De Prijs der
Stikstofeenheid.
aan het Nieuwsblad van Yper Saterdag, 29 Juli iqii
Wie dagbladen leest heeft ten min
ste den naam Jean Bloux, landbouw
ingenieur onder landbouw-artikels zien
staanOf nu iedereen deze artikels leest,
daaraan mag voorzeker getwijfeld wor
den. Al die artikels zijn in denzelfden
vorm gegoten een opschrift, eenige
algemeenheden en de noodige hoe
veelheid ammoniaksulfaat, ziedaar het
recept dit is voorzeker tamelijk on
schuldig, ten hoogste een weinig ver
velend.
Nu is er eene uitzondering Jean
Bloux heeft een artikel geschreven
over den Prijs der Stikstof eenheid.
Daarin legt hij zooveel ijver aan den
dag, dat hij de ongelooflijkste zaken
verkondigt.
Hij wil bewijzen, en dan nog met
cijfers, dat zelfs nu nog het sulfaat min
der kost per eenheid dan het nitraat
Van het oogenblik dat Jean Bloux
de vrijheid neemt dwalingen te ver
spreiden, meenen wij aan de landbou
wers dienst te bewijzen met hen te ver
wittigen en hun te toonen waar de
waarheid ligt.
De inlichtingen, welke in bedoeld
artikel voorkomen, zijn van zulken
aard, dat wij het recht hebben er aan
te twijfelen of ze wel inderdaad door
sen landbouw-ingenieur werden op het
papier gebracht. Ons kan dat niet ver
wonderen, maar het zal toch bij menige
lezers eenige verbazing verwekken als
wij hun zeggen dat noch inBelgie, noch
in een ander land een landbouw-inge-
nieur bestaat, die den naam Jean Bloux
draagt
Ziehier nu over die inlichtingen
Het is bewezen, met de cijfers van
Antwerpsche handelsverrichtingen dat
de stikstofeenheid, sedert een jaar,
minder kost in nitraat dan in sulfaat,
zonder dat men daarbij rekening houdt
met het verschil tusschen de bemes-
tingswaarde van beide meststoffen.
Dit is waar op theoretisch gebied,
zegt Jean Bloux, maar om den inkoop
prijs van sodanitraat vast te stellen
moet men daaraan verscheidene som
men toevoegen
1° voor het vervoer uit Antwerpen:
fr. 0.35.
Deze eerste dwaling toont ons reeds
dat de ingenieur niet op de hoogte is
Ziehier de vergelijkende prijzen der
stikstofeenheid, voor een geheel jaar,
in nitraat en in sulfaat.
Juli
1910
1.36
1.44
Augustus
1.40
1.46
September
1.41
1.47
October
1.41
1.49
November
1.40
1.50
December
1.40
1.50
Januari
1911
1.45
1.57
Februari
1.48
1.62
Maart
1.49
1.65
April
1.50
1.63
Mei
1.51
1.59
Juni
1.50
1.59
Jean Bloux doet te recht opmerken
dat het sulfaat franco in alle belgische
stations wordt geleverd, maar hij hecht
aan deze kleinigheid een overdreven
belang. Inderdaad, voegt men bij elk
der bovenstaande prijzen van het
nitraat 1 centiem en 6/10 van een cen
tiem, dan stelt men beide meststoffen
in gelijke voorwaarden van verkoop en
van vervoer. Hoe onbeduidend deze
vermeerdering ook is, toch is ze groot
genoeg om de onkosten van vervoer
te dekken, zij overtreft zelfs de som,
noodig tot het vervoer. Al het ver
bruikte nitraat komt uit eene der vier
belgische nitraathavens, zoodat de
gemiddelde afstand van vervoer geen
75 kilometers bereikt. Men vergeteniet
dat het sodanitraat den bevoorrechten
tarief n° 36 geniet.
Het is niet met dit ontzaggelijk opgeld
van 1 centiem en een weinig, dat het
nitraat den prijs van het sulfaat zal
overtreffen
Ook heeft Jean Bloux andere koor
den aan zijnen boog. Laat ons zien wat
ze waard zijn.
2° Bij/den prijs van het nitraat komen
vervolgens 0.25 fr. voor malen en
wegen, 0.15 fr. voor bijgevoegde ver
zending naar den handelaar, die zich
met het malen gelast.
Voorzeker zouden deze twee som
men in aanmerking komen, ware het
niet dat ook beide voor het sulfaat gel
den.
