'SIP
Doe uwen plicht
SpreeKM 58
m m m m m
Op Zaterdag 29 Juli 1911
5 centiemen 'tblad
46e jaar. Talmerk 2369
Te trekken bij den Uitgever, 7* 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank 's jaars
Dagklapper
Evangelie van den 8eu Zondag
na Sinxen.
De Vleeschkwestie
en Muilplaag
De Spaar- en lijfrenikas
BOND DE WERELD
Nog Marokko
Turkije
Portugal
talie
ft
Vereenigde Staten
Belangrijke verklaring
van den Minister
si® siasrasjsfl®
Het edele Biljardspel
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
van den "29 Juli tut den o Oogst
#5 *5 16 <8
«3 U m fii M £1 M *5
DIT IS
A
IEUWSBLAD I YPE
EN OMMELANDS
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
!s Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten o fr. 15 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havas, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
z 29. IP Martha mg H. Olaf koning van
Noorwegen H« Beatrix.
Z. 3o. - HH. Abdon en Senen mm. H6 Julita
mgm.
m. 31. H. Ignatius van Loyala, stichter van
het gezelschap Jesus - Zalige Gaspar van den
Goes.
d. 1 Oogst. S. Pieters banden. Deze banden
zijn te Rome bewaard. De zeven broeders
Machabeien. met hunne h. moeder.
w. 2. H. Alfons van Liguorio b. en kerklee
raar stichter der Redemptoristen. O.L V. der
Engelen of O.L.V. van Portioncula-
d. 3. H. Stephanus vinding de gebeenderen
van den eersten martelaar wierden gevonden in
't jaar 415 H" Lydia.
v. 4. H. Dominicus, stichtte hot orde der
broeders Prediüheeren; aan hem vertrouwde de
li6 Maagd de instelling van den Rozenkrans toe.
Te dien tijde zeide Jesus tot zijne leerlingen
deze gelijkenis Er was zeker rijk man, die een
rentmeester had. En deze werd bij hem beschul
digd, dat hij zijne goederen verkwistte. En hij
ontbood hem en zeide hem Waarom hoor ik dat
van u 1 Geef rekenschap van uw rentmeester
schap, want gij kunt geen rentmeester blijvem
Maar de rentmeester zeide bij zichzelf Wat zal
ik doen Want mijn heer ontneemt mij het rent
meesterschap. Spitten kan ik niet, te bedelen
schaam ik mij lk weet wat ik doen zal, o; dat ze
mij, als ik uit het rentmeesterschap ontsot bon,
in hunne huizen opnemen. En hij ontbood een
voor één d.) schuldenaars van zijnen heer, en
bü zeide tot den eersten Hoeveel zï.jt ge mijnen
heer schuldig Deze zeide Honderd vaten olie
En hn zeide hem: Neem uw schuldbrief, en ga
vlug zitten, en schrijf vijftig. Weer tot een
anderen, zeide hij Maar gij, hoeveel zijt ge
schuldig Deze zeide Honderd mut tarwe. Ho
zeide hem Neem uwe papieren en schrijf:
Tachtig. En den heer prees den bedriegeijjken
rentmeester, omdat hij voorzichtig gehandeld
had. Want de kinderen dezer wereld zijn voor
zichtiger dan de kinderen des lichts, wat hun
eigen kring aangaat. Ook Ik zeg u Maakt u
zeiven vrienden door middel van den bedriege-
lijken mammon, opdat ze, bij u verscheidsn, u
opnemen in de eeuwige tenten.
Eene der bijzonderste oorzaken van de
schaarschheid van het vee, is het mislukken
der aardappelen in 1908 en 1910.
De toestand is nu zoo dat het hoogwen-
schelijk ware dat onze veestapel beter kon
voorzien worden de heer Maenhaut heelt
dat in de Kamer ook gezegd.
Er zijn er die meenen dat de toestand zou
beteren indien het vee vrijelijk in het land
mocht binnenkomen, dat is, zonder rechten
te betalen.
