l oor iWaar heid en
I7oor Vrijheid en Recht! 4 ---
F"'rede!
fff
Ons Praatje
Zaterdag 14 December 1912
Jaargang
In ’t Willems-Fonds
No 50
Derde
De openbare concert-voordracht zondag laatst
door de afdeeling van het Willems Fonds inge-
VERKOOPER
Pieter Werstraete, zoon
Valkestraat, Nieuport
PRIJS PER NUMMER
5 centiemen
’k Ontmoette van morgen een paar kna
pen die naar school gingen en weet ge
waarover die twaalfjarige bengels aan ’t
praten waren?
Over-- a!'Tsmeenen dienstplicht, noch
min noch m -'-r. Ja, wat wilt ge? iedereen
praat er immers over. Nu zullen^ we alle
maal piot moeten Wöf'den, zei den eene of
lancier zei den andere. Wat begoocheling!
Toen ik een tienjarige knaap was, zei mijn
vader ook jongen, ge zult niet meer moe
ten loten en nochtans, ’k heb gelot, ’k
werd geen soldaat. 25 jaar zijn sindsdien
verloopen en nog is de rechtvaardigheid,
de eerlijkheid niet ingevoerd. De oudste
zoon alleen moet nu ransel en geweer op-
nemen; ’t werd voorzegd dat’tonvoldoen
de zou wezen en... ’t systeem heeft geleefd
een leven van korten duur. Een nieuw
krijgsontwerp is ter Kamer ne lergelegd,
als basis den algemeenen dienstplicht heb
bende, edoch, er zouden te veel soldaten
onder de wapens wezen en slechts 49 op
100 krijgsplichtigen zullen moeten optrek
ken. 51 op 100 jongelingen zullen worden
ontslagen in plaats van aan allen den hei
ligsten plicht op te leggen, dit is het vader
land te dienen, en^en slechts den volstrekt,
noodigen tijd onder de wapens te houden.
Dat laatste kan niet, zoo beweren de
klerikalen, en nochtans in andere landen
is ’t wel mogelijk. Geen enkele wet bestaat
hier zonder uitzonderingen; van uitzonde
ringen zijn de klerikalen liefhebbers, ’t
Geeft hen een machtig politiek wapen in
handen en dat is voor hen de hoofdzaak.
Of zij er gebruik zullen van weten te ma
ken! En eene dusdanige karikatuur betite
len zij algemeenen dienstplicht! Wat
bittere spotternij! 51 op 100 jongens kun
nen zij ontslaan; 51 families hebben zij in
handen die, wil hun zoon uitverkoren we
zen, op hu.-me beurt den pap.mwinkel we
derliefde zullen moeten betoonoó.
Ea dat noemen ze: algemeens dienst
plicht! ’t Ware nog boter te moeien lot. n,
zooals vroeger, hoorden we er een reeds
verklaren, want afgunst, broederhaat,
vriendentwist, tweedracht, zuilen van
dergelijké krijgswet de droevige gevolgen
Slechts dan wanneer elkeen gelijke plich
ten zal te vervullen hebben, zal onderlinge
verstandhouding, zal ware naastenliefde
bestaan, ’t Ware nog beter al de jongelin
gen ui d’onpare jaren geboren te doen
soldaat worden, zei een andere schertsend
lokalen, is voor da vrouw wenschelijk. En voor
dat onderwijs zijn leeraaressen noodig, gevormd
in staats normaalscholen, die te weinig in België
bestaan; voor het vakonderwijs is de vlaamsche
hogeschool noodig om onderwijskrachten te
vormen, bekwaam om in onze taal de kennis te
versptelden, omdat ze zooals de Hollandsche
Hoogescholen, zou uitblinken aan den hemel der
wetenschap. Daarom ook is het noodig dat in de
bibliotheken, vakboeken voorhanden zijn, zooals
in de b >ekerij van ’t Willems-Fonds, die hulp en
steun aanbrengen. Men weet immers nooit te
veel, men is nooit te geleerd. Beschouwt de
verschrikkelijke kindersterfte; moederliefde al
leen is onvoldoende om die te keer te gaan;
kennis, verstand, onderwijs zijn daartoe onmis
baar. De taak der moeder is wat anders dan
liefhebben en vertroetelen; zij moet hare kinde
ren kunnen voorbereiden voor de toekomst; er
betere en meer verlichte huisvrouwen en moe
ders van trachten te vormen. Ook buiten buis,
ligt voor vrouwen een ruime werkkring open en
indien oovelen vroegtijdig van den rechten weg
afdwalen en in slechte middens te recht komen,
dan is dit niet alleen de schuld der regeering
maar ook van ons allen, want wie niet werkt is
medeplichtig. Spreekster stelt de Noord-Neder-
landsche vrouwen als voorbeeld; daar bestaan
vrouwenbonden voor alle maatschappelijke wer
ken, tot bestrijding der ontucht; om de ver
dwaalden op den rechten weg te brengen. Daar
bestaan door hun toedoen sanatoriums voor
vrouwen teringlijdsters, waarvan wij, Belgen,
slechts een begin hebben, dank aan H.M. de Ko
ningin. Daar gaan vrouwen van huis tot huis
rond als engelen om zieken te verplegen, om te
helpen in den htüselijken kring, om aan onge
leerde moeders de eerste grondbeginselen aan te
leeren hun plicht als huisvrouw en als moeder.
