EEN SCHUTSGEEST
door
HllRITS SABBE
Rondreizende Bibliotheken
Hunne scholen
Hel Nieuwsblad eu het Nicolaisni
De miljoentjes van den paus
Andermans geestigheid!
Groot nieuws
21,875,000
goe-
5
MENGELWERK
Rentetitels, obligation
Giften
St-Pieterspeoning
De heeren Louis Franck, volksvertegen
woordiger van Antwerpen, iMaurits Lip
pens (Gent) hebben elk honderd frank ge
schonken aan het Algemeen Bestuur van
het Willems Fonds, tot het inrichten van
nieuwe rondreizende bibliotheken.
Zij bewijzen daardoor een uitstekenden
dienst aan de zaak der volksverlichting,
en het ware te hopen dat vele Vlaamsche
liberalen hun voorbeeld volgden.
Men weet dat die kisten boeken van dorp
tot uorp gaan, en in ieder daarvan tuever-
trouwd worden aan een persoon vr;-
den wil die voor het uitleenen van den
inhoud zorgt. Aldus dringt er gezonde
lectuur door tot middens, waar anders
wellicht nooit door iemand zou gelezen
werden.
Wel, mejuffer Vrielynck! sprak Andree!
opstaande met gemaakte verrassing.
Dag, Meneer Andree! Ik kom voor de huis
huur.
Zet u wat, mejuffer.
Maar doe me ’t plezier... Ge hebt toch zoo
veel van zitten als van staan? En daarbij, die hitte
mat een measch zoo af.
Fientje kreeg een kleur, om Meneer Andree’s
vriendelijkheid en zette zich op den stoei, dien
hij haar toeschoof. Toen haalde zij uit haar reti
cule het zorgvuldig gevouwen kwijtblad en het
juist getelde huurgeld en slak het hem toe. An
dree zette zich voor zijn schrijftafel en teekende
den kwijtbrief af, doch zijn blik gleed van het
papier weg en vestigde zich met nauw verholen
begeerte op Fientje, die bijna aan zijne zijde zat.
Wat zat het meisje daar verrukkelijk mooi! Hare
donzige wangen waren hoog gekleurd. In hare
«ogen lagen lichtsldderingen als van zeldzame
Volgens het oordeel van den Keizer van
Duitscliland, moeten de vooringenomenhe
den der vrouwen zich bepalen tot, degene
die de kinderen, de keuken en de kerk
veroorzaken. Kinder, Küche, Kirche.
Welnu, die legendarische Drie K is
overtroffen en van hoeveel! door de
nieuwelijks belgische opvoedsters waarvan
de jongste naturalisation ons begunstigd
hebben.
De twee eerste K van den Keizer zijn
zooals men het in ’t volgend programma
zal bestatigen, voordeelig door den.derden
vervangen.
Ziehier de rooster der lesuren, volgens
de Clairon van St-Gilles, die zich de
noodige inlichtingen heeft kunnen ver
schaffen; er is sprake eener Brusselsche
meisjesschool in de omstreken der Konink
lijke straat gelegen
8 1/2 ure, godsdienstles.
9 ure, morgengebeden, catechismus,
heilige geschiedenis, lessen.
10 ure, speeluur (gebeden voor en ach
terna).
10 1/2 ure, gebeden, Angelus, gebed
voor den maaltijd.
11 1/2 ure, rozenkrans, litaniën der
II. Maagd.
2 ure, catechismus, godvruchtige lezin-
Eigendommen uit Italë en elders 875,000
6,000,000
2,500,000
12,500,000
edelsteenen. Haar katoenen zomerkeursje liet
heerlijk hare mooie slankheid gelden. Zij was
het bekoorlijk beeld der onbewust bloeiende
jeugd.
Flentje’s blik ontmoette dien van Andree en
belden, aldus verrast, vielen plotseling in die
vreemde, pijnlijke aandoening van menschee,
die voor T eerst tn elkanders oogen een harts
tocht lezen, dien hun mond niet waagt uit te
spreken. Fientje wendde den blik van Andree af
en beefde lichtelijk over heel haar lichaam.
Andree, ten hoogste opgewonden, schoof
brusk zijn stoel bij den hare en vatte, half be
dwelmd en half angstig over zijn durven, de
hand van het meisje. Belden bleven sprakeloos.
Fientje ademde hoog op, en sloot hare oogen;
zij had de begoocheling, dat hetgeen gebeurde
maar een droom was. Andree kneep hare hand
hartstochtelijk.