Dat onze ingenieur zich ter plaatse
begeve, waar meststoffen worden
behandeld, dat hij de fabriekanten van
samengestelde meststoffen ondervrage
en hij zal vernemen, dat het sulfaat, na
eenigen tijd verblijf in het magazijn,
zich tot klompen samenpakt, zoodat
waar het voldoende is nitraat te malen
men verplicht isten einde geene ver
rassingen op te loopen, het sulfaat in
de samenstelling te ziften. Welnu, zif
ten eischt meer arbeid dan malen en
indien de gezeide Jean Bloux een op
geld rekent van 0.35 fr. voor het
nitraat, moet hij er zeker een van 0.45
fr. voorzien voor het sulfaat.
3° Daar het sulfaat 5 eenheden stik
stof meer inhoudt dan het nitraat, is er
eene besparing van 0.11 fr. per 100 Kg.
sulfaat, welke 11 centiemen als opgeld
bij den nitraatprijs komen
Deze redeneering geeft den maatstaf
van de bedrevenheid van onzen inge
nieur. Om den prijs der stikstofeenheid
in het nitraat te berekenen, deelden wij
toch niet door 20.17 maar wel door 15.5
zoodat er reeds rekening is gehouden
met de prijsverhooging, welke uit een
geringer gehalte voortspruit. Doch
hier willen wij eene beschouwing aan
voeren, die voorzeker meer waarde
heeftHet is waar dat het sulfaat fran
co in alle belgische stations wordt gele
verd, maar dit wil nu niet zeggen dat
het sulfaat kosteloos wordt vervoerd,
wel in tegendeel! In den bepaalden prijs
is dus een gedeelte inbegrepen om de
vervoerkosten te dekken. Welnu, door
toepassing van tarief n° 36 op het
nitraatvervoer, geniet deze koopwaar,
een voordeel van 15 fr. op het vervoer
van elke 10.000 Kg. (Het sulfaat vervoer
kost 40 fr., waar men voor het nitraat
slechts 25 fr. betaalt.)
Moesten wij onze redeneering voort
zetten in den zin van Jean Bloux, dan
zou van den nitraatprijs 15 fr. moeten
afgeteld worden, ofwel den prijs van
hetsultaat met 15 fr.verhoogd
Zoodat het 4e opgeld niet alleen is
verzwonden, maar een boni voor het
nitraat overlaat 1
4° Een opgeld van 0.59 fr. komt ver
volgens in rekening voor de tarra der
zakken.
Om dit cijfer te bereiken moet niet
alleen de tarra van sulfaat op 0 worden
geschat, maar daarbij moeten nog ver
schillende onnauwkeurigheden wor
den aangevoerd.
Een kort verblijf tusschen handelaars
in meststoffen zou aan onzen ingenieur
leeren
a) dat hij, die spreekt van nitraatzak-
ken welke 190 kg. wegen, nooit eene
vracht nitraat heeft zien ontladen. Over
eenige jaren vond men zakken van 110
tot 140 kg. maar nu wegen de nitraat-
zakken zonder uitzondering 90 tot 105
kg.
b) dat indien de zakken 190 Kg,
moesten wegen, zulks in het voordeel
der verbruikers zou zijn, vermits ni
traat bruto voor netto wordt verkocht
en er aldus, op bijna 200 kg, nitraat
maar de tarra van één zak zou voor
komen 1
c) dat een zak die.-met sulfaat gevuld
twee a drie weken in magazijn moet
liggen, dan ook, zoowel als een ni-
traatzak 2 kg. zwaar weegt. Doch hier
dient bijgevoegd, dat een uitgewas-
schen nitraatzak slechts 800 a 900 gr.
weegt en dat het waschwater een uit
muntende meststof uitmaakt.
d) dat een gewasschen nitraatzak
voor alle gebruik dienstig is, terwijl
een sulfaatzak, na eenige weken maga
zijn, tot niets meer dienstig is. Dit is
zoo waar, dat op de markt te Antwer
pen er altijd aanbod en vraag is voor
nitraatzakken en nooit voor sulfaatzak-
ken.
Uit dit alles moet men afleiden, dat
de tarra van sulfaat minstens zoo hoog
moet worden geschat alsde tarra van
nitraat, waardoor dan dit vijfde opgeld
nu ook verzwindt 1
5° Om het nitraat in nieuwe zakken
over te brengen, na het malen, nog
eens 0.50 fr. beweert de ingenieur.
