VA1
Uj
gom
Hl
Voor Waarheid en I rede!
Voor Vrijheid en Recht!
Eerste Jaargang
Zaterdag 20 Oogst 1910
N° 47
- -
V
l.
I'1
r'w
I
F--^
Over de ontwikkelingsleer
Eendracht in de werking
W hXr Aft
i m
Andermans geestigheid
Aan onze geachte Lezers en
Lezeressen!
Het geld van Rome
.11
«Lj
1
soonlijke gevoelens over een of ander
punt niet klaar bloot te leggen, kortom,
zij onderwerpen zich deemoedig aan be
velen die van hooger komen, waar men
steeds vreest de onontbeerlijke eendracht
te zien verbreken.
Ook in hunne andere politieke werking
wordt door de klerikalen dezelfde een
drachtige taktiek aangenomen.
Op alle predikstoelen worden politieke
sermoenen over hetzelfde onderwerp ge
houden ^n zoowel in Vlaanderen als in
Limburg wordt aan de geloovigen wijs
gemaakt dat de liberalen godsdiensthaters
zijn; in alle kerken werd over combisme
gesproken, wordt met de hel en ’t vage
vuur geschermd, niet om de ware gods
dienstleer te verkondigen maar om de
vrijzinnigen te bekampen, die het wagen
durven andere politieke gedachten aan te
kleven en te verdedigen.
Op alle dorpen en gemeenten worden
boerenbonden, geitenbonden en zoo meer
gesticht, waarvan de standregelen allen
dezelfde zijn en waar onvermijdelijk de
pastoor of de kapelaan aan het hoofd staat
om des te gemakkelijker de hand van
meesterschap op de verplichte aanklevers
te kunnen houden.
Al hunne pogingen, al hunne werkin
gen strekken om de buigzame kudde onder
hunne hoede te houden ten einde haar in
kiezingstijd gemakkelyk te kunnen dril
len.
Zelfs in opzicht van liefdadigheid is er
eene eendrachtige werking in ’t klerikale
kamp. Christus leerde wel dat de linker
hand niet weten mag wat de rechterhand
geeft, doch dit loffelijk voorschrift volgen
zij niet. Hunne instellingen van liefdadig
heid bewijzen duidelijk dat hunne pogin
gen strekken om diegenen die zy onder
steunen in hunne klauwen te houden en
op lijd en stond te doen gevoelen dat zij in
hunne macht zijn.
In opzicht van onderwijs beoogen zy
overal hetzelfde doel den geest van het
kind verstompen, het den haat jegens an
dersdenkenden inprenten, want zij weten
dat dit misvormde aankomende geslacht
voor hen een machtige steun zal wezen.
Langs welken kant men in de klerikale
rangen ook dringe en nagaat welk hunne
werking is, overal ontwaart men denzelf-
den dwang, dezelfde slavernij.
En die heerschappij drukt niet alleen op
de groote massa; ook op de leiders weegt
den zwaren plicht stipt de bevelen uit te
DRUKKER
JOSEPH HAECK
Statiestraat, Oudenaarde
ABONNEMENT
2,GO frank per jaar
op voorhand betaalbaar
EEN K4T
een eenvoudig doch zeer boeiend geschre-
verhaal, uitmuntend tot lezing geschikt
vooral voor de jongeren. Het is in vereen-
Toudigdo spelling geschreven door den
heer Pieter Tack, leeraar aan het Konink
lijk Atheneum te Mechelen.
Wij danken hartelyk de achtbaren
schrijver voor de welwillende toelating
die hij ons verleende zijne novelle ins ons
Weekblad te laten verschynen.
voeren on als ootmoedige dienaars de po
litieke geestelijkheid, die over allen den
scepter zwaait, gedwee te volgen. Wee
hen die de minste halsstarrigheid durven
toonen en geen afstand willen doen van
hunne overtuiging. Wee hen, die zooals
de daensisten, eene meer vooruitstrevende
richting aan hunne politiek willen geven.
Onverbiddellijk worden zij gebannen, ver
volgd en belasterd!
