St-VIaartens' preekstoel
Sedert enkele weken is onze Sint-Maartenskeik ver
rijkt met een nieuw meubel: de preekstoel. Bij de inhul
diging van dit kunstwerk zal het niet misplaatst zijn een
woordje te zeggen over de preekstoelen die in den loop
der eeuwen, in onze kerk werden opgericht.
De eerste preekstoel
Onze kerk zal wel in de vroegste tijden een zeer een
voudige preekstoel gekregen hebben, maar daarvan is
niets bekend.
Rond het jaar I 500 werd een zeer kunstige preekstoel
gemaakt, die voor onze kerk verloren ging, maar...
gelukkiglijk nog bestaat.
Van dezen preekstoel hadden we, tot aan den oorlog,
eene afbeelding op de prachtige schilderij van Jan Tho
mas, vervaardigd in 1645, schilderij die het inwendige
van de kathedraal zeer nauwkeurig afbeeldde (zie Tuin-
Jilokke 1930 n' I). De preekstoel bestond uit een zes
hoekige kuip, waarvan elke zijde versierd was met bijbel-
sche voorstellingen. Het breede klankbord dat op de
schilderij van Jan Thomas voorkomt was een bijvoegsel
der zeventiende eeuw.
Deze preekstoel, die veel gelijkenis vertoonde met
dezen van Nieuwpoort, en waarschijnlijk van denzelfden
kunstenaar was als ons verdwenen binnenportaal in den
transept, verhuisde, in 1794, naar... den zolder! Toen
had men den preekstoel aangekocht van het afgeschafte
Domininikanerklooster, en deze viel meerin den smaak...
Na de Fraosche Revolutie, toen zoovele kerken ver-
armoed waren en in nood, werd de oude preekstoel van
den zolder afgehaald, en verkocht voor een appel en
een ei aan de kerk van Winnezeele in Fransch-Vlaan-
dren, waar hij nog te zien en te bewonderen is.
De tweede preekstoel
Wat men uit de Dominikaner kerk gehaald had was
een echt kunstwerk, van weelderigen baroktrant. De oude
leperlingen zullen zich dat prachtig stuk wel herinneren,
dat alhoewel gansch verschillend van den stijl van 't ge
bouw, er zoo goed stond en volkomen harmonieerde
met de omgeving. Het onderstel was gevormd door een
beeldengroep voorstellende Sint Thomas van Aquinen,
door twee engelen omgord met de mirakuleuze koord.
Op de platte kanten van de kuip stonden medaillons met
de borstbeelden van de vier kerkleeraars, met daartus-
schen. op de hoeken, de zinnebeelden van de vier
evangelisten. Het machtig klankbord, bekroond met
trofeëen en puki was ondersteund door twee levens-
groote figuren van bazuinende engelen; de rijk gesneden
trapleuning eindigde beneden op twee allegorische
voorstellingen het geloof en de liefde.
In zijn geheel was deze preekstoel een waar poëem,
sierlijk en bevallig in zijn details, grootsch in de alge-
raeene lijnen, uitgevoerd met deze weergalooze techniek
eigen aan de barokkunstenaars en waarvan we sinds
lang het geheim verloren hebben.
Hij verdween met den grooten oorlog.
De derde preekstoel
Hij werd gesteld in November 1934. Hij is uitgevoerd
naar het ontwerp van Architect Coomans en samenge
steld uit marmer, verguld brons en een houten klank
bord. Het marmerwerk, met dubbelen trap, is van den
Bruggeling Lanssens, het bronzen en houten beeldwerk
werd in detail ontworpen en uitgevoerd door den Gent"
schen kunstenaar De Beule.
De kuip rust op een onderstel gevormd door zuiltjes
en is versierd op de hoeken met de bronzen beelden
van de vier evangelisten; op de drie zichtbare vlakte zij
den, door bronzen reliefs die voorstellen: Christus zijn
leerlingen onderrichtend, Christus de kinderen zegenend,
de nederdaling van den H. Geest. De vierde zijde, op
den achterkant, is gevormd door het houten deurpaneel,
dat op de kanten aansluit bij de steunsels van het klank
bord deze opgaande zijstukken dragen de standbeelden
van de apostelen Petrus en Paulus.
Het achthoekig klankbord draagt op de hoeken engelen
figuurtjes en is opgehouden door een sierlijke ijzeren arm.
Van beoriende zijde gewerd ons de volgende beoordeeling
Laten we hier buiten bespreking het voor of tegen
omtrent het terugplaatsen van den predikstoel zooals hij
staat te Winneczeele, of ook van een Renaissancepre-
dikstoel dien wij hadden vóór den oorlog. Stellen we
ons in de herbouwde kathedraal met hare nieuw uitge
werkte middenaltaar en biechtstoelen en we moeten van
den nieuwen predikstoel zeggen dat hij hetlemaa! in de
lijn der overige bemeubeleering er waarlijk als de bekro
ning van uitmaakt. Zoo kleurig en rijk is zijn materiaal,
zoo kunstig de gebeeldhouwde figuren en paneelen, dat
ze aan den gewoonlijk kouderen toon van het marmer leven
en warmte geven.