I
I
Opgelet
Andermans geestigheid
HUN GUSTAAF
Alles verworpen!
Volksvertegenwoordiger Buyl
Onze visschers en Honing Albrecht
Hunne verdraagzaamheid
MENGELWERK
2
(Wordt voortgezeU,
Een goed liberaal werkt mede aan de
propaganda. Daarom geeft hy zjjn blad,
na het gelezen te hebben, aan een vriend
of een gebuur of nog beter, hij zendt het
naar iemand van den buiten.
vuurken kijken, tegen dat vader en Wantje
komt, »9 zegt groolje, en ze gaal naar binnen
Fransken leest nog wat stil in zijn boekje
voort, tol opeens Baron, de poedel, begint te
blaffen en vooruitspringt. Het jongsken kijkt op,
het signaal was door den ho d juist van pas ge
geven. Haastig vliegt het zijnen vader te gemoet.
Zie hoe voorzichtig de man, welke een vijftiger
schijnt, met de groote, eeltige handen den knaap
opneemt en hem vurig kust. Braaf geweest op
school? vraagt hij den kleine.
Ja, vader, Ik heb ’nen bon gehad, en grootje
heeft hem in de kast in het doosje gelegd, en
mijn werk Is al geschreven.
a Goed, advocaatje, zegt de vader. Maar
Baron, jongen, ge zult ons doen vallen draal toch
zoo rond mijne boenen niet. Daar. En de man
laat de eene hand naar beneden, die door Baron
vroolijk gelikt wordt, waarna de hond blaffend
vooruitvliegt, metdensiaait zweept ia welken
hij tracht te bijten, en in volle vaart binnen het
huisje stuift, op welks stoep hij even den kop
omwendt.
Groolje steekt het hoofd met eenen stillen
glimlach naar buiten en weldra klinkt het
a Goeden avond, Jan. Goeden avond, moe
der, antwoordt de werkman.
Kom, jongen, de aardappels met pellen zijn
zoo goed warm; Ik heb er juist eenen openge
daan, ’t is eene bloeme. En ’k heb daarbij zulk
een lekker harlngsken, ’t vet drupt er uit. Binnen
eene minuut is Wantje hier ook. En nauweljks
zijn de woorden uiig'sproken, of een melsjb van
zeventien jaren, komt binnen
Goeden avond, vader; goed avond, grootje;
ha, Fransken, g.-ef mij eens een handje.
Onderlusschen heeft Jan de muls aan den
nagel achter de deur gehangen, a Kom, moeder,
vlug klnders, aan tafel, zegt hij. Weldra zijn
alten gezeten, ze vouwen de handen en zeggen
een stil, maar Innig gebed van dank voor den
schamelen dlsch, die hen te wachten staat. Niet
altijd is er meest erkentelijkheid, waar meest
zegen geschonken werd. Na eenige oogenbllkken
is het somber maal geëndlgd en een krulsleeken
vernieuwt hun blijk van dankbaarheid jegens
den goeden God.
Grootje heeft de teljoren weggenomen en aan
Baron zijne portie voorgezet. Vader Is opgestaan,
heeft de schoenen uitgetrokken en steekt de
klompen aan, welke Fransken voor hem heeft
gezet. Daarna neemt den kaap voorzichtig uil het
rekje vaders laatste pijp, want nog een half dozijn
zwartgerookte hangen daar. Vader is liefnebber,
weet ge, hij heeft ook zijne collectie.
Genoeglijk leunt ds man achterover en kruist
de beenen. Men hoort hem lulde smakken, het
geen genoeg toont dat ondanks het beweren
der geneesheereo— het rooken hom deugd doet.
Weldra Is hij in de dampen gehuld, en als hij de
ka eerlijkheid van die mannen!
Al de voordeelen voor heu! Zij moeten
meester blyven! Geen enkel rechtvaardige
hervorming mag gestemd worden! Geen
stap mag gedaan worden op de baan des
vooruitgangs! Alles wat eerlyk en recht
vaardig is moeten zy bekampen! Alles wat
valsch en schandalig is, verdedigen sy!
