die onze Vlamingen aan 't werk ziet,
kan niet verstaan, hoe ze zulken arbeid dagen,
weken en maanden kunnen uithouden! En
nochtans, zo deurhouden het! 't is de hoop op
voel geld winnen, die hun dien moed en die
sterkte geeft.
Is het om een stramme, oude vader en
moeder t'ondersteunen en van den diseh t'hou-
den, dat die jongelingen daar zóó zwoegen
en zweeten? Is het om vrouw en kinderen
brood en kleeren te verschaffen dat die ge
trouwde mans daar zóó beulen? Is het voor
Spaar- of Pensioenkas of voor den Zieken-
bond? Of is het om eigenaar te worden van
hun huis
Is het, in één woord, om hunne ouders
aan wien ze zóóveel verschuldigd zijn of
hunne vrouw en kinderen wien ze eeuwige
liefde en trouw gezworen hebben gelukkig
te maken, en zelf gelukkig te zijn?
Bij velen ja, en deze gaan vooruit: ze wer
ken en zo sparen; ze beminnen hunne ouders,
of hunne vrouw en kinderen, en zijn herte-
lijk wederbémind. Ze kwijten wel hunne plich
ten en leven gelukkig, ze zijn immers van God
gezegend en komen stilaan tot welstand. Als
zo, na weken lang zwoegen en beul»*"
huis Kumon, zijn ze niet aronke, z nebben de
ponke meê en 't is feest in huis. Gelukkige
ouders, gelukkige vrouwen en kinders van
zulke voorbeeldige, neerstige en spaarzame
werklieden
Een ander deel van die Vlamingen werken
en zwoegen ook, maar 't is, jammer genoeg,
om te drinken! Ze beulen hun lichaam af
door 't werk om het van als ze wat geld
hebben nog meer af te beulen en te ver
moorden door drinken en zuipen en door
alle slag van baldadigheden. Zulke jongelin
gen worden door hun wangedrag de ellende
hunner ouders en den nagel hunner doodkist!
Zulke getrouwde mans brengen vrouw en kin
ders in verdriet en armoede en tot last van
den diseh
En vindt gij zulke mannen, vraagt gij mij
Ja, meer dan ge denkt; en bijna op alle ge
meenten: gij kunt ze kennen op hunne door
drank en ontucht verbeeste wezens!
Ziet gij ze afkomen van Frankrijk?
Van op den trein reeds, voeren zij walgelijke
gesprekken cij braken ronkende vloeken uit!
Nauwelijks zijn zo afgestapt, en zie: ze trek
ken van d'eene herborg naar d'andere; ze
worden dronken, en als ze levers vrouwsper
sonen ontmoeten of op het veld zien wer
ken, braken zij redens uit, die den walg en
den afkeer van alle eerlijke lieden verwek
ken; meer nog, in hunne vuile gesprekken
zwichten zij zelfs de ooren der kinderen niet:
't zijn echte beesten!
Ziet gij ze t'huis komen?
In die huizen is het geen feest, maar twist
en krakeel, zoohaast vader en moeder of de
vrouw een woord spreekt! 't Gaat nog wel, als
vrouw en kinderen van den zuiper, niet moe
ten vluchten of geene slagen krijgen!
En hun zcurgewonnen geld, waar is het?
Een groot deel is reeds verbrast; een ander
doel houden ze -achter en 't zijn wel zul
ke tegen dat ze nog ne keer «dorst» heb
ben, cn de reste geven ze af. Hebt gij, ouders
of vrouwe, geen geld genoeg om dc schulden
te betalen en uw huisgezin t'onderhouden,
«g'en moet het maar weten!» v
«'t Is ik, zeggen ze, die 't gewonnen heb,
cn 'k mag enneê doen wat ik wille».
En gij, ouders, vrouwen en kinders, ge
moogt gij honger en koude lijden, of bij
winkelier en bakker en anderen stieldoener
schulden maken, van vóór ten halfsten den
winter soms.
Is het zoo niet?
En die mannen klagen clan, van 't wange
drag van hunne nauwelijks vijftien, zestienja
rige kinderen.
Maar hebt gij, vader, hun niet dikwijls ge
noeg 't slechte voorbeeld gegeven?
Zulke onweerdige vaders hebben geen reden
tot klagen, maar hunne vrouwen en kleine dut
sen van kinderen wel.
Op de moeder weegt gansch den last en
de zorg voor 't onderhoud der kinderen, en
waar er drie, vier of reeds meer zijn, moet
de vrouw bijna alle week ieis koopen, als
zij ze wilt uit de «slunsen» houden, en dat
kost veel geld.
O! die bengels hebben 'n goc mage, en vra
gen gcheelc dagen «stuilcn Maar moeder moei
daarvoor geld hebben, en waar de vader 't geld
verdrinkt, die in 't huishouden noodig is,
en is het zijn geld niet dat hij verkwist,
neen, maar wel dat van zijne vrouw en kin
deren. i.