Men ga zien bij de handelaars die
zich gelasten met het malen van nitraat:
daar zal men geene nieuwe zakken
vinden, maar men zal er vrouwen aan
't werk zien, die de oude zakken her
stellen. Deze herstelingskosten zijn in
den prijs van malen en wegen inbegre
pen.
6° Eindelijk is er nog een laatste op
geld toe te voegen 0.16 fr. voor ver
lies bij ontlading.
Zoo de gezegde Jean Bloux meent
dat de nauwkeurig verzegelde zakken
sulfaat juist 100 kg. wegen, bedriegt
hij zich en heeft zich nooit de moeite
getroost een zak sulfaat opnieuw te
wegen, nadat hij door verblijf in het
magazijn, gewichtsvermindering heeft
ondergaan. Daarenboven, onder de
bijtende inwerking van het ammoniak
sulfaat is het weefsel der zakken zoo
danig aangetast, dat er ten minste zoo
veel verlies als met nitraat te duchten
is.
Er blijft den gezegden Jean Bloux
niets beters over dan met al zijne opgel
den van het tooneel te verdwijnen, 't is
misschien voor hem het beste middel
om zich niet al te zeer in 't belachelijke
te stellen.
Zeggen wij tot slotnitraat moet
minstens 15.5 nitrische stikstof
inhouden en de handelaar, die onder
den naam van nitraat eene meststof
van minder gehalte verkoopt, moet
gerechtelijk vervolgd worden.
Men kan op theoretisch gebied den
prijs der stikstofeenheid in beide mest
stoffen met elkander vergelijken door
den handelsprijs van 100 kg te deelen
door 15.5 voor het nitraat en door
20.17 voor het sulfaat, maar daarbij
mag men toch niet uit het oog verlie
zen, dat de eenheid ammoniacale stik
stof slechts drie vierden der bemes-
tingswaarde bezit van de eenheid
nitrische stikstof.
Een nieuw toestel voor stoom-
melkerijen. Door de firma Berge-
dorfer Eisenwerk wordt, onder
den naam van Astra-Sehaumzer-
störer, een nieuw toestel vervaar
digd, dat het schuim wegneemt
door het bewerken der melk in
grootemelkerijen teweeg gebracht.
Het toestel wordt geplaatst tus
schen het pasteuriseerapparaat en
den vergaarbak der afgeroomde
melk, en vermijdt al het verlies en
ongemak door het schuimen ver
oorzaakt.
Een toéstel passende bij het ver
werken van 4000 liters per uur
kost ongeveer 900 franken. Op
min dan één jaar tijds echter kun
nen deze onkosten worden inge
wonnen, dewijl hierdoor alle ver
lies aan afgeroomde melk wordt
vermeden.
In een oud boek van over 400 jaar
schrijft een fransch schrijver, Olivier de
Serres, het volgende:
Wanneer men de granen een weinig-
groenachtig en niet geheel verstorven
afmaait, zal men niet veel korrels bij het
maaien en het vervoeren verliezen en
het graan zal in de schooven rijpen, 't Is
beter twee of drie dagen te vroeg te
maaien dan tot vollerijping te wachten.»
De raadgeving mag nu nog herhaald
worden, want vele landbouwers denken
er anders over.Zij vrezen door een vroeg
tijdig maaien de hoeveelheid en de hoe
danigheid der opbrengst te benadeelen.
Dit is eene dwaling. Reeds vele dagen
voor de rijpheid, ontneemt de plant niets
meer aan den grond. Al het leven is dan
enkel in de aar, waar de korrels zich
vormen ten koste van de bestanddeelen
die zich reeds in stengel en bladeren
bevinden. Men mag dus zonder vrees, de
raadgeving van Olivier de Serres volgen.
Enkellijk zou men kunnen uitzonde
ring maken voor de granen tot zaadgoed
bestemd. Er zijn landbouwers die bewe
ren, dat de rogge niet vroeg wil gemaaid
zijn. Doch is hunne bewering wel
gegrond
Wat er ook van zij, zeker is het voor-
deelig tarwe, garst en haver een weinig
voor de volle rijpheid te maaien.
Nowacki heeft door proefnemingen
bewezen dat er weinig verschil bestaat
tusschen de scheikundige samenstelling
van half-rijp en van geheel rijp graan.