Dat zou iets kunnen maken, maar dat het
vleesch daarmee goedkoop zou worden, dat
zou niet waar zijn.
Inderdaad, gelijk wij het reeds hebben
geschreven, het, vee is duur in alle landen
der wereld, het is dus niet mogelijk dat het
goedkoop worde in België.
Indien het hier goedkoop werde men zou
het in andere landen komen opkoopen en
weldra zou het weer duur worden.
Mengelwerk van 'tNieuwsblad van Yper N°io
naar het Hoogduitsch
DOOR
CLEM. HOLEMANS.
Hein stond te midden der menigte, die
eveneens juichte en jubelde, den kloeken
soldaat als een wonder aanschouwde, en
hem met allerhande vragen bestormde.
't Spreekt van zelf, dat de vete tusschen
^e'n en Siska, de meid van den heer burge
meester, van vandaag af werd opgeheven en
e'den weer goede vrienden werden!
T
roen Hein des anderdaags met de twee
eieren terug in de kazerne kwam
,Was hij de held van den dag. Wie zijne
UchtYaart aan 't klokzeel gehangen had
^eet Hein niet, maar zeker is 't, dat dag'
en weekbladen na verloop van eenige da'
hem de uitbundigste lofredenen toe
haaiden.
Heer Kasper, die in deerniswekkenden
Zoo meldt een blad dat een hooge ambte
naar van het ministerie zegt dat de toestand
zal veranderen als de maatregelen voorge
schreven door den minister volop in toepas
sing zullen zijn dat is, wanneer het vee van
over zee aangebracht, rechtstreeks naar de
slachthuizen der groote steden zal overge
bracht worden in goed gesloten tijtuigen in
plaats van te Antwerpen te worden geslacht
zooals het nu moet gebeuren.
Dat zou ook iets kunnen maken, maar dat
vee en vleesch daarmede goedkoop zullen
worden, daar gelooven we niets van.
Die hooge ambtenaar heeft ook gezegd,
volgens hetzelfde blad, dat d8 boeren te veel
geld vragen van hunne beesten.
Ze zouden hun vee veelgoedkooper kunnen
afleveren, zegt hij, en nog eene ordentelijke
winst doen.
We gelooven niet dat die hooge ambtenaar
zoo onhebbelijk gesproken heeft, als het
blad het zegt.
Nu, dat het vee duur is, zouden de boeren
minder moeten vragen dan za kunnen 'I...
Wie heeft er nog zulken onbekookten
praat gehoord.
De boeren doen gelijk iedereen doetals
ze veel kunnen krijgen van hunne waren, ze
pakken het mee en iedereen geeft hen geiijk
alhoewel iedereen liever zou hebben dat
het vleesch beterkoop ware.
Als het vee goedkoop is, dan is er nie
mand die hun meer betaalt dan de prijs van
de markt, om hun plezier te doen of om hun
eene behoorlijke winst, t.o vorooLuffou.
Markt is markt, daar is niets aan te doen,
wat hooge ambtenaars of wie ook mogen
zeggen.
m*
De kwestie van de muilplaag komt hier
ook nu tusschen, want die veeziekte is niet
van aard om het vee te doen afslaan wel
integendeel.
De muilplaag is ditmaal uit Duitschland
gekomen. Zooals we reeds zegden, die vee
ziekte schijnt hier of daar te heerschen op
eene min of meer groote schaal en doet ze
getijdelijk hare ronde.
Zij heerscht bij voorkeur in landen waar-
het vee veel in weiden verblijft, zooals in
Denemarken, 1 et Noorden van Duitschland
en Holland.
Om zooveel mogelijk te beletten dat zij in
België gedurig heerschte, mogen geene an
dere dieren in België komeu dan zulke welke
gezond bevonden zijn. Zij worden daarom
op proeftijd gesteld in wachtstallen of qua
rantaine stallen aan de grens.
Indien ze mogen binnenkomen, enkel op
voorwaarde te betalen, dan zou de muil
plaag om zoo te zeggen gedurig heerschen
in België.