De dronkenschap is de moeder van alle
ondeugden, en veel te veel van onze uitwijken
de werklieden maken er zich plichtig aan;
't zijn ook meest deze, die in Frankrijk zon
der reden, den Zondag werken en de mis ver
zuimen, denkende, daarmeê wat meer geld le
winnen; maar, ze bedriegen hun zeiven.
Zon dagwerk verrijkt niet, en mis h ooren
is geen verlet.» Ik heb meer dan één Zondag
werker gekend, die luisarm geworden is.
Veel uitwijkelingen, die 's winters hier in
Vlaanderen regelmatig naar de misse gaan, zet
ten 's zomers in Frankrijk nooit geen voet in
de kerk: en 't zijn altijd deze die t'einden
den zomer minst geld naar huis brengen.
Ik, als brijkebakker, ben lid van Pensioen
kas en Ziekenbond, omdat ik wel begrijpe,
welke groote voordeelen er daaraan vaste zijn.
En vraag ik des zomers in Frankrijk aan die
zondagwerkers en geldverkwisters als ze in
den Bond of in de Pensioenkas zijn op hunne
gemeente, dan antwoorden zij; «Neen ik, man,
ik heb liever mijn geld te verdrinken.»
O die dwaze, ongelukkige verdwaalden!
Zij hebben nochtans eenen uitgelezen, liefde
vollen Priester, bij wien ze 's winters te Rous-
selare in zijn huis mogen te raad gaan, en
die hun 's zomers in 't Frainsehe op hun Werk
bezoekt en hun daór goeden raad geeft; die
hun de gevaren wijst en hun heilzame, goede
vermaningen geelt: die, in één woord, al doet
J- i - ff-i.'ji- - -- i -1 v
welzijn.
.Maar velen luisteren naar hem niet!
En nochtans, «die niet hoeren wil zal voe
len,» zegt een spreekwoord.
En ze «voelen» wel, die ongelukkigeu, dat
ze door hunne drankzucht en goddeloosheid
langzaam naar den afgrond rollen, en hunne
huisgen ooten waarlijk ongelukkig en doodarm
maken, maar, ze zijn de slaven van hunne
slechte gewoonten geworden, en z'en hebben
den vasten wil en den moed niet meer, om zich
te beteren.
Dat is de jammerlijke levenswijze van veel
vlaamsche werklieden, die tijdelijk of gestadig
in Frankrijk werken, waar ze, ongelukkiglijk,
nooit anders dan slcchle voorbeelden zien.
In Vlaanderen vindt men werkmansgezinnen
die gestadig vooruitgaan en een zekeren wel
stand genieten, en de oorzaak daarvan is
Godsdienst, eendracht, vlijt en spaarzaamheid.
De uitwijkende vlaamsche werklieden zijn
vlijtig, maar in het algemeen te weinig gods
dienstig, en niet spaarzaam genoeg, en dat
brengt twist cn armoede in veel huisgezinnen
Welaan dan, gij, die met de zorg der zielen
gelast zijt, en gij allen, die hém met het werk
volk wel meent, ten strijde!
Ten strijde, tegen goddeloosheid en zeden
bederf, tegen zondagwerk en drankmisbruik!
Dat elk doe wat hij kan, om te redden wie
nog te redden is, en goed en deugdzaam
te houden, wien nog niet bedorven is.
't Is de plicht van elk weldenkend man,
zooniet wordt ons duurbaar Vlaanderen binnen
eenige jaren wat Frankrijk nu is: een rotte
poel van zedenbederf en goddeloosheid.
God spare er ons van!
EEN STEENBAKKER.
i
We bedanken onzen vriend Brijkkebakker
voor zijn schoon en deugdelijk opstel. Dat toogt
dat hij even handig is met de pen als met de
baksteenen. Mochte zijn schrijven menigeen
onder zijn maten op den goeden weg terug
brengen of van den dwaalweg afhouden
't NIEUWSBLAD
De raad kwam zaterdag [bijeen ten stad-
huize. De openbare zitting begon ten 5.20
ure.
M. Struye alléén was afwezig.
Na de lezing door deu heer Sehryver van
het Verslag der vorige zitting, doet de heer
D'Huvettero opmerken dat het gewoon ver
schil van 7 minuten tusschen de stadshor-
ioge en dez© der statie niet meer bestaat (1).
ls"er weergekeerd op onze genomen beslis
sing, het ware goed do inenschen te verwit
tigen. De beiaardspeler, ook met de zorge
van het uurwerk belast zegt dat de regu
lateur niet goed en werkt. Anderen beweren
dat het uurwerk der statie gedurig veran
derd wordt. Jk geloof eerder dat het ligt
aan de stadshorloge maar als men 50.000
fr. kan besteden voor een nieuwen beiaard
mij dunkt dat men in de naaste begrootiug
wel het nooclige krediet zou mogen schrijven
(1! tiet feit werd reeds vermeld door het
Xieinosblad.
o® de stadshorloge in orde te brengen.
