'9,
E
i
jfet
Voor Haar heid en
[- fi
ll'.
ftr
i
li
tel
1
o^tei
F rij heid en Hecht!
I rede!
i
fes
B-
il
S
1
!P
Gissingen en veronderstellingen
No 39
Derde Jaargang
X
LkZ
LEZEN
Boekerij
Zaterdag
Belangrijk bericht
p-
28 September 1912
77
'L
f
c®.:
;.T
i
3
ft
EgggH
h
te'
1
T
Het recht annoncen te weigeren is voorbehouden. De annoncen, artikelen
Het recht van opname is
VERKOOPER
Pieter Verstraete, zoon
Valkestraat, Nieuport
ABONNEMENT
2,60 frank per jaar
op voorhand betaalbaar
O
vJ
1.
•2
O vU
1 EW A
DRUKKER
JOSEPH HAECK
Statiestraat, Oudenaarde
PRIJS PER NUMMER
5 centiemen
Op Zondag 6 October aanstaande wordt
de boekerij van het Willems Fonds her
opend. Talrijke nieuwe werken werden
aangekocht, zoodat de trouwe bezoekers
der bibliotheek er nieuw geestesvoedsel
lullen vinden.
PW®
1Aj
H-A'
11
Wat korten de dagen toch rap en wat
worden d’avondstonden lang, zoo hoort
men fallen kanten zeggen En somnigen
joegen er bij nen mensch weet soms niet
wat doen en men kan toch met de kiekens
niet gaan slapen!
Wat doen? ’t Is nochtans heel eenvoudig;
gaat naar de volksboakerijen, vraagt er
boeken romans, als gij liefhebber zijt om
aan vrouw of moeder wat voor te lezen;
wetenschappelijke werken, indien gij u op
de hoogte willen houden der nieuwste ont
dekkingen, der laatste verbeteringen be
trekkelijk uwen stiel, indien gij in gezel
schap over ernstige kwesties met kennis
van zaken wilt kunnen meepraten.
In elke welingerichte boekerij (zooals
die van ’t Nieuportsche Willems Fon 's) is
er keus voor allen; daar berust een schat
van kennis en kennis is macht.
Maar wij lezen reeds ons dagblad, zeggen
sommigen, voor boeken blijft geen tijd
over. Dat is mis. Gij leest uw dagblad en
gij hebt gelijk; ’t is een onmisbaar iets
geworden. Maar wat leest gij? Leest gij
wel de politieke artikels die u over ’s lands
toestand moeten inlichten, die u moeten
wapenen in den strijd? Ja? Dan handelt ge
wel, doch, jammer genoeg, velen slaan in
hun dagblad dat juist over; ze vinden het
te droog en verkiezen het gemengd nieuws
van moorden en, branden of armen of
beenen gebroken, nieuws dat geen aarde
aan den dijk brengt Ofwel, en zoo zijn er
spijtig genoeg velen, wat hen meest
schynt aan te belangen is het sportnieuws
•n jongens, met moeite d’eerste broek
zelfs liet oneerlijk kunstje zijne bedoelde aanha
lingen lusschen aanhalingsteekeus en in itaiiek
te doen drukken, also! de opgegeven woorden de
onze waren, wat volkomen valsch is.
Dit laat hem toe aan zijne lezers wijs te maken
dat hij wetenschappelijk bewezene feiten vcoruit-
zette als bewijzen van het bestaan van God, ter
wijl wij. om daarop te antwoorden, niets vonden
dan gissingen en veronderstellingen.
Wij vinden ons dus verplicht op da zaak terug
te komen en, op onze beurt, maar op eerlijke
wijze en niet met list en bedrog als onze tegen
strever, de toedracht der zaak aan te toonen.
I. Pasteur heeft bewezen dat, in de voor
waarden waarin wij ons hedendaags bevinden en
met de middelen waarover de wetenschap heden
daags beschikt, het ontstaan van levende wezens
hoe laag in organisatie, hoe nietig zij ook zijn,
nooit kan verkregen worden in middens welke
vrij zijn van kiemen uit andere levende wezens
van gelijken aard gesproten en tegen het aan
brengen zulker kiemen bevrijd worden.
Dat is een feit, en uit dat feit kan men besluiten,
zooals wij het zelf gezegd hebben dat, in de nu
bestaande voorwaarden, men nooit heeft kunnen
bestatigen dat een levend wezen ontstond, zonder
dal het voortkwam van een ander levend wezen.