Ziedaar de fisre houding der klerikalen!
Is het dan geen plicht voor alle antikle
rikalen onverpoosd in de bres te weten?
geene enkele toegeving te doen! geene do
minste zwakheid of zoogezegde hortelys-
heid te toonen?
Is het dan geen noo Izakelyko en drin
gende plicht hand in hand, hardnekkiger
dan ooit, den stryd aan te gaan om het
klerikale kraam, gesteund op onrécht, tot
gruis te verdelgen!
In eene herberg.
Een jonge snotneus wil do meid bespot
ten.
Zeg eens, juffrouw, hebt go in den
tijd de varkens niet bewaakt?
Neen, mijnheer, ’k ben nooit kinder
meid in uw’ huis geweest.
i
(Uit het leven eener werkersfamilie)
door
JOZEF MINNAERT
woerd der Kamers ep de trooerede aan den
Koainf te breogeo. Maasje was er eek bij, eo
onzen Vorst beeft daar aao oase katholieke als-
scberevrleodee een snuifje gegeven dat hen beeft
doen niezen. Kemog Albrecht onderhield ilcb
persoonlijk met den beer Buy! en zegde hem
onder andere bet volgende Wij kennen elkaar
sedert lang. Gij zijl de verdediger der vlsschers.
Er ie veel te doen voor die bravo Heden. Ik hoop
dat wij weldra tot eene voldoende oplossing
zullen komen.
Ah dat nu niet klaar on duidelijk wil zeggen
Mij' heer Buyl, gij hebt gelijk; do Kamer moest
uw voorstol aangenomen hobben, hot zou mij
plezier godean bobben dan verstaan wij geen
Vlaamsch moer. En gij, vlsschers?
Maasje mocht dien snuif op tak steken, bo
volksvriend Buyl was gewroken! Vlsschers, he-
rinnert u dat feit! Eu als de katholieken nog
afkomen, zendt ze wandelen, gij vraagt geen
schoone woorden maar dad$n; want woorden
zijn geen oorden; vergeet het niet!
Gustaaf? De oude vrouw schrikt hevig; st...
daarvan niet spreken, jongen; als vader het
hoorde, zou het hem verdriet doen Arme Gus
taaf! Hij droeg u vroeger, zoo dikwijls, lachend
op den rug, zucht de arme vrouw.
En komt hij niet meer weer, groolje?
Wie kan 't welen, kind? Misschien is hij
reeds dood of... O, kon ik hem nog eens, voor ik
sterf, in mijne armen drukken. En onwille
keurig steekt ze de handen vooruit. Een oogen-
blik daarna wrijft ze met den blauwen voorschoot
twee dikke tranen weg, die haar uit de oogen
rollen.
Kom, grootje, krijt toch niet; ’k zal van
Gustaaf niet meer spreken, en 'k zal des avonds
in mijn beddeken, als vader het niet hoort, aan
Ons Heerken vragen om hem te laten weerkee-
ren, niet waar grootje?
Ja, doe dat, mijn troetelken Hij zal alle
voor het beste schikken, ’k Ga nog eens naar 't
Tijdens de l espreking van het antwoord
op de troonrede, stelden de liberalen en de
socialisten een aantal amendementen voor
om bij het antwoord op die troonrede ge
voegd te worden.
Er werd voorgesteld een wensch uit te
drukken ten voordeele van het verplich
tend onderwijs. Verschillige klerikalen
zyn die hoogst noodige hervorming geno
gen, maar zy trokken zioh achteruit eo
stemden er tegen. Het voorstel werd een
parigdoorde klerikalen verworpen. Voor
die mannen is het dus niet noodig dat hot
werkmanskind geleerd zy. Nog alty l is
hunne leus hoe dommer, hoe beter voor
ons, wy houden hen des te gemakkelyker
in onze macht!
