Ons groot Kruisbeeld
Dezer dagen werd in onze Sint-Maartenskerk, op den
moerpijler oost van den noordelijken zijbeuk, een groot
Kruisbeel 1 geplaatst, dat een gedachtenis is van het
Dat kruis heeft
eer e geschiede
nis het is een
oud kerkhof-
kruis.
Kerkhof-
kruisen
Het is een
lofwaardige ge
woonte op de
graven onzer af
gestorvenen een
kruis te planten,
teeken van hoop
en verrijzenis.
Beter dan koste
lijke monumen
ten en pronke
rige grafsteenen
staat dat eenvor
mige kruisje, in
wiens schaduw de doode lichamen rusten en wachten
op de verheerlijking. Niets is meer treffend denkt
maar aan zekere krygskerkhoven dan die massa een
voudige kruisjes de dood maakt allen gelijk arm en rijk,
geleerden en ongeletterden, grooten en kleinen!
Boven het leger van grafkruisjes, rijst als een aanvoer
der van het heir, het groote kerkhofkruis.
Hoog boven de nederige graven rijst de stervende
Christus, wiens dood voor ons de toegang tot het ware
leven ontsloot.
Zoo waren de oude kerkhoven, die zich vroeger
uitstrekten rond onze parochiekerken, zoowel binnen
stad als te lande. Heel dikwijls werd dan het groot kruis
met den stervenden Christus opgericht tegen de buiten
muren van het kerkgebouw. De menschen die langs daar
voorbijkwamen bleven een oogenblik bij dat kruis bidden
voor de afgestorvenen, meest nog voor hun vrienden en
magen die daar te ruste geleid waren, 's Avonds werd
er bij het groot kruis licht ontstoken, in vele plaatsen
ontstonden gilden en genootschappen onder de aanroe
ping van het kruis en tot lafenis dergeloovige zielen. Die
gildebroeders betaalden een gildegeld waarvan de op
brengst diende tot versiering van het kerkhofkruis, tot
onderhoud van het avondlicht, en eindelijk tot het be
graven der armen. Heerlijke instelling Wat getuigde
zooiets luid van godsdienstzin en kristelijke saam-
hoorigheid.
Het kerkhofkruis van Sint-Maartens
Het was in de jaren I 700 dat het groot, nog bestaande
kruisbeeld op het Sint-Maartenskerkhof werd gesteld,
zeer waarschijnlijk in vervanging van een ouder beeld.
Dat men iets heel bijzonders en kunstigs wilde, kan men
besluiten uit het feit dat het nieuw kruisbeeld werd
besteld aan den besten der toenmalige lepersche beeld
snijders, nl. aan Maarten Hinderickx, een inboorling
der stad, die zich op den vreemde in zijn kunst had
vervolmaakt, te Brugge bij Meester Pulincx, en nog te
Parijs dat alsdan een bekend midden was van opleiding
voor jonge kunstenaars. Hinderickx was geboren in 1744
en stierf nog geen dertig jaar oud, in 1771Zijn korte
kunstenaarsloopbaan stelde hem niet in de gelegenheid
talrijke werken voort te brengen, wat nog in zekere mate
de waarde van ons kruisbeeld komt verhoogen.
Het kruis van het kerkhof verwijderd
Langen tijd bleef het kruis op zijn oorspronkelijke
plaats niet. De fransche omwentelaars die onder de
leuze Vrijheid aan onze voorouders de eerste en
duurbaarste vrijheid ontzegden, n.l. de godsdienstvrij
heid, deze omwentelaars deden het kruis wegnemen.
We lezen immers in de Verzameling van Ypersche
Cronycken Den 17n Mey 1796 is geweert het
cruys met den gecruvsten Godt, staende aan de Noort-
zijde van St-Maertens groote kerckdeure, door order
van de Administratie te Brugge. Heden staet het in St-
Maertens kercke
In I 796 waren de Fransche Lib«rté-mannen nog maar
aan 't begin van hun bevrijdingsbeweging De kerken
bleven nog open, ten minste de parochiekerken, maar
aan den openbaren weg mochten geen godsdienstige
zinnebeelden en gedenkteekens meer te zien zijn. Dus
moest dat kruis weg. Het werd overgebracht binnen de
kerk, waar het voorts een voorwerp bleef van een zeer
boeiende volksdevotie. Het bleef gespaard en onze
oudere Ieperlingen zullen zich nog het groot kruisbeeld
herinneren, dat bij het altaar van O. L. Vrouw van Lour-
des stoad en waarbij de menschen zoo gaarn kwamen
bidden.
Geschonden... maar gelukkiglijk
bewaard en thans hersteld.
Nu kwam de groote oorlog onze prachtige St-Maar
tenskerk herscheppen tot een reusachtige puinhoop.
Wat al schatten van kunst en oudheid lagen onder die
puinen begraven, gekneusd en geschonden of verbrijzeld
en verloren 1 Ook ons kruis Maar, Goddank, was dit
kunstwerk gehavend het ging toch niet reddeloos verlo
ren. Van onder de bergen steen en gruis kwam het te
voorschijn, haast onkennelijk, maar herstelbaar. De groote
vraag was nu iemand vinden die talent genoeg bezat om
het beeld in zijn oorspronkelijken staat te herstellen. Die
iemand werd gevonden. Onze stadsgenoot Camiel Cor-
nillie heeft zich meesterlijk van zijne taak gekweten het
kunstwerk heeft zijn vroegeren glans en voornaamheid
teruggevonden, en wij zijn er dubbel fier over dat het
werk van onzen leperling Hinderinckx door de bekwaam
heid van een leperling onzer dagen, voor onze stad be
houden bleef.
Schoon hangt de gekruiste God in dien stillen
beuk, waar de kruiswegstaties een kleurrijke streep tee
kenen op den giijzen wand alles spreekt hier en wel
in een roerende kunsttaal van het lijden en de liefde
van den Heer. Mogen onze stadsgenooten hier dikwijls
den lijdensweg komen gaan en dan hunne godsvruchtsoe-
fening besluiten bij het groote kruis, bij het aangrijpende
beeld van den grooten Stervende, waarbij onze geloovige
voorgeslachten, in tijden van angst en beproeving, zoo
dikwijls hebben gevonden levensmoed en kristen offer
vaardigheid.
godsdienstig verleden onzer stad.