Die eerst samenvloeiing van beider gevoel was
niet een harmonisch ineensmelten, een geza
menlijk wegvoeren naar de extaze, het was
veeleer een pijnlijk scherpe tegenstelling. In
Flentje’s lijdelijkheid lag het geluk van haar
bevredigd romantisch gedweep,doch dit gevoel
was vermengd met een bangelijk knellenden
eerbied voor Meneer, een soort van slavinnen
onderworpenheid, die haar tegenover hem niet
als een gelijke in liefde stelde. Andree was louter
onedele hartstocht, zijn hart was liefdeloos. Hij
De zeer hooggeleerde(?) godsgeleerden
van het Nieuwsblad hebben zich gewaar-
digd al hunne wetenschap(?) byeen te leg
gen om te antwoorden op ons artikel van
2“ dezer Het Nieuwsblad en het Moder
nism maar al wat zy weten te zeggen
raakt alleen een punt dat wij zelf zonder
belang verklaard hadden; wy moeten dus
besluiten dat zij op het overige van ons
gemeld schrijven niets weten aan fe mer
ken.
Hun artikel Nikolaieten strekt om
te trachten te bewijzen dat het Nieolaïsm
bekeek Fientje op de wijze der grijsaards, die
Suzanna aangluurden.
De drukkende stilte onderbrekend sprak An
dree
Ik had u al heel den dag gewacht...
Fientje richtte het hoofd wat op, zloh zettend
als tot vertrouwelijken kout.
Ik zou te morgen al gekomen zijn, doch ik
kon niet weg...
Hebt-ge 't dan zoo lastig?
Wel neen, doch Moetje was niet al ten best
en dan laat ze me niet gaan.
Wat had ze dan?
Och niets ergs, de oude dag, Meneer,
draaiingen in *t hoofd en dan haar eeuwige
voorgevoelens.
Voorgevoelens, zegt ge?...
Zwijg er van, Meneer Andree, als Moetje
zoo onpasselijk is, dan heeft zij altijd het voorge
voel, dat er mij ongelukken zullen overvallen en
dan wordt ze vreeselijk opgewonden en angstig...
Waarom zouden mij ongelukken overkomen?
Een plotse ernst kwam over Andree bij die
woorden. Het was hem afsof hij Fientje's groot
moeder met hare matgllmmende oogen voor zich
zag.
Zegt ze niet wat ze voor u vreest?
Och, Meneer, ze zegt het en ze zegt het
niet. Moetje ziet geen steek voor hare oogen en
toch spreekt ze soms als zag ze een heele wereld.
gen, lessen, opstelling van het schooldag-
boek.
3 1/2 ure, gebed tot Sint Jozef avond
gebeden.
4 3/4 ure, studie, catechismus, gebed.
De ouders die zouden verlangen hnnne
kinderen een weinig talen te doen aanlee-
ren, alsook wat geschiedenis, een beetje
wetenschappen of een ziertje rekenkunde,
hebben het recht die bijkomende(l) vakken
in hun huis, na 6 ure ’s avonds, te doen
beoefenen.
En de Clairon waarachtig wel
ingelicht, voegt er by
Als godvruchtige lezingen, heeft eene
der chères sceurs onlangs verteld aan
kleine meisje van tien jaar, dat de fransche
kloosterzusters zich de lippen afgesneden
hadden opdat de soldaten ze niet zouden
genaderd hebben(!) en dat d ze laatsten ze
nochtans ter dood hadden gebracht. En^
dat men daarna de zielen der zusters had
zien ten hemel klimmen.
Men verzekert ons dat de school waar
van er sprake is, eene der beste geestelijke
scholen der hoofdstad is.
Indien de Brusselsche nonnenscholen
zoo’n heerlijk programma bewerken,
hoe moet het dan gesteld zijn in de gelijk
slachtige onderwijsgestichten der kleine
gemeenten?
En ziedaar scholen ter eere derwelke
klerikalen volksvertegenwoordigers, zoo
als de heeren Carton de Wiart en Woeste,
zoovele speeren geveld hebben!... Arm
België!
Totale ontvangsten
In hetzelfde jaar heeft de paus uitgege
ven 5,647,000 Ir. waarvan slechts 750,000
fr. in aalmoezen. Hij heeft dus een over
schot van 16 miljoen 288,000 frank.
Dus de omhaling van St Pieterspenning
brengt op 12 miljoen 500,000 frank en dit
geld komt ten grooten deele voert van
werklieden, ambachtslieden en bedienden;
de rijken zyn maar het kleinste getal en
geven nooit te veel; waarom geven dan al
die menschen, die weinig hebben, nog aan
dien schatrijken paus van Rome! Maar,
omdat zij anders zouden vervolgd worden
van de priesters, die hun werk zouden af
doen of ze doen afzetten, indien zij eene
bediening hebben!