Er werd vorrgesteld een wensch uit te
drukken ten voordeele van ’t zuiver alge
meen stemrecht, dat nochtans ook partij
gangers onder de katholieken telt. Het
werd verworpen door al de klerikalen.
Voor hen moet het hatelijke onderschei'!
tusschen burgers van hetzelfde land blij
ven bestaan. Voor hen moeten !e kies-
knoeierijen voortduren!
Er werd voorgesteld de kieswetten een
vormig te maken, ’t is te zeggen voor de
gemeentereten te stemmen met de kies
wet in voe; e voor de Kamers en vooral de
evenredige vertegenwoordiging toe te pas
sen. Vele partygangers van die rechtma
tige hervorming zyn er onder de klerika
len, maar Woeste had gesproken volgens
de bevelen der Itoogere geestelijkheid en
geen enkel klerikaal durfde er voor stem
men. Het werd verworpen met 80 stem
men tegen 78 en 2 onthoudingen. Voorde
klerikalen moet alles aan den ouden styl
bljjven, omdat zy er voordeal uit trekken.
In dc gemeenteraden der groote steden,
moeten de klerikalen binnen, dank aan do
evenredige vertegenwoordiging, maar in
kleinere steden mag er geen plaats zyn
voor liberalen in den gemeenteraad; daar
willen de klerikalen van geene ev<.nredige
vertegenwoordiging hoonen!
Ziedaar de rechtvaardigheid, de politie-
ovarlaten voor hunne eigenlijke plichten en
eene der ergste grieven die men tegen hem heelt
doen verdwijnen.
Had men te Rome inderdaad dit doel beoogd,
dan zou men evenwel nog verder zijn gegaan en
aan alle priesters verboden hebben zich nog te
wagen in den polltfeken strijd, hunne waardig
heid nog in de waagschaal te stellen door kies
draverijen, den godsdienst en de sakraroanten in
minachting te brengen door het misbruik dat zij
daarvan maken tot politieke doeleinden.
Dan zouden zij wellicht eenieders eerbied, dien
zij nu groetendeels verloren hebben, herwinnen;
dan zouden zij geene aanvallen meer te duchten
hebben, daar niemand nog van hun zou te
klagen hebben of een belang hebben hunne
macht te trachten te verminderen; terwijl nu die
misbruikte macht op politiek gebied noodzakelijk
moet bekampt worden door hunne eigene
schuld. Maar om wel te begrijpen wat de Room-
sche Curie gewild heeft, moet men den toestand
in Italië zelf onderzoeken. Daar hebben hel mo
dernism en de christene demokratle veel dieper
wortel gescholen als in de andere landen en
daar zijn die beide strekkingen In nauwe betrek
king. Daar is het in de christene demokratle dat
het modernism eerst geboren werd; de meest
volksgezinde priesters werden daar de eerste
modernisten wat in andere landen het geval niet
was daar de modernistische beweging daar
gansch andere oorzaken had. En een bewijs hoe
machtig het modernism in Italië is, vindt men in
het feit dat de heele geestelijkheid van Cöme
den door Rome opgelegden antimodernlstischen
eed weigerde.
Het nieuw pauselijk decreet is slechts eene
nieuwe uiting van den strijd welke Rome voert
tegen het modernisme en de christene demo
kratle en in Italië zal het voor het verat md en
onwetend buitenvolk de schadelijkste gevolgen
hebben.
In dat land bestonden inderdaad ongeveer dui
zend landbouwkassen waarvan de pastoors be
stuurders waren. Deze instellingen, die in Italië
bet vraagstuk van het landbouwkrediet opgelost
hebben, zijn door de christene demokratan tot
stand gebracht geworden; zij leven alleenlijk
1 dank aan de rechtreeksche deelneming der pas
toors en onderpastoors; zij zijn te arm om de
kosten eener instelling van rekenplichtlgheid te
kunnen dragen en ’t zijn de volksgezoinde pries
ters die daarin voorzien. Ver van als politiek
wapen te dienen ten voordeele der behouders en
der machtigen der aarde en voor hunne brand
kassen nog groote winsten af te werpen, als het
met soortgelijke instellfn.’en in ons land het
geval is, zijn het waarlijk nuttige instellingen
ten voordeele der arme Italiaansc'ne landsbevol-
klng. Het pauselijk bevel beeft voor doel ge ad
en zal voor gevolg hebben ze te ver.-ietlgeo en
aldaar bet landbouwkrediet te doo ien.