Maar ongelukkiglijk, er worden vele die
ren binnengesmokkeld, die niet betalen en
die niet onderzocht zijn.
Men schrijft aan binnengesmokkelde
baesten het uitbreken der muilplaag toe.
Men ziet dat de smokkelaars eene onbere
kenbare schade aan den landbouw berokke
nen.
Een landbouwer die op de grenzen woont
beweert dat er dagelijks langs de grens van
aan de Noordzee tot aan de Schelde te Doel
meer dan 50 stuks hoornvee binnengesmok
keld worden.
Hij meent dat het noodig is, vooral in tijd
vsn muilplaag af andere veeziekten, de grens
toestand uit zijn onvrijwillige gevangenis
kwam, verklapte het gebeurde.
De Waal werd gevangen gezet en tot
simpel soldaat afgezet. Kasper werd den
tijd gegeven om naar een andere
plaats uit te zien, maar Hein werd van den
soldatendienst ontslagen en als lijfjager
door den graaf in dienst genomen. De heer
burgemeester werd dringend verzocht naar
het paleis te komen, om de gansche toe
dracht der vroegere prijsworsteling uit te
leggen; de Waal ook werd ontboden, en
daar, in tegenwoordigheid zijner hoogere
overheid, beleed hij, dat niet Hein, maar
hij zelf het goudstuk gestolen had, hetzelf
de dat hij nu nog aan zijne keting droeg,
waardoor de heer burgemeester natuurlijk
zijne verdenking liet varen. De Waal werd,
wegens zijne openhartigheid, die wel is
waar vrij laat kwam, van de gevangzitting
ontslagen, en Hein werd de geldbuidel ter
dege gevuld.
Hein en Siska zijn een echtpaar gewor
den, dat aan velen tot voorbeeld kan
Jeter te doen bewaken, door het aantal
douaniers te vergrooteo.
Indien het getal binnengesmokkelde dieren
zoo groot is, dan zou het er kunnen van
komen meer douaniers aan te stellen.
Dat punt dient onderzocht te worden.
Om te sluiten herhalen wij dat het vee niet
zal afslaan zoolang de voedstoffen duur zijn
en vooral zoolang er geen overvloed is van
aardappelen.
Als de dieren te veel kosten van eten, dan
zullen er weinig gekweekt worden dat
kan niet andeis.
Het Staatsblad geeft den oflicieelen toe
stand der Algemeene Spaar-, Lijfrent-en
Verzekeringskas van den Staat op 3i Dec.
1910. Deze toestand is nogmaals verbeterd
en getuigt van den ongemeenen voorspoed
en welstand van het land onder het katholiek
gouvernement.
De spaarkas bezit in geld boven de 1 1/2
miljard frank, geheel juist 1 miljard,
585 miljoen, 956 duizend en 69 fr. 5i cent.
Zij heeft omtrent 14 miljoen beschikbaar geld
liggen in kas en in de Nationale Bank.
Hare beursweerden, medegerekend aan
hunnen inkoopprijs, bedragen één miljard
frank, waaronder 224 1/4 miljoen uitgezet in
plaufCingon trnn vti 03 nilijvvii
voor langeren duur uitbesteed zijn.
De kolossale gebouwen der Spaarkas, die
talrijke miljoenen gekost hebben, worden
enkel medegerekend voor 1 frank, daar al de
onkosten van gebouwen, mobilitr, materiaal
en allerhande, gerief, door afhoudingen op
de jaarlijksche winsten geheel afbetaald wer
den.
De renteboekjes vertegenwoordigen in
Belgische renten een kapitaal van52g 504,400
frank, dit is eene vermeerdering van 28
miljoen sedert overjaar.
De intresten der beursweerden reeds
verloopen op 3i December 1910, doch nog
niet ontvangen,beliepen 10 1/2 miljoen frank.
Op de spaarboekjes stonden ingeschreven
948 miljoen toebehoorend aaa bijzondere
personen, en enkel omtrent i5 miljoen aan
openbare gestichten.
