A
l
i
[I
--^5
t 4
BW-
I oor Vrijheid en Recht! Voor Waarheid en Vrede!
Eerste Jaargang
N° 59
-CL'
c
'A-
i
O
tl
té,
S3
[y
ES8C~~~~.
’n Duinroos
Marien de Boschwachler
Zaterdag 12 November 1910
TOONEELVFRTOONING
a^&T^qsl
Geloof en vooruitgang
Hotsebolse
I k
t/J
iV
In de Kamers
s-
■'-•a.
daü in Je troonrede
hebben geschre-
’rwezenlyking zy zullen
VERKOOPER
Pieter Verstraete, zoon
Valkestraat, Nieuport
r=-
geprimeerd spel in een bedrijf.
•en diama in drie bedrijven dat in alle tooueel-
vereenigingen mat veel succes werd opgevoerd
en
ABONNEMENT
2,60 frank per jaar
op voorhand betaalbaar
- J
Heden Zondag 13 November geeft onze gunstig
gekende Reirorica hare eerste vertooning die zal
beslaan uit
PRIJS PER NUMMER
5 oentleme n
verspreid.
Ontbinding, algemeen stemrecht! Voor
waar dien eisch is geenszins overdreven.
Het huidige kiesstelsel, aanleiding gevend
tot allerhande knoeierijen, alle recht en
gelijkheid krenkende, is niet meer verde
digbaar. De ontbinding dringt zich op,
want de huidigs klerikale regeering, ge
steund op een regiem van onrechtvaardig
heid, van valschheid en bedrog, blijft het
bewind in handen houden, als werd de
klerikale party met de huidige stemwijze
ten hare voordeele, in minderheid gesteld.
Het schijnt zelfs dat op den uitdrukke-
lijken wil van Woeste, l’homme néfaste,
de regeering ziob tegen de gelijkheid der
kieswetten zal verzetten, dat zij weigeren
zal de rechtvaardige evenredige vertegen
woordiging toe te passen. Vast besloten
is de oppositie den strijd aan te gaan en
niet toe te geven. Wanneer het recht der
minderheid zoo schandelijk wordt ge
krenkt, wanneer alle rechtvaardigheid
wordt geweigerd, dan hebben zij, libera
len en socialisten, voor plicht hand in
hand overal tegen de verdrukkers op te
marcheeren. Aan dien noodzakelijken
plicht zullen zij ongetwijfeld niet te kort
blijven. Het is het eenige afdoende middel
om rede te doen verstaan aan koppigaard,
die hun zinkend kraam door oneerlijke
middelen trachten recht te houden.
De wetgevende zittijd is geopend. De
strijd zal dan ook hardnekkig wezen.
Het Nieuwsblad van 5 dezer haalt met zichtba
re voldoening een artikel van M. Harden aan, in
denwelken deze socialistische dagbladschrijver
beweert dat de beschaving aan de Pausen en aan
hunne geestelijkheid oneindig veel zou te danken
hebben; dat de priesters, monniken enz. voor
beelden van deugd zouden zijn; dat hel zwart
leger van den Paus niet zou strijden voor geld en
goed, maaralleen voor ’t heil van ’t menschdom.
En het voegt er b j bal is verboden nadruk
voor weeke lezers van schunnige bladen.
Welnu, wij ten minste hebben geene enkele
reden om aan onze lezers het oordeel van M.
Harden le verzwijgen en daarin volgen wij juist
de ganseb tegenovergestelde handelwijze dan
onze tegenstrevers, welke, om de zalige onwe
tendheid hunner goedgeloovige kudde te bewa
ren, zich sedert ettelijke weken zorgvuldig ont
houden van ieder antwoord op onze bijzonderste
artikels. En, van hun standpunt uitziende, heb
ben zij volkomen gelijk. Want wanneer men
antwoordt op eene bewijsvoering, trekt men
daarop de aandacht, sommige schapen der ge-
loovige kudde kunnen dan zoo nieuwsgierig
een blijspel met zang van den onvergetelijken
schrijver Van Peene.
Het zal weer een ware kunstavond zijn, waarop
•nze tooneelllefhebbers de kunstminuaais van
■tad en omliggende gemeenten zullen vergasten.
Aan volk zal hel dan ouk weer niet ontbreken
Kaarten zijn te bekomen in het lokaal van het
Willems-Fonds.