Vergelijkt eens wat de paus geeft in aal
moezen met hetgeen hy ontvangt Ont
vangsten 21 miljoen 875,000 frank; uitga
ven voor aalmoezen 750,000 fr.
Wat doet met hetgeen hem overblijft?
dit wordt op de bank gesteld om maar
altjjd te vermeerderen en aan te groeien.
Volgens goed ingelichte personen heeft
Leo XIII sedert het jaar 1883, jaarlijks 14
miljoen weggelegd. Welnu Leo XIII is ge
storven in het jaar 1903, hy heeft dus zyn
kapitaal vermeerderd met de ontzaglijke
som van 226 miljoen.
En die 226 miljoen, van waar komen
zij? Van schamele werklieden, ambachts
lieden enz. die nog geven van het weinige
dat zij kunnen versparen op hunne dag
huur! En wij herhalen het, zij die al dis
miljoenen bezitten, zijn de opvolgers, de
discipelen van Christus, die gezegd heeft
in zijne evangeliën, dat men zich aan de
aardsche goederen niet mag hechten maar
alles verlaten, alles aan den arme geven,
om Hem te volgen en boven alles te be
minnen! Bruno.
Iedereen weet, hoe de priesters rond-
loopen om geld af te schooien voor den
paus, maar velen niet welke overgroote
sommen zij op zulke wijze weten bij te
halen om naar Rome te sturen.
De paus, plaatsvervanger van den ar
men Christus, bezit miljoenen en woont
in een prachtig paleis; de bisschoppen
leven ook als prinsen, en de pastoors,
iedereen weet het, hebben deugd van hun
leven; hunne wijnkelders zijn vermaard
en hunne maaltijden zijn lekker. Ook moe
ten al die heeren nooit op den hemel reke
nen, want Christus heeft het klaar en dui
delijk gezegd, dat de rijken nooit in den
hemel kunnen geraken; een kemel zou
eerder door het oog eener naald kunnen
kruipen, volgens het evangelie.
Maar komen wij terug tot den paus en
zyne miljoentjes. Ik heb hier laatst de re
keningen gevonden van de inkomsten en
uitgaven van het vatikaan en zij zijn
waarlijk stichtend!
In het jaar 1900 heelt de paus het vol-
goede ontvangen
Dat zijn zoo van dis visioenen, die baar kwellen
als ze zich zisk en zwak gevoelt. Te morgen
kwam het weer op na een lichte bezwijming. Ze
nam me vol angst bij de hand en zeide
Waak en bid, kind! Hoort ge’t? Ik zie een
afgrond voor uwe voeten... ’t Zijn maar gedach
ten misschien, maar ’k zie hem toch... De wereld
is vol gevaren. Blijf waken! Ik zie ze in de duis
ternis op u loeren.
Andree werd bleek en liet Fientje’s hand los.
Die apocalyptische woorden waren hem zeer
duidelijk, ze sloegen als vlammen rondom hem
op. Een mystieke bijgeloovigheid greep hem
plotseling aan. Hij had het gevoel alsof de oude
vrouw met bleek, ontdaan gelaat voor hern stond
en hem met hare zwakke handen achteruitduw
de.
Fientje bemerkte den plotselingen indruk,
dien haar verhaal op Andree gemaakt had. Ze
vermoedde niets van den vlijmenden steek, dien
hare woorden aan Andree toegebracht hadden.
Hoe zou ze vermoed hebben, dat Andree zich
erkende in dengene, die in de duisternis op haar
loerde, hij, Andree, die voor haar in al den
gloor der zonne stond? Schertsend ging ze voort
Ik zie, Meneer Andree, dat ge grlezeling
wordt van heel die historie, ’t Is echter zoo erg
niet. Ik ben daar al aan gewend. Dat zijn zoo
invallen van oude menschen
('Wordt voortgezet).
gedaan wierde gezien dat het strijdig is met de
officieel® kerkelijke leering.
Uit hetgeen voorafgaat volgt klaarblijkelijk dat
men de kinderen van het volk en de minst ont
wikkelde katholieken om dan tuin leidt met hun
zaken voor te houden welke men aan meer ont
wikkelde niet meer kan wijs maken.
Wie kan zulke handelwijs aannemen? Dat is
schuldige en gewilde misvorming der hersenen
onzer kinderen en volksbedrog.