De loopende rekeningen bedragen onge
veer 40 miljoen frank, waaronder 14 1/2
miljoen toebehoorend aan de gemeenten, 6
miljoen aan de maatschappijen van werk
manswoningen, 5 miljoen aan het landbouw
krediet, en 2 1/2 miljoen aan het gemeente
fonds.
De reservegelden der Spaarkas bereiken 27
miljoen, 300,374 frank.
De Lijfrentkas heett insgelijks veel meer
ontvangen in het jaar 1910, namelijk
15,780,668 frank, dit is omtrent 16 miljoen
fr. gestort gedurende het verleden jaar tot
het aanwinnen van pensioenen tegen den
ouden dag.
De verzekeringskas is ook vooruitgegaan
op 3i December 1910 waren 44.989 verzeke
ringscontracten aan den gang voor een ver
zekerd kapitaal van 85 miljoen 7,5o5 fr.
Verleden jaar werden 5.192 nieuwe levens
verzekeringen aangegaan voor dewelke 1 1/2
miljoen fr. gestort waren daarentegen 1,374
contrakten werden vernietigd, waarop
740,000 fr. terugbetaald.
strekken. Het hoofd des huisgezins staat in
de bijzondere gunst van den edelen graai', zit
in een groen, met goud uniform op den
koetsblok en de weitasch van zijn hoogen
gebieder, wanneer deze ter jacht gaat. Zij
ne kinderen ieert hij den gouden levensregel:
Handel altijd en overal uit plichtgevoel!
Dan, voegt hij er bij, zal het kwaad, dat
men u mocht aandoen, machteloos zijn
en u in het minst niet hinderen en waa
neer men u tea plicht geeft vast te hou
den laat dan niet los, hoe gevaarlijk het
u in den beginne ook moge voorkomen.
Hadde ik vroeger mijnen plicht niet ge
daan en dus niet vasthouden dan had
de ik voorzeker den nek gebroken en ware
ik niet de gelukkige man geworden, die
met te handelen uit plichtgevoel, uwe
moeder mocht ten altaar leiden.
De onderhandelingen tusschen Frankrijk
en Duitschland gaan regelmatig vooruit,
maar er komt niet veel in den klaren van
hetgeen er tusschen de twee verhandeld is
geweest. Sommige groote mogendheden zijn
daarover wat verbitterd, andere verduiken
ook hunne afgunst niet.
't Is alzoo dat de Engelsche Minister
Lloyd Georges, in eene openbare feeste, aan
zijne mistevredenheid heeft lucht gegeven en
kwa^d weg roept tot deze die Engeland niet
en raadplegen over hetgene ze willen schik
ken in der minne "We zijn voor den vrede
en zullen desnoods de grootste opofferingen
doen om den Europeesche vrede te behouden,
maar... indien men ons wilt buitensluiten,
Engeland zal toogen dat het zijn recht wil
handhaven en zal zich doen eerbiedigen,
gelijk van wie.
Duitschland en gebaart van geen eentje
bij dat grammoedig tieren en Spanje laat...
nog een franschen officier aanhouden
Maar hoe bescheiden ook de onderhande
lingen tusschen de belanghebbende mogend
heden worden voortgezet, toch is er reeds
iets uitgekomen van de voorstellen die be
sproken worden Frankrijk zou mogen
grijpen zoo verre mogelijk in Marokko en
zou als vergoeding fransch Congo afstaan
aan Duitschland... Daardnnr kiiiat Diiiisrh-
land, dat reeds belangrijke bezittingen heeft
in Oost-Afrika, ook een merkweerdig deel te
Westen en te midden en het Engelsch plan
om van de kaap, het land der Zuid-Afrikaan-
sche Boeren, tot aan den Nijl, Egyptenland
geheel Afrika te doorkruisen op eigen bezit
tingen, dat plan valt daardoor in duigen,
want Duitschland is van nu reeds te machtig
om niet te kunnen aan Engelands grijpzucht
weerstaan...