Er wordt stipt om 4 1/2 ure begonnen!
M1EUPO RT en K AN T O Ni
worden dat zij, in ’t geniep, en trots het verbod,
het Weekblad zouden lezen, en, daar die nieuws
gierigen doorgaans degene zijn die toch nog wat
denken, zou bun blind geloof in hunne zwartge
rokte politieke voormannen wel kunnen verloren
gaan.
Maar, om tot M. Harden terug te keeren, de
meening da» deze dagbladschrijver heeft uitge
drukt heeft maar eene fout; te weten dat zij in
rechlstreeksche tegenstelling is mei de geschied
kundige waarheid, alsook met de feiten welke
wij, die in een katholiek land leven, dagelijks
voor onze oogen zien gebeuren.
Eenige volledige bewijsvoering van onze stel
ling kan natuurlijk in een enkel artikel zijne
plaats niet vinden, want verscheidene boekdeelen
zouden daarover kunnen geschreven worden.
Maar zeker is het dat de Pausen van Rome en
hunne geestelijkheid altijd in den weg van den
vooruitgang der wetenschap geslaan hebben.
Meer aan eens hebben wij daarvan bewijzen aan
gebaald, als bij voorbeeld bet geval van Galilée,
het Syllabus, den wereldbrief Pascendi, enz.
De gansche geschiedenis der natuurweten
schappen getuigt van den langen strijd tusschen
den vooruitgang der menschelijke kennis en de
dweepzieke verdedigers van antiweUnschappe-
lijke geloofspunten. Na is het zoover gekomen
dat de wetenschap, op dat gebied, zulke beslis
sende overwinningen heeft behaald dat Rome
voorzichtig moet zwijgen en dat, daar de kerk
zich den terugtocht onmogelijk heeft gemaakt,
het voortaan aan de geleerde katholieken ook
onmogelijk geworden is volkomen de vaslgeslel-
de dogma’s te blijven aanvaarden en dat zij dus,
alhoewel zij zich nog altijd katholiek noemen het
inderdaad niet meer ten volle zijn en, hoewel
niet openbaar er voor uitkomende, in den grond
meer dan eene ketlersche stelling aanvaarden.
Op een ander gebied woedt de strijd nog onop
houdend voort, le weten op net terrein der ge
schiedkundige bijbelkritiek. Hier ook heeft de
wetenschap grooten vooruitgang gemaakt, voor
al sedert het begin dezer eeuw en dank aan de
modernistische school vooral. Hier nog zal de
vasthoudendheid van Pius X niet baten Zooals
Zola het bij eene andere gelegenheid uitriep is
de waarheid in optocht en niets zal ze tegen
houden. Maar indien zij zegepraalt, zal het niet
door de kerk, maar trots de kerk wezen.
Ja, de monniken hebben in de middeleeuwen
wonderen van kunst in hunne cellen uiigeweikt
zooals Harden zegt, en ik zal er zelfs nog bij voe
gen dat wij aan hun de bewaring van vele ge
schriften uit de Romeinsche Oudheid te danken
hebben; maar in dat tijdstip, en zoolang de ka
tholieke geest 1 jkheld alleen over de geesten
geheerscht heeft in gansch Europa, was er geene
spraak van ware wetenschap, zelfs in de kloos
ters niet; en daarbuien heerschte de diepste on
wetendheid.
La tijd van verdrukking hadden de klooster
lingen, als de ed.-len, hunne I jfeigenen en be
handelden ze ui t veel beter. In den aanvang der
nieuwe tijden, rund 1530, was de hooge geeste
lijkheid in ’t bezit van een derde van den grond
van gansch Duitschland. Hier in Vlaanderen
bezat zij dan, volgens de getuigenis der land-
spraak? De klerikalen beginnen volgens
gewoonte met zich zelf te beboften en op
een voetstuk te plaatsen; zij spreken aller
eerst van het succes der Brusselsehe We
reldtentoonstelling. Alsof zij alleen er de
ontwerpers, de stichters, de verwezentlij-
kers van waren! Het behoorde er ook bij
dat Ie Koning drukte op de vriendschap
pelijke betrekkingen die Belgie met de
vreemde mogendheden onderhoudt; getui
ge, de g-’.le ontvangst die het vorstenpaar
op zijne buitenlandsche reizen overal te
beurt viel.