M. de Voorzitter. Uwe cijfers voor^den
jeiaard zijn niet juist. Wat de horloge
betreft, we zullen rekening houden van
uwe opmerkingen.
M. Boone. In vele steden, en ik geloof
dat het overal in voege is in Frankrijk, is
er een verschil van 5 minuten tusschen de
buiten en biunenwijzers der statie-horloge
en ook 5 minuten tusschen de ure van stad
en de statie al buiten dat maakt een ver
schil van 10 minuten met het vertrek van
den trein.
M. Begerem. Dat ware goed voor de
lange slapers.
M. de Voorzitter. 5-6 minuten verschil
tusschen de weikelijke ure, ware genoeg,
mij dunkt. We zullen daarvoor zorgen en
ook vragen dat de wijzerplaat al buiten zon
verlicht worden.
StadsboekerijDe begrooting voor
1910 bediaagt 1523,30. De beheerraad
vraagt e8ne toelage van 150 fr. om
nieuwe boeken te koopen, en dit voor
eenige jaren. Do volksboekerij is maar arm
voorzien van leesboeken en de lezers hier te
Yper zijn uiterst talrijk.
M. DTIuvettere. Ik zal hier nogmaals
herhalen wat ik vroeger heb gezegd aan
gaande de volksboekerij de lezers zijn
allen uiterst bezorgd en net op hunne
boeken, de boeken zijn om ter best
onderhouden, niets en laat te wenschen,
noch netheid, ncch zorgen; als de boeken in
onhebbelijken staat zij't is alleenlijk om-
heid der"boeken. Daarom ware'"'tTe er"'eëii
grooter krediet in te schrijven, b. v. 300 fr.
Vermits het een buitengewone toelage geldt,
hoe eerder men de noodige boeken heeft,
hoe vroeger ook wij onze toelage zuilen
mogen staken.
M. de Voorzitter. A's men maar 150 fr.
vraagt, moeten wij toch geen 300 fr. toe
staan.
-- De begrooting wordt eenparig goedge
keurd.
Middelbare school. De begrooting
bedraagt fr. 31.354,57 in ontvangsten en
uitgaven. Eenparig goedgekeurd.
Leergang voor Lijf oefeningen. De
staat vraagt het oordeel en eene toelage van
den raad voor het benoemen van een derden
oeraar van gymnastiek.
M. Biebuyck.Ik vind dat nutteloos:
twee leeraars is mij dunkt alreeds genoeg
zaam.
M. Begerem. Hoeveel leerlingen zijn
er
M. de Voorzitter. 193.
M. Boone. De le raars kunnen wel
moniteurs aanstellen om hun werk te ver
gemakkelijken. In sommige gestichten zijn
er moniteurs die aan 150 leerlingen bsvelen.
M. Biebuyck. Men zou de groepen
kunnen verdoelen en als or plaats te kort
is, op verschillige uren doen les geven.
M. de Voorzitter. De raad is volkomen
vrij een gunstig of een ongunstig oordeel te
veilen en de uitgave te stemmen of te wei
geren.
M. Boone. Het is toch overdreven een
derden leeraar te vragen voor zulk een
getal leerlingen I
M. de Voorzitter. Onze tusschenkomst
zal ten hoogste 200 fr. bedragen. Jui3t kan
ik het niet bepalen daar het gouvernement
zelf do jaarwedde vaststellen moet. De twee
andere leeraars zijn de heeren Dewanckel
en Suber.
liet voorstel wordt verworpen met 11
stemmen tegen 2 de heeren Bouquet en
Colaert.
St-Josephsberoepschool. Sedert twee
maanden is de vraag om toelage reeds
meermaals besproken in de afdeelingen.
Andere steden geven ook toelagen Rousse-
lare, onder andere. Het beheer bestaat uit
M. Alb. Biebuyck, voorzitterBegerem,
Vanderghote, L. Dumelie, leden en E. H.
Neuville, bestierJor.
M. Begerem. Hij hebt dus alle waar
borgen... (Gelach).
M. de Voorzitter stelt voor 1000 fr. toe
te staau.
M. Sobry en is niet tegen dergelijke
inrichtingen die zekerlijk goed kunnen doen,
en toch kan hij de toelage niet goedkeuren.
Hij zal zich onthouden.
M. Bouquet zou zich moeten vervoegen
bij den heer Sobry, doch als lid van den
burgersbond, wil hij niet tegen het belang
zijn der kleinen. Daar de nieuwe inrichting
nog onbekend is aan ons, stel ik voor oOO
fr. toe te staan. Te Rousselare heelt men
ook daarmeê begonnen.