Evenwel, toen onze tegenstrever daaruit be
sluit dat hetgeen mi niet meer gebeurt, in de
voorwgarden welke wij kennen, nooit heeft
kunnen gebeuren, zelfs in andere voorwaarden
en nooit gebeuren zal, dan noemen wij dat eene
gissing of veronderstelling, en nog wel eene zeer
gewaagde.
Toen de aarde, langen tijd na hare vorming,
genoeg was afgekoeld om de verdichting der
waterdampen toe te laten en toen zich alzoo de
eerste, de oorspronkelijke zee vormde, waarin
het eerste leven moet ontstaan zijn, waren de
voorwaarden van warmtegraad in, water en
lucht van scheikundige samenstelling in zee en
dampkring van electrischen staat van beide
ontegensprekelijk hemelsbreed verschillend van
hetgeen men nu kent. Dat is een feit. Welnu wij
zeggen Niets bewijst dat, in zulke voorwaarden,
levende wezens, nog veel lager dan de laagste
welkenu bekend zijn, kunnen ontstaan.
De mogelijkheid van zulke gebeurtenis ie, wel
is waar, eene gissing of veronderstelling maar
deze is meer waard dan degene van onzen tegen
strever, daar de zijne antiwetenschappelijk is, de
onze niet.
Vroeger meende men dat de lichamen der
organische scheikunde alleen in de levende cel
len konden voortgeLracht worden.
Had onze tegenstrever in dien tijd geleefd, hij
zou daaruit ook een bewijsgrond getrokken heb
ben en oeweerd hebben dat men deze lichamen
nooit uil de onbewerktuigde slof en zonder bulp
van leven Ie wezens zou kunnen te weeg brengen.
En nochtans zou hij ongelijk hebben gehad want
sindsdien heeft men dat kunnen doen.
Nu beweert hij dat wij ongelijk hebben te
veronderstellen dat, met den vooruitgang der
wetenschap, men verder zal komen; dat men
misschien wel een levend protoplasma in den
eenvoudigsten 'ortn zal kunnen samenstellen.
Raar weet hij evenmin van; niets bewijst dus dat
ontwassen, hebben-niets dan sport in den
mond.
Dat is verkeerd gehandeld. Er mag en
er moet verzet wezen; niet altijd kan de
boog gespannen zijn, doch, ’t ernstige en
’t nuttige, dat den mensch verheffen moet
dat hem zal ontwikkelen, den geest
scherpt en versterkt, dat mag niet ver
zuimd worden.
Wie. in zijn dagblad slechts bet belang
wekkende leest, zal nog tijd genoeg vinden
om ontspanning te genieten door het lezen
’s a-'OOi's bij den gezelligen haard gezeten,
der meesterwerken onzer beroemde
vlaamsche schrijvers, ’t Zal tevens voor de
werkersvrouw of' moeder over ’t naai- of
breiwerk heen gebogen, een genot wezen
eenige bladzijden uit Conscience, Leveling
of zoo menige anderen te hooren vertellen.
Het waren d’oude zeden en gewoonten
en ’t zijn nog de beste.
Op u, ouders, rust dan ook een plicht.
Doet van jongs af bij uwe kinderen de lust
naar ’f lezen ontstaan; eens de gewoonte
aangenomen, zullen zij er dra zelf belang
in stellen en trouwe bezoekers der boeke
rijen worden. D"s doende zult gij ernstig
medewerken tot hunne ontwikkeling; gij
zult hen helpen weetgierig worden en
niets overweegt in ’t leven nen mensch
weet of kent nooit te veel.
er een God noodig geweest is om de allereerste
levende wezens te scheppen. Op wetenschappelijk
gebied is zulke schepping enkel eene gissing of
veronderstelling, en, wetenschappelijk gesproken,
kan men desaangaande, niets anders dan gis
singen of veronderstellingen maken. Anders
hebban wij nooit gesproken.
II Clausius heeft bewezen dat, op onzen
aardbol, in de ons bekende toestanden het
brui «bar e arbeidsvermogen steens vermindert en
stilaan omzet wordt in warmtekracht, dewelke
slechts gedeeltelijk in mecaniscbe kracht kan
worden omgezet, wat onvermijdelijk leidt tot
eindstilstand en dood van alle levende wezens
door herleiding van alle energie tot warmte
kracht en gelijkmaking van temperatuur. Inder
daad, de warmtekracht kan alleen in arbeids
kracht omgezet worden wanneer zij van een
warmer naar een kouder lichaam overgaat. Dat
zijn feiten. Sommige waaronder onze hooggeleer
de tegenstrever, hebben daaruit besloten dat
het heelal eens zal ein iigen en dus een begin
moet gehad hebben.