En wie daarover meer weten wil, leze het vrou
wenjaarboekje voor Nederland dat slechts 35
centen kost en uitgegeven wordt te ’s Gravenha-
ge, 58, Jacob Vandendoesstraat.
Om te sluiten, vat de talentvolle spreekster
hare gretig aanhoorde rede kortbondlg samen en
bewijst dat de belg. vrouwen in vele opzichten
ten achter zijn. En dat is de schuld der mannen,
ja der vrijzinnige mannen, die de vrouw onvol
doende hebben voorbereid. Bereidt ze dus voor,
want van natuur is de vrouw verstandig en de
goed voorbereide vrouw zal dan van het recht
dat ze eischt een degelijk gebruik weten te ma
ken en medehelpen om het land te redden.
De achtbare juffer De Guchtenaere, meermaals
door handgeklap tijdens hare sierlijke rede be
groet, werd bij ’t slot harer voordracht luid en
welverdiend toegejuicht. Het was een waar ge
noegen haar vloeiend woord te hooren; hare
ideale gedachten met zoo’n talent te hooren
uiteenzetten an hier kunnen we slechts herhalen
wat we in ’t begin schreven ’t is eene heerlijke
gedachte geweest haar uit te noodigen om lot de
verstandelijke en zedelijke ontwikkeling van ons
volk, tot de verheffing der vrouw mede te wer
ken.
Het concert waarvan beide deelen door de
Philharmonic werden geopend was allerpuikst.
Kon het ook anders en is het dan te verwonderen
en die, geboren in de paar jaren vrij te
laten. Had hij zoo’n ongelijk? Waarachtig
neen, want ’t ware nog veel eerlijker dan
al die uitzonderingen die bh zullen toege
past worden.
Doch, we praten alsof ’t ontwerp reeds
gestemd ware. Zal het gestemd worden?
Daar ligt de knoop! Zal het voor sommige
klerikalen reeds niet te veel geeischt we
zen? Zullen da’ liberalen, die alleen het
nationaal belang beschouwen, het zoo
maar zonder wijzigingen, zonder waar
borgen stemmen? Vooruitloopen willen we
niet; wachten zullen we en de tijd zal het
wel uitwijzen, net als de tijd uitwijzen zal
of we weldra ’t zuiver algemeen stemrecht
zullen krijgen. En hoe staan de zaken hier?
Met vreugde werd bestatigd, namelijk op
’t liberaal congres van 1 December, dat
zelfs de meest gematigde liberalen er on
voorwaardelijk partijganger van zijn. Op
hunne vergadering verledene week ge
houden, hernieuwden de leiders hunne
vorige verklaringen Gansch de antikleri
kale schaar is het dus eens om ’t algemeen
stemrecht te eischen; alleen over de aan
te wenden middelen verschilt men van
zienswijze. De socialistische partij maakt
zich bereid om desnoods tot het uiterste
middelde werkstaking, haar toevlucht
te nemen. Ware het niet wenschelijk die
te vermijden? Onbetwistbaar! De econo
mische gevolgen zouden ontzaglijk wezen,
nu vooral dat er een tijdperk is van voor
spoed in alle takken der nijverheid. Dat
weten de socialistische leiders ook en aan
hun beleid is het te danken dat die ramp
nog niet losbrak. Zij ook nog koesterenfde
hoop dat de klerikale regeering er einde-
B k zal toe besluiten afstand te doen van
haar voorrecht. Deze heeft het lot van ’t
land in handen en de verantwoordelijkheid
die op haar rust is zwaar. Zal ze tcegeven
aan den rechtvaardigsten der eischen of
zal ze door hare koppigheid de ramp doen
ontstaan? Zal zij het nationaal bdang be
hartigen of zich, als den drenkeling aan
den grashalm, vasthouden aan het voor
techt dat haar de heerschappij b zorgt?
’t Ware te wenschen dat zij begroep voor
PLICHT te hebban het belang van ’t land
boven het belang harer partij te stellen.