En dan zouden de katholieken, die onverdraag-
zamen uit den aard hunner leeringen zelt (zie
slechts het artikel of katholiek of liberaal uit
het Nieuwsblad i> van 2* dezer), ons, vrijzinni
gen, nog van onverdraagzaamheid beschuldigen
wanneer wij dit onderwijs voor onze kinderen
niet willen, wanneer wij een landsbestuur be- I
kampen dat aan scholen, waar men dit den voor
rang geeft op de nuttige wetenschappen, de
voorkeur geeft en op alle mogelijke wijzen be-
voordeeligl, met onze centen terwijl ditzelfde be
stuur ons degelijk officieel onderwijs op alle
manieren inkort en benadeelt en aan de achter
uitstrevende gemeentebesturen van ons arm
vlaamsch platteland toelaat het gaasch te ver
nietigen!!
De verdraagzaamheid vereischt toch niet dat
wij, wanneer men miljoenen wegwerpt ten
voordeele dergene die alzoo dit volk verstompen
en bedriegen, onze handen in den schoot zouden
leggen en dit lijdend en zwijgend zouden aan
zien. Integendeel, strijden moeten wij, strijden
tegen de volksbedriegers tegen de verstompers
van het kind strijden met al onze krachten, voor
de waarheid, voer de wetenschap, voor de vrij
heid.
Daarom ook zullen wij, met 22" Mei aanstaan
de, met al onze macht op het vermolmd katho
liek gebouw beuken om het eindelijk omver te
werpen en, na zes en twintig jaren verstomping
naar meer licht te streven, zonder te vergeten,
ons arm verdrukt vlaamsch volk op te beuren
en al deze grieven te herstellen.
In ’t konvooi, drinkt Isdoor 0 teusje ut
ze peulletje en vraagt an ze gebeur os en
sok e slok wil drinken.
Wé ja ’k, zegt den anieren.
Wacht, zegt Isdoor, ’k gaón ’t tutter-
tje mé me neusdoek e bétje otvagen.
Neên, neen, ’t is ni noodig, zegt den
anderen,’k hén liever te drinken achter
je moend es achter je neuze!
De heer De Groote, klerikaal kamerlid
veor Dixmude, trekt zich terug en weigert
zich nog te laten voordragen. Men zegt
dat hij ergens beheerder zal worden in
eene flnantieële colonial® onderneming die
wat meer zal opbrengen dan de 4000 frank
van representant. Hebben is hebben en
krijgen is de kunst!
Hierdoor valt de tweede plaats op de
klerikale lijst open en de Dlxmudsche
klerikalen stellen zekeren menheer Mass
veor.
Maar dat valt in de goesting niet van
den zwijger Pil.
Halt! zegt Pil, ik ben al zoolang
representant en ik moet nu nummer 2
hebben.
Dat niet zeggen de Dlxmudsche
klerikalen, wij zijn met meer klerikalen
in Dixmude dan gij in Veurne en onzen
kandidaat moet de plaats van den achter-
uittrekken De Groote innemen.
Kortom pas d’accerd!
Maar meester Pil verstaat het anders.
Hij wil volstrekt den derden op de lijst
niet staan, want (et pour cause) hij vreest
de vlaag. Hy zegt veor zijn reden ik zit
liever op het kussen dan op de doornen.
Hij weet dat, toen hij in 1900 de derde
plaats aanvaardde, de liberalen maar
14,000 stemmen bekwamen; maar hij
weet ook dat bij in 1906 zelf verklaarde
mijn mandaat is in gevaar en hij had
gelyk, want de liberalen behaalden dan
19000 stemmen, en hij weet ook dat sinds
dien de vrijzinnige gedachten meer en
meer vooruit zyn gegaan en hij vlucht
voor de vlaag van 22 Mei aanstaande.
En liever dan eene buis op te loopen en
I ook om de klerikalen van Oostende en van
Nieuport, tegen hunne goesting aan zijne
zyde te krygen, schreef meester Pil aan
den presidjnt van de kamers dat hij zijn
ontslag als representant gaf.
Hemeltje lief, wat zal dat voor Nieuport
vooral een groot verlies zijn!??!
IIoo dat alles zal afloopen?
1 Gij zult zien dat wij gelijk hadden, toen
wij schreven dat meester Pil, gekozen of
niet gekozen, na de kiezing er van door
zal trekken om naar de permanente depu
tatie te gaan.
Mijnhoer De Groote een winstgevend
postje!
Mijnheer Pil naar de permanente depu
tatie!
En daarmee, et Anita comadia!