Wij hebben doen opmerken dat de toepasse
lijkheid van de wet van Clausius op het heelal
slechts eene gissing of veronderstelling is, welke
alleen zou gewettigd zijn wanneer dit heelal
beschouwd zou kunr.örr worden als een eindig
systeem op hetwelk geen enkele buitenwaart-
sche kracht werkt, beschouwing welke ook eene
gissing of veronderstelling zou zijn.
Wat meer is, sedert den tijd van Clausius heeft
de wetenschap hare stappen voortgezet en het
is alzoo dat Jan Becquerel, die toch een andere
autoriteit heeft dan de krabbelaar van het
Nieuwsblad, in zijn door ons aangehaald artikel
L’évolution de la matière et des mondes de
mogelijkheid van het eeuwig bestaan van het
heelal heeft kunnen bewijzen, hetgeen gemelde
krabbelaar zorgvuldig verzwijgt.
Deze mogelijkheid is dus eene gissing of ver
onderstelling welke wetenschappelijk gegrond
is.
Indien de wereld geen begin heeft moeten
hebben, bewijst niets dat een God er noodig
geweest is om ze te scheppen, en, wetenschappe
lijk genomen, is die schepping, en zelfs het be
staan van dien God eene gissing of veronderstel
ling, welke nog wel de eigenschappen mist
welke de ware geleerde eischt om eene veron
derstelling als geldig te beschouwen, en waarvan
eene der bijzonderste is tot nieuwe opzoekingen
aanleiding te geven.
Wij loochenen het bestaan van God niet. Wat
wij, schrijver dezes, erover gelooven is onze per
soonlijke zaak, maar wij houden staan dat dit
bestaan, op wetenschappelijk gebied, niet kan
bewezen worden.
Eene laatste opmerking onze tegenstrever
zegt dat, hadden wij eene goede lagere school
bijgewoond, wij zouden geweten hebben dat de
som van eene meetbare zaak nooit eene oneindi
ge zaak kan geven!!» Wij antwoorden dat, waren
zijne hersens niet misvormd geweest door slecht
onderwijs, hij welen zou dat van de som van
eene zaak spreken onzin is.
De nieuwe kiezerslijst die ia voege
treed den 1 Mei 1913 tot 30 April 1914,
hangt uit ter inzage in het lokaal van het
Willems-Fonds. Niemand tnag nalaten er
zich te gaan overtuigen of bij ingeschreven
is met het getal stemmen waarop hij recht
heeft.
Wie deokt zijn recht niet te hebben,
wenden zich tof. het bestuur van den Vrij
zinnige» Volksbond, lokaal V illems
Fonds.
W e aanm rking-n te mak-o hoeft,
make ze seffens, want alle reklarhatiea
moeten voor 31 October 1912 aan liet
SchepCollega overgemaakt worden.
Nadien is te laat.
Dat iedereen dus zie of hij zijn recht
heeft.
In plaats van to antwoorden op ons artikel
Z-jogezegde geloofsuerdediging van 14" dezer,
waarin wij, op ontegensprekelijke wijze, zijne
kwade trouw hebben doen uitschijnen, gaat de
leugenaar welke in het Nieuwsblad als kampioen
van het geloof optreedt, nog altijd voort in zijne
boosheid.
In een artikel waarin het scheldwoord aap
mensch menigmaal en in drie verschillige
soorten letters herhaald wordt, hetgeen enkel
bewijst hoe hij zich zelt geraakt moet voelen,
geeft hij eene zoogezegde samenvatting van zijn
redetwist met ons.
Hij zorgt er evenwel voor weder zijne lezers te
bedriegen door onvoldoende en onnauwkeurige
aanhaling van onze bewijsgronden. Hij gebruikt
vó--ï_ js
W- Ki
neXvoonnrijs OjTfr per drukregel. - Rechterlijke aankondigingen 0,50 fr. per drukregel - Het recht annoncen te weigeren is
Jïieaedeelingen moeten vóór den Donderdag middag in het koffiehuis Willems Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. - Alle a ftluls of mededeeltngen, bestemd voo
voor het WeekbM van Nieuport en Kanton moeten door den schrijver oaderteekend en onder gesloten omslag ingezonden wot de
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
j'
h,
‘O
y
s.
i, ;/ö£?-;.orf
1
A
I-3”
Rv
F
X"
l£3ÉSE8aMd^i£9
iHWW
tUKnLl
N
r»f m
Dyi88
tói
SB
ESSI
TTkKM!
-Ar-- -
,A3
;?A
s
Hh
T
N A
r
-
e
lli
A.i
l'”- G
4
f
VA-,?-
N
1
UPORTenKAN’
3i