Maar zal ze ’t doen? En zoo niet, wat dan?
DRUKKER
JOSEPH JEI A.EQK
Statiestraat, Oudenaarde
Annoncenoriis 0 15 fr per drukregel. Rechterlijke aankondigingeo 0,50 fr. per drukregel. Het recht annoncen te weigeren is voorbehouden. De annoncen artikelen
„n niededJelingso moeten vóór (ten Donderdag middag iu het kolflehais IWZfems fonds, Va keetraat Nieuport besteld worden. Alle art.ltels ot medatee ingen-
voor het Weekblad van Nieuport en Kanton moeten door den schrijver oaderteekend en onder gesloten omslag ingezonden wotden. Het recht van opname
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
ricrït, mag als eene der prachtigste en welgeluk-
ste beschouwd worden, die ooit werd gegeven.
Prachtig wijl de voordracht van Mej. De Guchte-
naare eën parel was en van taalsierheid en van
inhoud; prachtig, daar ieder nummer van ’t
programma een ware kunstbrok was door kunste
naars uitgevoerd; welgelukt, wijl de zaal prop-
pecsvol was en de toehoorders telkens door luid
applaus hunne goedkeuring te kennen gaven.
hang was het reeds geleden eene vrouw het
grv-.-ekgestoelte in ’t Willems Fonds was beklom
men en het is voorwaar eene heerlijke gedachte
geweest, nu tooral dat de vrouw hooger op wil
in de samenleving, om door eene vrouw hare rol
in de moderne samenleving te doen uiteen zet
ten. De knappe spreekster wist zich wonderwel
van hare taak te kwijten en behandelde meester
lijk haar onderwerp. Zij herinnerde ’t verleden,
toen de vrouw gansch alleen stond in den huise-
lijken kring en haar rol zich bepaalde en tot de
bezigheden van den haard, menigvuldiger dan
thans en tot hare plichten als moeder. Dan had
ze noch tijd noch gelegenheid om zich te bekom
meren met hetgeen buiten huis geschiedde. Die
tijden behooren tot het verledene; die toestand is
gewijzigd. De zware taak om te voorzien in de
huiselijke behoeften rust niet alleen meer op den
man; de vrouw ook werd buiten huis gedreven,
moest, zich naar werkhuis en fabriek begeven om
’i brood te helpen verdienen. Daar wordt ze nog
behandeld als eene ondergeschikte als min ver
dienstelijk dan den man, en dat is onrechtvaar
dig. Waaraan is dit te wijten? Omdat de vrouw
over ’t algemeen meer ruw werk verricht, daar
ze geen voldoende onderwijs in hare jeugd heeft
genoten, haar in staat stellende hetzelfde werk
van den man te verrichten en ook hetzelfde loon
te verdienen. Dit moet nochtans b«tracht worden
in ’t belang der samenleving. De vrouw die ha
ren man verliest moet in staat wezen den echt
genoot te vervangen, om de ellende, die thans in
zulke gevallen bestaat, te doen verdwijnen; om
te beletten het lijden, het gevaar, het gemis aan
onderwijs, aan opvoeding, aan toekomstverzeke
ring dsr vaderlooze kinderen.
Daarom is in de eerste plaats een goed, lager
onderwijs, gegeven door we.l opgeleide onder
wijzeressen. bewust van de edele taak die zij te
vervullen hebben, onontbeerlijk voor de vrou
wen. De ouders die dit niet doen, die hunne
meisjes niet voldoende laten voorbereiden, be
gaan eene misdaad tegenover hun kroost en
tegenover de samenle ing. Doch er is meer
noodig; ook vakonderwijs wordt als eene behoef
te, wa'tit niet alleen theoretisch maar ook prak
tisch moet alles onderwezen worden. En hier
moeien wij, Vlamingen, beschaamd net hoofd
bukken voor de Walen, voor Henegouwen de
pi o incie, die als eene ster aan dan Belgischen
hemel prijkt. Vakscholen bestaan er voor do
mannen, voor de vrouwen nog niet. Daaraan
hebben wij allen schuld; wanneer het volk
aanhoudend eischt wat het wil, dan is men wel
verplicht toe te geven. Te velen echter zeggen
daar ken ik niets vao, dat gaat me niet aan.
Vooruit moeten wij willen; niet enkel lager- en
vakonderwijs is er noodig; ook een goed degelijk
middelbaar onderwijs, gegeven in de gezonde
ABONNEMENT
S,ÖO fx-a-EilsL jp&ic Jaax-
op voorhand betaalbaar
‘5^-
F
h
UP ORTen KANTON
W»*É-
iiaesaKs
l*-*
'Vl/'
J.XvT-