Wat hemelsbreed verschil met de wer
king der liberale partij. Geene drukking,
geen dwang, geen opgelegde taktiek. El
keen verdedigt zijne persoonlijke gedach
ten; in hare rangen ademt alles naar vrij
heid, de ware vrijheid die het liberalisme
onsterfelijk maakt.
PRIJS PER NUMMER
S centiemen
Deze week vertelde mij een student van een
onzer hoogescholen dat hij, met een zijner
leeraars welke zich zelf katholiek noemt, over
godsdienst had gesproken, en dat deze leeraar
hem verklaard had aanhanger der ontwlkkelings-
leer te zijn, er bij voegende Het zijn slechts
de dorpspastoors die deze leer nog betwisten.
Daar de godsgeleerde die in het Nieuwsblad
aan zijne hooge wijsheid lucht geeft nu in zijn
artikel Aapmensch van 13 dezer, zich als
tegenstrever der ontwikkelingsieeraanstelt, moet
men daaruit besluiten dat hij op den rang der
onwetendste dorpspastoors moet gesteld worden.
In zijnen tot ons gerichten open brief (nummer
van het Weekblad van 6 dezer) zegde de schrijver
M. dat de ontwikkelingsleer tegenwoordig ge
meen goed van alle verstandige menschen is en
overal wordt onderwezen, zelfs in de katholieke
universiteiten ook te Leuven.
En dat is zelfs zoo waar dat de katholieke leer
aars daarover niei eens de tegenspraak dulden.
Zoo wierd een jonge student van Leuven over
eenige jaren (in 190meen Ik) door zijne leer
aars in natuurwetenschappen berispt, omdat hij,
te Namen, voordrachten tegen de ontwikkelings
leer had gegeven.
En nu komt onze tegenstrever vertellen dat
indieu vele geleerden de ontwikkelingsleer aan
kleven. evenvele die zouden tegenspreken.
Welnu, de heer Lameere, leeraar bij de brus-
selsche hooggeschool zegde in zijne openingsre
de van 15 October 1906 het volgende
a De hypothese van het transformismus, reeds
door de grieksche wijsgeeren opgegeven en door
Darwin weder opgewekt, is heden op beslissende
wijze door de wetenschap aangenomen als on
twijfelbare uitdrukking der waarheid; zij is zelfs
den proefonderviodlijken weg ingeslagen.
De heer J. Constantin, leeraar aan het natuur
kundig museum te Parijs, schreef zelfs in de
Revue scientifique van 22 Mei 1909, het
volgende
de driften zijn trapsgewijze bekoeld, en
nu is de waarheid van 't transformism door alle
Die titel vindt men aan het hoofd van
het klerikale dagblad Le XX' Siècle van
Brussel, dat sedert zijn ontstaan en nog
immer voort eene hevige concurrentie doet
aan den ultraklerikalen Patriote.
Wel liggen die beide boezemvrienden
meer dan eens overhoop net als klerikale
leiders heel dikwijls dezelfde gedachten
niet deelen, vooral wanneer er persoon
lijke belangen in het spel zyn, doch het
belet niet dat, zoo klerikale politieke man
nen, alle persoonlijke denkwijze ter zijde
stellend, zich gedwee onderwerpen aan de
hoogere geestelijke bevolen, ook alle ka
tholieke dag- en weekbladen van hunne
persoonlijke zienswijze afstand doen,
vooral wanneer het de algemeene politiek
betreft.
In dit opzicht zijn alle klerikale bladen
op denzelfden leest geschoeid; het schynt
eene opgelegde taak op dezelfde manier
het verbrokkelde klerikale programma te
verdedigen; op dezelfde wijze ons heerlijke
liberale programma te bestrijden; met de
zelfde valsche beweringen de vrees voor
het steeds wassend liberalismus bij de nog
te weinig ooderrichte massa in te boeze
men. Zy dragen er zorg voor hunne per-
naiuurkunuigen aangenomen; het ware moeilijk
er oenen aan ie halen die openlijk tegen deze leer
strijdt.