Algelijk, als men dat alles overweegt, daar
heerscht een zonderlinge opvatting van de
rechtveerdigheid onder de groote... mogend
heden elk pakt wat hij zonder merkelijk
gevaar maar krijgen kan en ondertusschen
maakt men wetten om de dieverijen te belet
ten. Dat herinnert ons het opschrift van
een bezemverkooper, die op zijn toogvenster
deed schilderen door den Rubbens van de
streke
Hier verkoopt men bezems
Kleine stelen
Maar groote stelen meest...
*A
EINDE.
de joodsche Burgemeester van dat Rome
aan den Paus ontstolen, meende zeker te zijn
bij honderdduizende vreemdelingen naai
Rome te lokken door het inrichten van we
reldlijke en antigodsdienstige feesten. Maar
Rome is en blijft, spijts de veertig jaar die
sedert de dieite van Victor Emmanuel ver
loopen zijn, Rome blijft het Rome van den
Paus en als de tegenwoordige en latere
Nathans zullen verdwenen en lang vergeten
zijn, zal het Pausdom nog altijd de groote
aantrek zijn van Rome.
r# l
ft*
Een groote brand is zondag in de wijk
Saleymanie teConstantinopel uitgebroken en
heeft, aangewakkerd door een hevigen wind
en bij gebrek aan water om te blusschen,
eene groote uitbreiding genomen. Men schat
op meer dan tien duizend het getal huizen,
die er afgebrand zijn. Verschillige scholen,
de kazerne der officiers en de bureelen van
den stafofficier van 't eerste korps zijn ins
gelijks geheel in asch gelegd.
De ramp is ontstaan in het groot kwartier
der musuimannen. De groote bazar van
Stamboul en al de wijken van Slelidjami,
Vesmedjiber, Direklerarassi, Djerah pacha,
Dadud pacha, Akserai, Vlanga en Psamatia
zijn vernield. Twee soldaten zijn levend ver
brand. Men denkt dat er talrijke slachtoffers
zijn. De pompiers van de engelsche en duit-
sche schepen hebben geholpen om den brand
te bestrijden.
Tusschen de vernielde gebouwen zijn ver
scheidene moskees en scholen. Men schat
de schade op 1 millioen turksche ponden.
Verscheidene pompiers en andere personen
werden gekwetst. Volgens zekere geruchten
zou de brand in eene afspanning uitgebroken
zijn, ten gevolge der onvoorzichtigheid van
araben, die koffie gereed maakten. Er zijn
eenige aanhoudingen gedaan.
Maandag avond is een kerel aangehouden,
op het oogenblik dat hij in de wijk Yousouf
pacha, nabij Ahsera'i, een huis in brand stak.
r*l
üut
Sedert eenige dagen is Z. H. den Paus
onpasselijk. De openbare verhooren zijn
uitgesteld. Een paar weken zal den heiligen
Vader geheel herstellen, zeggen de genees-
heeren, die in de ziekte niets ergs en zien.
Die erger ziek is, dat is de Roomsche ten
toonstelling Millioenen en nog miilioenen
worden besteed om volk aan te trekken en 't
en pakt niet. De inkomprijs is maar een half
franksken meer en zelfs zekere dagen 25 c.
en toch en wilt er niet naartoe.
De vreemdelingen blijven weg en de
Romeinen stellen er geen belang in.Nathan,
Er wordt gezegd dat de gewezen koning
Manuel in persoon de samenzweering be
stuurt. Hij zou aangeboden hebben zich aan
het hoofd der koningsgezinde troepen te
plaatsen. De inbeslagneming van wapens in
de statie van Oreuse en aan boord van de
«Gemma», heeft een verlies-van drie miljoen
veroorzaakt. Indien deze wapensin Portugal
geraakt waren, zou er twee dagen later een
opstand tegen de Republiek uitgebroken
zijn. Tien duizend mannen zouden bereid
zijn voor den koning te vechten. Deze laatste
zou het derde zijner fortuin gegeven hebben
om de herstelling van den portugeeschen
troon te bewerken. Italië en bijzonder Duit
schland zouden de zaak des konings genegen
zijn. Daarentegen wordt de Republiek door
Frankrijk ondersteund.