Hij verkreeg de volgende vergelijkende
samenstelling per
Water 11.97 11.82
Ameldonck 71.90 72.97
Stikstofh. stoffen 11.76 10.91
Celstof 1.35 1.33
Vetstoffen 1.51 1.44
Asch 1.50 1.51
Het gunstigste oogenblik om den oogst
te beginnen is daar, wanneer het stroo
geel en de stengelknopen witachtig wor
den, wanneer de doorgebroken graan
korrel meelachtig is wanneer men den
korrel niet meer kan pletten tusschen de
vingers, maar wanneer de vingernagel
een indruk kan teweegbrengen als op
een korreltje was.
Aan het vroeg maaien zijn verschei
dene voordeelen verbonden
1°) Men verkrijgt schooner, fijner,
zwaarder graan, met dunner schil en bij
het malen heeft men minder zemelen en
witter meel.
2°) Men behoeft zoo overhaastig niet te
werken, men kan beter het gepaste
oogenblik kiezen en gemakkelijker
werkvolk vinden.
3°) Het verlies door het uitvallen der
korrels is vermeden en, merk wel op,
't zijn de beste korrels die het eerstrijpen
en dus ook het gemakkelijkst uitvallen.
4") Hoe eerder de oogst 1 innen is, hoe
minder is hij aan regen, on weder, hagel
slag blootgesteld.
5°) De wortelen en de klaver die onder
het graan werden gezaaid, kunnen zich
des te spoediger ontwikkelen.
6°) De ontstoppeling kan spoediger
gebeuren zoodat men meei tijd heeft om
het veld te bewerken.
7°) Het stroo van vroeggemaaid graan
is niet zoo hard, niet zoo breekbaar, het
bevat voedende stoffen die verteerbaar-
baar zijn.
Het gemaaide graan moet spoedig
opgebonden en in hoopen gezet wor
den, want bij regenachtig weder
schieten de zaadkorrels spoedig als
de zwaden tegen den grond blijven
liggenhet stroo wordt bruin en het
meel is zoo goed niet meer. 't Is best
onmiddellijk op te binden.
Sommige landbouwers beweren dat
de haver eenigen tijd, in zwaden, tegen
den grond moet liggen, ja, dat ze wel
wat regen mag hebben.
Wij achten deze handelwijze weinig
voordeelig, en meenen dat de kleine
gewichtsvermeerdering, welke sommi
gen aan die doenwijze toeschrijven, eer
der voorkomt van de aangekleefde grond-
deeltjes.
Zeggen wij, om te eindigen, dat de
oogst zonder vertraging moet geschie
den. Vooral in regenachtige zomers moet
men een oog in 't zeil houden en trach
ten te voorzien welk weder het 's avonds
of 's anderdaags waarschijnlijk zal zijn.
F. P. della Campagne
(Verboden nadruk)
GEURLOOZE PETROL. Al naar
de grootte der petrolkruik werpt
men daarin 2 of 3 naphtalienbol-
len. Elke week wordt er een
nieuwe bol bijgeworpen. Daardoor
verdwijnt de petrolgeur en de
vlam der lamp wordt klaarder.
Naphtalien is zeer rijk aan koolstof
en vermeerdert de verliehtings-
kraeht der vlam.
Nu de Herfst nadert, zal het
niet ongepast zijn over de trommel
zucht of de opgeblazenheid der run-
ders het volgende mede te deelen.
Een fransch landbouwleeraar,
M. E. Cassez, geeft den rand
enkel petrol te gebruiken als
geneesmiddel tegen trommel
zucht.
De hoeveelheid petrol (gewone
verlichtingspetrol) welke moet
gebruikt worden is een gewoon
glas van 1/3 tot 1/5 liter, volgens
den graad der opgeblazenheid
men giet dit glas petrol, te zamen
met twee glazen water, in een
flesch en, na goed geschud te
hebben wordt deze drank het
zieke dier ingegeven.
Daarna geeft men het dier eene
gladde houten rol, van 3 a 4 cen
timeter doorsnede als een gebit
in den muil en de twee koorden,
die aan de uiteinden van het hout
zijn vastgemaakt, worden achter
de horens gebonden, 't Verdient
ook aanbeveling, op de uitgezette
pens wat te kneden met de hand.
Prijs der stikstofeenheid
in
in
Nitraat
Sulfaat
P. Pipers
prof. In landbouwkunde
fe Antwerpen.
VroeggemaaidRijpgemaaid