Men ziet 'net men moet zich niet laten be
goochelen door de gevolgen van hel pauselijk
decreet in ons land. Nooit moet men van de
Roomsche Curie eenen voorullgang^ipaatregel
verwachten. Ai wat zij beraamt is linmer en
altijd In denzelfden geest van achteruitkrui
r perlj, van koppige vasthoudendheid aan middel-
eeuwsche gedachten.
groote rookwolken rondom zich met kracht
wvgblaasl, knipoogt hij vriéndelijk tegen Frans-
ken.
Wantje heelt reeds de tafel netjes af^eveegd en
zegt tegen het oudje Lui maar staan, groot
moeder, ’k zal ik de schotels wel wasschen, gij
hebt u vandaag algenoeg afgesloofd.
Ja, kind, hel gaat niet meer zoo goed als in
mijnen jongen tijd, maar toch men mag ons
hulsken zien, voegt zij er met eenlgen hoog
moed bij.
Dat geloof ik ook, Meetje, maar ik doe somt
zoo gaarne hel een en ander om het huishouden
beter te loeren, zegt Wantje. Dat verfrischt,
als men geheel den dag op don winkel niets ge
daan heeft dan strijken.
O, als gij er plezier in vindt, Wantje, ga dan
maar gerust uwen gang, kind. En grootje, die
geheel haar leven gewerkt heeft, en het niet
laten kan, omdat hel eene tweede natuur is ge
worden, schept een kommetje wa!er, en gaat de
bloempotjes begieten.
Geen belet? klinkt op eens eene heldere
mannenstem.
Neen..., kom maar binnen. Dok, roept
vader, nadat hij j de pijp uil den mond beeft ge
nomen.
Onze achtbare en zoo werkzame volksverte
genwuerdiger lieer Buyl heelt verledens week in
de Kamers eens Ie meer bewezen met welken
onverpoosden lever, met welke krachtdadigheid
en hardnekkigheid, met welke wilskracht en
geduld htj allee* de belangen onzer visschers
weet te verdedigen; hoe hij door alle middelen
I hel lol onzer zeeslaven wencht te verbeteren,
hoe hij immer voor hen dezelfde rechten tracht
te verkrijgen als die welke de andere werklieden
genieten. Edoch, ons katholiek gouvernement
wil van niets weten; onze katholieke volksverte
genwoordigers, die zich als vrienden als
beschermers onzer knsppo vlsschers willen
doea doorgaan, vooral In kiezingstijd, bekom
meren zich volstrekt niet om hun weinig ba-
nijdeoswaardlg lot; ja er zijn er zelfs die zich
niet schamen openlijk tegen de belangen der
visschers te stemmen. Het Is verleden week oens
te meer gebleken.
In zitting van 7 December laatst, tijdens de
bespreking van het antwoord op de troonrede,
ontwikkelde de heer Buy! het amendement dat
hij voorstelde om bij dit antwoord gevoegd te
werden en dat veor doel had te erkennen dat het
dringend needig was do arme vlsschersmaats
onzer kust ook te laton genieten van de wet op
de werkongevallen. Hij herinnerde dat hij dit
vraagt en hervraagt sedert 1903 doch dat de
katholieken het altijd eendrachtig weigerden In
gansch uw antwoord op de troonrede Is geen
enkel woord te vinden ten gunste onzer vlsschers
en zeevaarders, zegt de heer Buyl, en nochtans
de Koniag mint de vlsschers Hij herinnerde ook
hoe Woeste (altijd hij!) In zitting van 1 December
zijne ovorschllligheid togen do zeevaarders toon
de, met te beweren dat iedereen weel wat er
reeds voor hen werd gedaan
En woot gij. visschers, wat Woeste antwoordde
om het voorstel van den hoor Buyl te doen ver
werpen? Welnu, ziehier letterlijk wal hij zegde,
onthoudt het good want 't Is de moeite waard
e Ik houd staan, niettegenstaande hetgeen de
achtbare heer Buyl komt te zoggen dat de
maatregelen genomen door hot gouvernement
en de katholieke meerderheid ten voordeele dor
zeeviechvangst talrijk zijn. Wanneer men
namelijk de haven van de Panne
gemaakt heeft, dan was hol natuurlijk ton
voordeele dier nuttige klas van burgers dat dit
work werd gedecreteerd.