F ugulaud
In de koolmijnen van het Rhenada-dal, in
het La cd van Wales, is sedert eenige weken
eene werkstaking uitgebroken. Dinsdag
avond had er eene botsing plaats tusschen de
policie en de werkstakers een groot getal
dezer laatsten, alsook iS^policieagenten wer
den erg gekwetst.
*4
Twee kleine steden, Oscoda en Ansable,
in den staat Michigan, zijn schier heel en
gansch door verschrikkelijke branden in asch
gelegd.
Het vuur brak uit in de magazijnen van
een houthandelaar te Ansable, en weldra
stonden de twee steden die aaneen palen, in
laaie vlam. De inwoners moesten vluchten
zonder eraan te kunnen denken iets te red
den. De r8oo inwoners der twee steden zijn
zonder dak en legeren nu onder de open
lucht. Men schat de schade op twee miljoen
dollars.
Verbeteringen
M. de Broqueville, minister van spoorwe
gen, post en telegraaf, kondigt eene gansche
reeks veranderingen en verbeteringen aan
1° De prijzen van den telefoon zullen
verminderd worden.
2° Da wet op de arbeidsongevallen zal
toepasselijk gemaakt worden op de zeelie
den.
3° Het wetboek der tucht op de zeeschepen
zal herzien worden.
4° De scholen van zeevaart zullen verbe
terd worden.
5° Er zullen twee nieuwe maalbooten
gemaakt worden voor den dienst Oostende
Dover. De Staat beschikt reeds over negen
maalbooten.
6° Er zal een droge dok te Oostende
gemaakt worden, voor het herstellen van
schepen.
7* De schrijvers en werklieden van ijzeren-
weg,telegraaf en telefoon zullen verhooging
van loon ontvangen.
M.de minister heeft een voorbeeld gegeven
hoe hij het aan boord leggen zal. Een pio-
cheur bij voorbeeld, zou aan 3 franken
daags ingaan; na 5 jaar zou hij 3 fr. 20 heb
ben, en alle vier jaar zou hij er e8n che
vron bij krijgen, gelijk bij den troep,waar
voor hij 10 centiemen verhooging zou
verwerven; dat maakt dat, aan 18 jaar bij
dienst gekomen,hij op het laatste van zynen
dienst 4 fr. 30 daags zou kunnen trekken,
als hij regelmatig bevorderd werd.
8° De pensioenkas zal herzien en de pen
sioenen verhoogd worden.
9° De geheime ver-slagen der oversten
tegen hunne onderdanen zullen afgeschaft
worden.
M. de Broqueville voegde erbij Ge moet
niet peizen dat ik daar lang zal op slapen.
De meeste van deze verbeteringen zullen met
Nieuwjaar ingevoerd worden.
Da katholieke volksvertegenwoordigers
juichten deze verklaring hertelijk toe en
zelfs tegenstrevers konden hen niet inhouden
uit te roepen 't Is oprecht wel
De redevoering van den heer minister van
spoorwegen diende aan gansch zijn personeel
uitgedeeld te worden. Op deze wijze zouden
bedienden en werklieden de inzichten van
den heer minister van spoorwegen goed en
deugdelyk kennen. En bij deze redevoering
zou men de opsomming kunnen voegen van
al de verbeteringen die het katholiek minis
terie ingevoerd heeft ten voordeele der
bedienden en werklieden van ijzerenwegen,
post, telefoon en telegraaf. Dat zijn geen
woorden, maar oorden.
Van waar zijnen oorsprong Wie heeft het
uitgevonden
Vrankrijk, Engeland, Spanja en Italië
osweren de bakermat geweest te zijn der
eerste biljardpartij van 'deze, welke de
eerste de schoonheden van dit wonderbaar
spel heeft ontwaard.