Het is waar, de godsgeleerde van het Nieuws
blad spreekt ons van zekeren pater Jezuïet
Van Mierlo en van zekeren dokter Muyens; maar
bij onze wete ten minste, hebben deze heere.n
nooit doorgegaan voor beroemdheden op het
gebied der natuurwetenschappen. En indien
onzetegenstrevei de ontwikkeklingsleer in hunne
werken heeft bestudeerd, geeft mij dat zoo een
gedacht dat zij al zeer weinig merkwaardig zijn
of dat hij ze wel slecht moet begrepen hebben.
Want nij spreekt over de ontwikkelingsleer als
een blinde over kleuren.
Vooreerst verwart hij de beteekenis der woor
den darwinismus en ontwikkelingsleer
wat geenszins hetzelfde is zooals hij schijnt te
meenen.
De bepaling welke hij geeft van het D^rwinis-
mus is degene der ontwikkelingsleer in het
algemeen, met dit voorbehoud evenwel dat hij
nog dwaalt wanneer bij spreekt van onophou
delijke ontwikkeling want tegenwoordig neemt
men niet meer aan, indien men dat ooit heeft
gedaan, dat bepaalde plant- of diersoorten altijd
en onophoudelijk veranderingen ondergaan. Het
schijnt veeleer dat zij gedurende lange tijdstip
pen, wanneer de bestaansvoorwaarden gelijk
blijven, niet veianderen. Volgens de mutations
theorie van professor De Vries zouden zelfs,
op ieder tijdstip, enkele soorten in veranderlijken
staat verkeeren.
Wat het Darwinismns betreft, dal is eene
bijzonder uitlegging der ontwikkeling tegenover
dewelke zich het Lamarckismus plaatst. Het
earte telt onder debelgische geleerden bijna niets
dan aanhangers. Eet tweede wordt voornamelijk
aangenomen door de fransche natuurkundigen.
En waar heeft onze tegenstrever toch gelezen
dat ik beweerd zou hebben dat de mensch
afstarnt van nen aap?
Ik heb integendeel altijd gezegd dat de mensch
en de aap gemeenschappelijke voorouders heb
ben, waaruit de mensch eenerzijds, huidige aap
soorten anderzijds, door trapsgewijze aanpassin
gen hetzij tot het verstandelijk leven, hetzij tot
het leven in de boomen, enz. ontsproten zijn.
Dat is geenzins hetzelfde.
En tot slot herh al ik nog eens de worden van
Huxley tot bisschop Wilberforce van van Oxford
Ik heb bevestigd, en ik herhaal het; dat een
mensch niet beschaamd zou kunnen zijti een
aap voor grootvader te hebben.
Indien er een voorouder ware waarover ik
beschaam 1 zou wezen, zoo ware hel een in?nsch
wiens geleerdheid en welsprekendheid gebruikt
worden om degenen te bespotten ie pun leven
slijten In liet opzoeken der waarheid
En inderdaad is het niet heler te spruiten uit
eenen verb.ierden aap dan uit eenen ontaarden
Adam?
Oploop voor de deur eener apothekerij
l’komtmer.-. Win’is er gebeurd?
2' komm-er,-. E kleèn kind di 20 fr.
ingezwoL'< n l éd.
3' komm iere. Wos ’t in kleêngeld?...
De prachtige novelle De Deserteur, die
bij u allen den meesten bijval heeft geno
ten, loopt heden ten einde.
In ons nummervan aanstaande zaterdag
wij beginn n als nieuw mengelwerk de
novelle
Door eene onvoorziene omstandigheid
is het vervolg uitgesteld tot toekomende
week.
VERKOOPER
Pieter Verstraete, zoon
Valkestraat, Nieuport
Aimoncenprys 0,15 fr. per drukregel. Rechterlijke aankondigingen 0,50 fr. per drukregel. Het recht annoncan te weigeren is voorbehouden. De annoncen, artikelen
en mededeelingen moeten vóór den Donderdag middag in het koffiehuis Willems Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. Alle artikels of mcdedeelmgen, bestemd voor
voor het Weekblad van Nieuport en Kanton moeten door den schrijver o.iderteekend en onder gesloten omslag ingezonden worden. Het recht' van opname, is
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
■=-
NIEUPORTenKANTON
a
I