MColaert treedt het gedacht bij van
den heer Bouquet. Hij zal dus de voorstel
len van 1000 fr. en 500 ter stemming leggen.
Eerst het grootste.
De toelage van 1000 fr. wordt gestemd
met 7 stemmen tegen 2 en 4 onthoudingen.
MM. Vanden Bogaerde en Bouquet stem
den tegen en MM. Sobry, Biebuyck, Bege
rem en Colaert onthouden zich.
Godshuizen. Een verknoping van
boomen en talie wordt gunstig beoordeeld.
Weide. M. DTIuvettere vindt het
belachelijk de weide openbaar te doen ver-
koopen, vermits er niemand anders belang
in den koop kan hebben. Waarom die nut-
telooze kosten veroorzaken
M. de Voorzitter. 't Is de bestendige
afveerdiging die eisckt dat men den alge-
rneenen regel volge.
M. Sobry. De zaak is van ta weinig
belang om ons te rechten tegen de besten
dige afveerdiging. Wat meer, de keer
Poupart paalt ook aan die weide, en kan er
dus ook belang bij hebben.
M. Begerem. De deputatie mag ons
toch niet verplichten onnoozel te doen...
M. Fraeijs. De heer Catteau is 't ak
koord met de Godshuizen om da openbare
verkooping te aanvoerden.
M. DTIuvettere. We moeten niet
katholieker zijn dan de Paus vermits M.
Catteau aanveerdt, ik dring niet meer aan.
De toelating wordt gegeven metalgemeene
stemmen, min de heeren Begerem en Colaert
die zich onthouden.
tusscn'èft Ifpêr'cn Kortrijk door M. Van-
lerberghe wordt eenparig gestemd.
Rekening 1908 en begroeting 1910
van den Diseh worden op het bureel neer
gelegd en zullen door de bijzondere afdee-
ïing onderzocht worden.
De stadsbegrooting voor 1910 wordt
aan de leden uitgedeeld ze zal zaterdag
aanstaande ten 3 ure door de vereenigde
afdeelingen onderzocht worden.
Bij dringendheid wordt door den schepen-
raad gevraagd een eerste opname te doen
van 40.000 fr. op de leaning van 850.000 fr.
waartoe de raad vroeger werd bemachtigd.
Eiken keer dat wij van de toelating willen
gebruik maken moeten wij van de deputatie
hiertoe bemachtigd worden.
Voor de Halle is betaald 49.559.41
St-Maartens 16.947.84
St-Pieters 6.207.38
Zillebeke-vijver 73.793.20
Wegen 9.989.71
Elverdingstrate 14.938.10
Te zamen
171.907.52
Er is daarop ontvangen
in toelagen 127.242.76
Zoedat er nog ten laste
van stad blijft 34.184.73
Wij vragen dus om 40.000 ir. te mogen
nemen op de leening.
Eenparig goedgekeurd.
M. D'Huvett9re. Is het bouwen van do
nieuwe theaterzaal een stap vooruit gegaan?
M. de Voorzitter. Theaterzaal of beter
feestzaal, daarvoor heb ik nog onlangs aan
gedrongen bij den heer stadsbouwkuadige,
en gezegd dat we voor nieuwjaar volstrekt
moeten de plans hebben van de schikking
voor de gebouwen. Het huidig lokaal is niet
betamelijk.
M. Begerem. Dan nsoet gij het sluiten.
Het justiciepaleis werd vroeger wel ge
sloten.
M. D'Huvettere preekt voor zijn kapelle
hij is een gewoon bezoeker van de tooneel-
zaal...
M. D'Huvettere. Ik spreek hier namens
de geheele bevolking, en begeer uitdrukke
lijk dat de heer Coomans tegen nieuwjaar
zou gereed ziju met ziju plans.
M. Bouquet. Volgens oen geruchte in
stad zou er misbruik gemaakt worden van
sommige vertooningen in den schouwburg
om omhalingen te doen ten voordeele van
bijzondere inrichtingen. Ik begeer te weten
als de policie daarover is ingelicht en welke
maatregels er zullen genomen wordeu om
dit misbruik te voorkomen.
M. de Voorzitter. Ik heb hierover aan
de policie inlichtingen gevraagd. Er zijn
inderdaad omhalingen gedaan zonder toe
stemming der wettige overheid ten voordeele
van den wereldlijken schoolpenning.
De noodige bevelen zijn gegeven om dit
misbruik te beletten in het toekomende.
M. Bouquet vraagt uog dat er een
lanteern zou geplaatst worden bij de herberg
den Hazewind, buiten de Diksmuidepoorte,
en tusschen de Meenenpoorte en de Bascule,