Sommigen eigenen zijnen oorsprong den
Chineezen toe, anderen zeggen dat de Kruis
vaarders het in 't Oosten hebben ontdekt.
De Lngelschen, op hunne beurt begeerig hun
aandeel te krygen, vergelijken het, onder
verminderden vorm, met het «crackettspel»
dat men aldaar op de grasperken uitoefend;
Q <7I\C\ rrr\rt rJ/\r\ .Arx U.'lj»...
dit spel verbeelden en het groen laken het
grasperk. Anderen, eigenen het een bakker
uit Engeland toe, dewelke met eene lengte
maat uit zijnen winkel (yard, van waar
queue oi stok zou ontleend zijn) drie marbels
op zijnen omlijsten toog voortstuitende, al-
zoo bij toeval de mogelijkheid van een
nieuw spel zou ontdekt hebben. In Frankrijk
verzekert mea dat een franscbe kunstenaar,
Henricus de Vigne, onder Karei IX, de
uitvinder er van is.
De oorsprong is onzeker. Heel waarschijn®
lijk is het, dat eigentlijk ^niemand het
heeft uitgevonden, maar dat dit spel, zich
allengs zelf vormende, dit bijgevoegd door
den eenen, zulks verbeterd door denande-
reu, alzoó tot zijnen huidigen stand is opge
komen.
Nogtans, indien wij wel het woord Bil
jard (mogelijks l'art de jouer aux biiles)
nagaan, alsmede het grootste deel zijner
bestaande uitdrukkingen voor wat het we
zenlijke spel betreft, bijna allen van fran
schen oorsprong, zoo gelooven wij dat
Frankrijk meer recht heeft op de eer dezer
uitvinding, als eenig ander land.
Het biljardspel dagteekent volgens alle
waarschijnlijkheid met de 15d° eeuw, en is,
van zqn bestaan af, de lieveling der grooten
geweest.
Een kronijkschrijver verzekert ons dat
koning Karei IX biljardde, toen men hem
kwam verwittigen, den nacht van Sint-Bar-
thelemy, alsdat de vluchtende Hugenotten,
de Seine trachten over te zwemmen.
Op aanraden der geneesheeren, gaf de
groote Koning Lodewyk XiV zich na eiken
maaltijd aan deze zoo nuttige oefening over,
bij zooverre dat hij er welhaast een vurig
liefhebber van wierd. Mieken de partijen,
driemaal te week, mei. zijnen gewonen en
ervaren tegenstrever Chamillard, de fortuin
van laatstgenoemde niet uit
Een andere prinselijke liefhebber die wij
met genoegen noemen, was Paus Pius IX
een biljard bekleedde de eereplaats in het
Vatikaan. Zijne Heiligheid was zelf e n
hevige voorstaander van het Edele Spel
mits voorwaarde nogtans dat het niet ver
ging tot drift.
Indien.eertijds het biljardspel in eere
gehouden wierd aan de Koninklijke en
Prinselijke Hoven, is het nu nog in groot
aanzien bij de hedendaagsche hoogere stan
den. Elk huis in de hoogere wereld bezit
zijne biljardzaal. Vrouwen zelfs zyn er
dikwijls uitstekende kunstenaressen van,
wij kennen er, en vele.
De biljard is een spel wier kundigheid
afhangt van het verstand en van de behen
digheid gepaard met koelbloedigheid. Werkt
de geeBt niet bij de aaneenschakeling der
stooten en L het de zekere, vaste hand niet
terzelfder tijde met de goede houding des
lichaam8, die ze ten uitvoer breDgt
De kampioenen aller lichamelijke spelen
vermoeien zich en zijn afgemat. De over
winnaar eens biljai'dkampstrijd eindigt zijne
partij frisc.h, gezond, zonder zichtbare
vermoeienis, niettegenstaande de duizende
meters welke hij rond den biljard gedaan
heeft.
De biljard is dus en zal blijven het Edele
Sport gymnastische oefening van lichaam
en geest.
E. R. M.