De heer Buyl antwoordde slechts wij zullen
er later over spreken lln wenschle dat die ver
klaring van Woeste geboekt blevf en zoo staal
nu np bladxi de 217 2* kolnrn der Annalen dal
volgens Woeste de haven der Panne gemaakt
werd!
Is ’t niet om rechtstaande te droomen? En gij,
visschers, wat denkt gij «hartvet? Gij staat er
stom van, niet waar? Ehwel, wij ook!
Nu tot daar. Er moest dan over liet voorstel
van oen hoer Buyl gestemd worden en do katho
lieken, dl! de visschers toch zoo georne zien,
stemden er eenparig tegen! Al de liberalen on
socialisten stemden er voor. Hamman, do
groote vhschersvriond, was afvvezig. Pil,
die de visschers in zijn hart draagt, zat met de
poepers, hij wist niet wal te doen Hij dlorf togen
den wil van kommandant Woeste niet ja
stommen en hij was ei* stillekens van
onder gemuisd. Fn Maesje van Dlxmu-
de? Die ziet de vlsschers zooianlg geerne dal hij
vlakaf tegen het voorstel vaa den Heer Buyl
stemde. Ziedaar de katlfolieke vlsschersvienden
ontmaskert.
Vlsschers, maatjes, onthoudt dat goed!
En nu den bouquet. Do lieer Buy! maakto doel
van do afvaardiging die golast word hot aat-
De klerikale zedeleer welke onze mees
ters in al onze scholen zouden willen op
dringen, steunt, zooals men weet, op de
oninschikkelykste sectarische grond begin
seis... En hij zou wel trouwhartig moeten
zyn, degene die zich nog zou laten beetne
men door de ootmoedige, berouw ige, ver
draagzame voorkomers welke de heeren
pastoors in zekere omstandigheden ten
toon spreiden.
Om ze wat openhartiger hunne innerlij
ke gedachten te hooren uitdrukken, is het
ten hunnen huize in 't huis Gods
waar niets dan woorden van vrede en
barmhartigheid zeuden moeten uitgespro
ken worden dat men ze zou moeten
horen.
Denkt nochtans niet dat de zaak gemak-
kelyk is Die heeren spreken maar tot toe
hoorders welke zy betrouwen. En daarbij
moeten de deuren we) gesloten zyn. Alzoo
vernemen wy dat in een sermoen voor
mannen alleen een prediker zich op
eene onbeschofte manier uitgelaten hoeft
togen de vrijheid van denken en handelen
des huisvaders. Het onderwerp zijner ver-
wensching?... De vrijstelling der gods
dienstlessen in de scholen
Aanschouwt bulderde hy, terwijl
hy, na het afgelezen te hebben, woelend
het bulletijn zwaaide, waarin de ondertee-
kenaarden bestuurder een school verzocht
zyn zoon vrij te stellen van de godsdienst
lessen. Ziedaar de verachtelijke zaak!»
En wie heelt dat papier onderteekend?
Wie is die bandiet(sic). ’t Is de vader!!!
t Is op dien toon dat het sermoen zyn
loop volgde gedurende meer dau een uur!.
Vergelijkt nu die redevoering met de
zoetsappige, nog gevaarlyker woorden