De troonreH maakt ook gewag van ’s
lands flnantieelen toestand, die zij uitmun
tend noemen, maar, zeggen zij, toch is het
noodig de uitgaven tot het strikt noodza
kelijke te beperken. (Natuurlijk, de kas
wordt leeggeplunderd door de kloosters
effen aan dat zij gevuld wordt door de
lasten betalers).
De nieuwe krijgswet geeft zeer goede
uitslagen en iedereen is er over voldaan.
Ehwel, wat zegt gij er van, geachte lezers?
Het zyn nochtans de klerikalen niet die
deze hervorming doordreven, want met
hand en tand hebben zij er zich tegen
verzet; ons, liberalen, van dwang be
schuldigend; de landman tegen ons ophit
send en andere lieflijkheden meer. En
toch is ’t een goede wet. Wat kostelijke
bekentenis, niet waar?
Het onderwijs moet uitgebreid en ver
beterd worden, verklaart de troonrede.
Hoe en op welke manier, dat zegt zij niet.
Doch als het is met miljoenen aan de gre
tige kloosterscholen toe te werpen, dan
zal het weinig aarde aan den dyk brengen.
Het kind zou lang genoeg naar school
moeten gaan om van de school naar het
werkhuis te kunnen gaan en er zijne ken
nissen te voltooien, zoo luidt de troonrede,
maar stom blijft zij over de aan te wenden
middelen. Wij herhalen er is maar een
middel en dat is ’t verplichtend onderwijs
en komen moet en zal het toch, juist zooals
do krijgswet er gekomen is. Wij moeten
vooruiten denzelfden weg ingeslagen on
zer naburen, willen wij het verstandelijk
en zedelijk peil van ons volks verhoogen,
tot welzijn en voorspoed der natie.
Veel meer behelsde de troonrede niet.
Over algemeen zuiver stemrecht, over
gelijkmaking der kieswetteu werd geen
woord gerept, doch duizenden papierkens
met de woorden Ontbinding! Algemeen
Stemrecht! werden op den doortocht van
den koninlijken stoet, ja tot in de Kamers
Het was voorheen steeds de gewoonte
dat de Koning bij het heropenen der Ka
mers eene troonrede uitspraak. Leopold II
had hieraan sinds lang verzaakt. Het was
hem voldoende van zijne kruiperige kleri
kale ministers toegestaan te worden wat
Hij verlangde, om het overige bekreunde
hy zich weinig. Onzen huldigen vorst
Albrecht komt die oude gewoonte te her
nemen en opende Dinsdag laatst den wet-
gevenden zittijd. Hij sprak eene troonrede
uit. Eloeh, de Koning regeert, maar het
ministerie bestuurt. Hy drukt in die rede
zijne persoonlijke meening niet uit, maar
doet slechts de inzichten kennen van hen
die het land besturen. Het zijn dus de kle
rikale ministers die de koninklijke aan
spraak tot ’s lands afgevaardigden opstel
len of liever die laten opstellen door de
klerikale associatie van Brussel. In die
voorwaarden kon het niet anders of de
troonrede zeu niets merkwaardigs bevat
ten, zou van geene enkele maatschappe
lijke of politieke hervorming gewagen. In
die omstandigheden kon het niet anders of
er zou geene kwestie wezen van eenma
king der kieswetten, van verplichtend
ondeiwys.’van algemeen verhoogd pen-
sioen voor de ouderlingen en zooveel an
dere noodzakelyke hervormingen meer,
die de liberale party en ook de socialist!-
sche in hun programma
ven en wier vei--
betrachten.
Waarvan was er
DRUKKER
JOSEPH H A.3H3GJÜ:
Statiestraat, Oudenaarde
Annonceiiprijs 0,15 fr. per drukregel. Rechterlijke aankondigingen 0,5') fr. per drukregel. Het récht, annoncen te weigeren is voorbehouden. De annoncen, artikelen
en mededeelingen moeten vóór den Donderdag middag in het koffiehuis Willems Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. Alle artikels of mededeelingen, bestemd voor
voor het Weekblad van Nieuport en Kanton moeten door den schrijver onderteekend en onder gesloten omslag ingezonden worden. Het recht van opname is
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
